مزایا و معایب آجر نما

به انواع خشت‌هایی که در نمای بنا استفاده می‌شود آجر نما گفته می‌شود.

آجرهای نسوز نما ‏‎نوعی آجر مدرن و دکوراتیو امروزی هستند که از لحاظ کیفیت جزو دسته بهترین آجرهای نما محسوب می‌شوند.

آجر نسوز نما از خاک چینی و خاک ‏نسوز، با ساختار مولکولی متراکم و منسجم تولید می‌گردند.

این نوع از آجر در دمای بالای ‏‏1200 تا 1500 درجه سانتی‌گراد شکل می‌گیرد ‏و بر اساس میزان حرارت کوره طیف‌های رنگی آجر نسوز تعیین می‌گردد.

مواد پایه و تشکیل ‏دهنده آجرهای نسوز کانی‌ها ‏و پوکه‌های معدنی خاص می‌باشند، که قادرند ترکیباتی نسوز و پایداری همانند آجر نسوز را بوجود آورند.

این مواد نسوز باید ‏قابلیت حفظ خصیصه‌های فیزیکی و ‏شیمیایی مورد نظر را در درجه حرارتی بالا و شرایط گوناگون محیطی (دمای گوناگون محیط) داشته باشند.‏

آجر نما به دلیل استفاده از خاک‌هایی که در دمای بالا پخته می‌شوند و به همراه داشتن عناصری مانند سیلیس، آلومین در مواد اولیه خود، و همراه داشتن عناصر فلزی متنوع در خاک، می تواند به تنوع رنگ بسیار زیاد منجر شود از جمله:

آجر قرمز، آجر زرد، آجر مشکی، آجر سفید و ترکیبات رنگی متنوع دیگر، طیف وسیعی از طرح و رنگ‌های مختلف، جهت استفاده در نمای ساختمان و فضاهای داخلی، آثار ناب و منحصر به فردی ایجاد می‌کند.

با کاربرد آجر نسوز در نمای ساختمان می‌توانید اطمینان خاطر داشته باشید که نمای ساختمان شما برای نسل‌های آینده همانند روز اول جذاب باقی می‌ماند.

البته این فقط در یک صورت امکان پذیر است و آن استفاده از آجر‌های نسوز با فرمولاسیون استاندارد و دارای استاندارد می‌باشد.

متاسفانه سطح بازار از انواع آجرهای نما با نام آجر نسوز پر شده است ولی کیفیت لازم را در دراز مدت ندارند.

بعد از گذشت چند سال از زمان نصب تغییر رنگ داده یا تغییر شکل می‌دهند و جلبک می‌بندند یا شوره می‌زنند.

توصیه می‌شود در زمان خرید حتما داشتن استانداردهای ثبات رنگ و ضد شوره بودن آجر نسوز را از فروشنده بخواهید. 

روش تولید آجر نما به اینگونه می‌باشد که دارای ظاهری مناسب بوده که می‌توان در نمای خارجی بنا و داخلی ساختمان از آن استفاده نمود.

همچنین این نوع آجر بدون نیاز به روکش بوده و بصورت دستی و یا ماشینی تولید می‌شود.

اما تولید آجر معمولی به گونه‌ای می‌باشد که فقط برای انجام کارهای عمومی در صنعت ساختمان‌سازی مناسب می‌باشد.

از دیگر تفاوت‌های قابل توجهی که آجر نما با آجر دارد در میزان ضخامت آنهاست.

اکثر آجرهای معمولی اصولاً ۳ تا ۴ اینچ ضخامت دارند.

در صورتی که آجر نما در حدود ۱ اینچ ضخامت دارد.

همین ضخامت کم موجب سبکی و نصب آسان آن‌ می‌شود.

اجر نسوز از روی ظاهر به سادگی قابل تشخیص می‌باشد.

به نحوی که سطح آجرهای نسوز نسبت به سایر آجر‌ها زبر‌تر، زمخت‌تر و بدون خاک اضافه می‌باشد.

همچنین شکل و ظاهر اجر نسوز دارای دانه‌های ریز رنگی می‌باشد.

زمانی که شما از آجرهای نسوز دارای استاندارد بهره‌مند شده‌اید، نمای ساختمان شما سال‌ها ماندگار مانده و هیچ گونه پوسیدگی و خورندگی در آن ایجاد نمی‌شود.

به مرور زمان رنگ خود را از دست نمی‌دهد، شوره نمی‌زنند و سطح آن خوردگی پیدا نمی‌کند.

کوره‌هایی که از آنها برای پخت انواع آجرهای نسوز استفاده می‌شود، به صورت تونلی و شاتلی می‌باشند.

در کوره‌های تونلی، حرارت به صورت یکنواخت پخش نمی‌شود و نتیجه‌ی آن تولید آجرهای متفاوت و تصادفی می‌شود.

گاهی نیز به دلیل حرارت بیش از حد در بخش‌های مختلف کوره، آجرهای آن قسمت باعث تاب‌دار شدن آجر گردیده و سایز آجر از حد استاندارد خارج شده و اکثر مواقع کوچک‌تر از حد معمول می‌شود.

در صورتی که تولید آجر به صورت تونلی باشد، حرارت در تمام بخش‌های مختلف آن یکسان است، و در نتیجه تمام رنگ‌ها در یک طیف بوده و هیچ گونه تغییر در سایز آنها مشاهده نخواهد شد.

آجرهای نسوز که در کوره‌های تونلی پخته می‌شوند، دارای استحکام بالاتر و استاندارهای آلایندگی مطابق با محیط‌زیست بیشتری، نسبت به آجرهای نسوز پخته شده در کوره‌های تونلی دارند.

آجر نما به دو دسته‌ی آجرهای رسی و شیلی، و آجرهای رسی نیز به دو دسته‌ی آجرهای نسوز و آجرهای سنتی تقسیم می‌شوند.

ویژگی اصلی آجر نما مقاومت حرارتی بالای آن است، که باعث می‌شود در کوره‌‌ها و عایق ‌کاری صنعتی کاربرد فراوان داشته باشد.

آجر نسوز به طور کلی به دو نوع معمولی و ویژه تقسیم می‌‌شود.

نوع معمولی آن که در نما کاربرد دارد، و به انواع آجرهای نسوز سیلیسی، آجرهای نسوز قلیایی و آجرهای نسوز آلومینیومی تقسیم‌بندی می‌شود.

این آجرها در ابعاد مختلف، تولید و به بازار عرضه می‌شوند، معمولا ابعاد 27 × 55 × 220 و 27 × 70 × 220 و 27 × 70 × 310 میلیمتر پرکاربردتر هستند.

همچنین نوع L شکل آنها نیز تولید می‌شود.

آجر لفتون نما، آجر نسوز نما و آجر پلاک نما، همگی زیر مجموعه آجر نما هستند.

آجرهای نسوز ابتدا فقط برای مصارف صنعتی در کوره‌های ذوب و پاتیل‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

اما پس از مدتی در شومینه‌ها نیز مورد استفاده واقع شد.

تغییرات و ویژگی‌های آجر نسوز نما از لحاظ جنس، کیفیت، طرح، رنگ و موارد دیگر باعث افزایش کاربرد آن در صنعت ساختمان و نماسازی ساختمان شد.

در نتیجه آجر نسوز در تمامی سطوح و فضاهای قابل استفاده با ترکیب سلیقه‌های مدرن مشتریان و معماران ترکیب و اعمال شد.

آجر نسوز را می‌توان در نمای دیوار و دکوراسیون داخلی ساختمان و ویلا، همچنین جهت کف فرش کردن سطح خانه بکار برد.

برای نمای بیرونی ساختمان و ویلا کارشناسان و معماران عمدتا آجرهای نسوز سمیرم (آجر نسوز قرمز انگلیسی)، آجر نسوز شاموتی (آجر نسوز زرد)، و در نوع آجرهای رسی آجر زرد رسی، آجر گلبهی رسی و آجر قرمز رسی را پیشنهاد می‌دهند.

همچنین برای دکوراسیون داخلی طراحان دکور آجرهای نسوز مشکی، آجر نسوز قهوه‌ای، آجر نسوز طرح گرانیتی، آجر نسوز سفید، آجر نسوز کرم و همچنین آجرهای طرح رستیک که ساختار دکوراتیو دارند را همیشه توصیه می‌کنند.

به هر روی فارغ از فراوانی کاربرد آجر نسوز با استفاده از آن می‌توان عمر و زیبایی ساختمان خود را برای سالیان متمادی تضمین کرد و هویتی خاص به ساختمان و بنا بخشید.

• عایق بودن نسبت به صدا
• مقاومت بسیار بالای آجر نسوز در برابر ضربه
• مقاومت آجر نسوز در برابر سرما و یخ ‌زدگی
• مقاومت آجرهای نسوز در برابر گرما، حرارت بالا و آتش‌سوزی
• مقاومت آجر نما نسوز در برابر ریزش
• سبک بودن انواع آجرهای نسوز
• قابل اجرا بودن در ساختمان‌های مرتفع
• ضد شوره، جلبک و یا سفیدک زدن نما
• ثابت در برابر اشعه UV
• مقاوم در برابر ترک خوردگی و پوسیدگی
• استفاده به عنوان عایق
• جذب آب پایین و مقاومت بالا در برابر شرایط آب و هوایی
•  زیبایی چشمگیر و منحصر به فرد در طولانی مدت
• عایق صوتی و عایق اتلاف انرژی
• تنوع رنگی بالا
• رنگ طبیعی و ثبات رنگ در برابر اشعه‌ی خورشید
• تنوع در سایز و اندازه
• مقاوم در برابر فرسایش و افتادگی نما
• دارای تنوع بالا در کاربرد و الگوی چیدمان
• همخوانی با انواع هنرهای معماری
• اتصال راحت و مناسب با سازه
• عدم نیاز به اسکوب و نگه دارنده
• عدم نیاز به ابزارهای خاص در زمان اجرا
• وزن کم و سبک
• سازگار با محیط زیست
• ارسال آسان نسبت به سایر محصولات نما
• امکان بهره بردن از خشت‌های شکسته و نیمه شکسته‌ در ساختمان

از دیگر مزایای آجر نما این است که در تولید آنها فقط از خاک معدنی استفاده می‌شود.

مواد دیگری مانند اخرا و رنگ مصنوعی به آن اضافه نمی‌شود، رنگ آنها در اثر پخت در کوره ایجاد می‌شود.

لذا با مرور زمان رنگ پریدگی پیدا نمی‌کنند و رنگ آنها ثابت می‌ماند.

• آجر آلومینیومی
• آجر نسوز سیلیسی
• آجر نسوز ویژه
• آجر نسوز قلیایی

آجر آلومینیومی

ماده اصلی تشکیل دهنده این آجرها اکسید آلومینیوم یا آلومین است که با مقاومت حرارتی مناسب تا 1750 درجه سلسیوس و مقاومت در برابر قلیاها در پوشش داخلی کوره‌های ذوب فلزان و آهن و شیشه‌سازی‌های بزرگ کاربرد دارد.

آجر سیلیسی

آجرهایی که از خاک سیلیسی تشکیل شده باشند‌، آجر سیلیسی گفته می‌شود.

البته به خاک‌های سیلیسی در اصطلاح کوتزیت هم می‌گویند که مواد تشکیل دهنده آنها شامل اکسید سیلیسیوم به مقدار خیلی زیاد و مابقی آنها اکسید کلسیم، اکسید تیتانیوم و اکسید آهن که برای تهیه این ترکیب از کوارتز خالص استفاده می‌کنند.

از این نوع آجرهای نسوز برای پوشش درونی کوره‌های فولادسازی استفاده می‌شود.

آجرهای سیلیسی در تولید شیشه، سرامیک و همچنین کوره‌های کک‌سازی هم کاربرد دارند.

دلیل آن هم رسانایی گرمایی بالایی در نفوذ ناپذیری مقابل گازها دارند.

آجر نسوز ویژه

این آجرها نوعی از آجرهای نسوز هستند که از فلزات واسطه تهیه شده‌اند و کاربردهای خاصی در صنعت دارند.

آجر نسوز قلیایی

آجرهای قلیایی از اکسید منیزیم و سیلیسیم دی اکسید تشکیل شده‌اند.

در صورتی که بخواهند مقاومت گرمایی این نوع آجرها را افزایش می‌دهند.

مقداری اکسید کروم و اکسید آهن را به این مخلوط اضافه می‌کنند.

کاربرد این نوع آجرها در پوشش درونی کوره‌های باز فولادسازی، کوره‌های دوار سیمان‌سازی، قسمت بالایی کوره‌های ذوب شیشه و همچنین تهیه صنایع فلزات غیرآهنی می‌باشد.

توجه کنید که برای نصب آجرهای نسوز می‌توان از چسب استفاده کرد اما با استفاده از ملات و سیمان هم قابل نصب هستند.

برای نصب آن باید از نصاب ماهر استفاده شود در غیر اینصورت هر چقدر که این محصول زیبا و با دوام و کارکرد عالی است اگر در هنگام نصب شرایط مناسب زیرسازی آن رعایت نشود می‌توان براحتی باعث شکستن آجر در هنگام نصب یا استفاده شود و در نهایت طول عمر استفاده و زیبایی آن را از بین ببرد.

اجرای آجرنما به وسیله ملات سیمان و ماسه

این روش نسبت به دیگر روش‌ها آسان‌تر اما کندتر است.

همچنین در حین اجرا امکان پاشیده شدن دوغاب و ملات بر روی آجرها وجود دارد و این موضوع باعث کثیف بودن کار نهایی است.

در طی اجرای این روش ضایعات زیادی نیز تولید می‌شود.

یکی از کارهای مهم که در طی اجرا این روش باید انجام شود پاک کردن ملات ریخته شده بر روی آجرها است که به وسیله تیغ شیشه ‌پاکن انجام می‌شود سپس با استفاده از برس پلاستیکی یا موکت باقی مانده ملات را از بین برده و در پایان کار قسمت پاک شده را بپوشانیم.

اجرای آجرنما به وسیله چسب

در این روش انتخاب یک چسب مناسب که با جنس آجر سازگاری داشته باشد بسیار مهم است.

سطح آجر باید به صورت کامل با چسب پوشیده شود و ضخامت چسب بین 3 الی 7 میلیمتر باشد.

پس از اجرای آجر باید درزبندی و بندکشی به صورت صحیح و کامل انجام شود.

به این خاطر که در زمان بارندگی که سطح آجر آغشته به آب می‌شود ممکن است آب به داخل درزها نفوذ کند و در زمان یخ‌زدگی باعث متلاشی شدن آجر شود.

می‌توان پس از طی کردن مراحل بالا از نانوهای آب‌گریز استفاده کرد.

این محصول با فناوری نانو ساخته شده و به منظور بالا بردن مقاومت سطح خارجی ساختمان در مقابل عوامل جوی و نفوذ مایعات استفاده می‌شود.

ضدآب کردن نما توسط نانو دارای خواص زیر است:

• از خالی کردن آجر و ریختن آنها و ایجاد حفره جلوگیری می‌کند.
• نما را در مقابل اشعه UV که باعث زود فرسوده شدن می‌شود، محافظت می‌کند.
• از کپک زدن و شوره زدن و گرد و خاک جلوگیری می‌کند.
• نظافت و شستشوی نما را آسان‌تر می‌کند.

• مرطوب کردن محل اتصال آجر، قبل از نصب آجرهای نسوز.
• حداقل و حداکثر قرار دادن ملات پشت آجر، بین 2 تا 4 سانتیمتر باشد.
• بهترین دما برای نصب آجرهای نسوز بین 5 تا 35 درجه سانتیگراد است.
• تا جایی که ممکن است در زمان یخ‌بندان عملیات نماکاری انجام نشود.
• عدم استفاده از هرگونه مواد آلی در ماسه و آب مورد استفاده در ملات‌ها.
• مناسب‌ترین زمان جهت بندکشی، حداقل چند هفته بعد از نصب آجر نما می‌باشد.
• مرطوب کردن محدوده بندکشی آجرنسوز.
• بهترین زمان برای استفاده از ملات آماده شده جهت بندکشی، حداکثر 2 الی 3 ساعت می‌باشد.
• ورز دادن ملات بندکشی به مدت چند دقیقه.
• عدم استفاده از صفحه ملات برای بندکشی.
• قرار دادن ملات بر روی قلم بندکشی و سپس بین شیار دو آجر.
• عدم استفاده از دستمال مرطوب به منظور پاک کردن اضافه ملات بین شیارها.
• استفاده از برس، پس از گذشت 2 ساعت، به منظور پاک نمودن اضافه ملات بین شیارها
• ابتدا خشک نمودن کامل سازه، سپس از رزین به منظور ضد آب نمودن آجر استفاده شود.

معروف‌ترین رنگ‌های آجر نسوز قرمز و قهوه‌ای می‌باشد.

تنوع رنگ در آجر‌های نسوز زیاد بوده و از مشکی گرفته تا سفید می‌توانند تغییر رنگ داشته باشند.

حتی وجود رنگ‌های زنده و به رنگ طبیعت هم در آجر‌های نسوز به چشم می‌خورد که باعث می‌شود نمایی منحصر به فرد ایجاد شود.

سفیدک یا شوره در آجر نما لکه سپید یا خاکستری رنگی است که در اثر رسوب کریستالی برخی نمک‌ها درون یا روی آجر پدیدار می‌گردد.

البته این پدیده تنها مختص سطوح آجری نیست؛ شوره یا سفیدک را می‌توان بر روی سطح بتن، سنگ، اندودها و سایر مصالح بنایی مشاهده نمود.

در واقع، ذرات نمک‌های موجود در ساختار متخلخل آجر همراه با رطوبت خود را به سطح می‌رسانند و پس از تبخیر آب، به صورت رسوب بلوری بر جای می‌مانند.

شوره آجر می‌تواند به صورت یک پدیده سطحی بر روی نمای خارجی مصالح یا نشانگر ضعف ساختاری و زوال تدریجی مصالح ساختمانی باشد.

شوره آجر بسته به شرایط ساخت، رطوبت و دما می‌تواند با شدت‌های متفاوت بر روی سطوح داخلی و خارجی ساختمان بروز یابد.

شکل‌گیری شوره آجر به سه شرط زیر وابسته است:

• حضور نمک‌های محلول در آب
• حضور رطوبت برای جابجایی نمک‌های محلول
• جابجایی نمک‌ها درون یک ساختار متخلخل

شوره آجر از لحاظ ساختار شیمیایی به چهار دسته تقسیم می‌شود:

• سفیدک کربناتی
• سفیدک سولفاتی
• سفیدک کلروری
• سفیدک نیتراتی

شوره زدن آجر ممکن است طی فرآیند ساخت و ساز یا در اثر آسیب‌های ایجاد شده در طول بهره‌برداری از ساختمان رخ دهد.

پیش از انتخاب راهکار مناسب برای زدودن شوره آجر ابتدا باید با کمک متخصصان ماهر نوع و علت بروز آن را بیابید.

• پوشش‌های آب‌گریز نانو
• لایه‌های آب‌بند
• ساخت و ساز اصولی و باکیفیت
• محوطه‌سازی درست
• تهویه مناسب هنگام اجرای ملات و دوغاب
• بندکشی با ملات پرمایه و ابزار زنی درست
• افزودنی‌های ملات
• نگهداری صحیح مصالح بنایی

• عمر ساختمان
• محل بروز شوره آجر
• وضعیت آجرها
• کیفیت ساخت
• آزمایش آجرها 
• بررسی راه‌های احتمالی نفوذ آب

• آبپاشی با فشار (واترجت)
• برس‌زنی خشک
• ماسه‌پاشی خشک (سندبلاست)
• شستشو با اسید

• غیر سمی
• جلوه کاملاً مات
• حلالیت در آب
• غیرقابل اشتعال
• صرفه جویی در وقت و هزینه و …
• کاملاً Water Proof و قابل شستشو
• قابل استفاده در داخل و نمای خارج ساختمان
• مقاوم در برابر عوامل جوی به خصوص اشعه U.V آفتاب
• دارای خاصیت انعطاف‌پذیری(Flexibility)، مقاوم در تنش‌های ساختمانی
• پوشش فوق‌العاده نسبت به رنگ‌های مشابه و همچنین بدون استفاده از مواد سخت بعد از اتمام کار
• رنگ مخصوص آجر نما ضمن واترپروف نمودن سطح مانع تنفس سازه‌ای نمی‌گردد و تبخیرهای درونی می‌تواند به راحتی انجام پذیرد

برای مصارف خارج از ساختمان باکیفیت بالا و به‌عنوان پوشش نهایی سطوح خارجی (گچی، سیمانی، آجری و …) قابل استفاده است.

مقاومت این رنگ در برابر تغییرات شدید دما و رطوبت و در برابر مواد قلیایی‌ موجود در مصالح بسیار بالا می‌باشد.

این رنگ در محیط‌های مرطوب و نمناک استفاده می‌شود و این قابلیت را به بتن می‌دهد که به ‌راحتی بتواند تنفس نماید.

به دلیل خاصیت منحصربفرد مانع از تاول زدن رنگ (تبله کردن رنگ) روی سطح می‌شود.

خصوصیات ویژه رنگ مخصوص آجر نما:

• ۱۰۰ درصد ضد آب.
• آب باران و برف روی نما سر خورده و به پایین سرازیر می‌شود.
• اثر لک آب و دوده و چربی روی آن باقی نمی‌ماند.
• فوق‌العاده الاستیک و منعطف.
• در نشست‌های سازه دچار پارگی و پوسته شدن نمی‌شود.
• مقاومت ویژه در مقابل سرما و گرما از منفی ۶۰ درجه تا مثبت ۳۲۰ درجه.

امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد

نویسنده : سیدعلی منتظری

منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان