بتن اکسپوز یا بتن نمایان چیست؟

بتن اکسپوز یکی از انواع بتن است که به دلیل دارا بودن سطح صیقلی و صاف در نمای خارجی و داخلی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این نوع بتن به معماران اجازه می‌دهد طرح‌های مورد نظرشان برای نمای ساختمان را به راحتی پیاده‌سازی کنند.

این نوع بتن معمولا به صورت پنل‌های بتنی آماده شده است و پنل‌ها در هر ابعادی تولید می‌شوند و بسته به محل مورد استفاده، اندازه آنها می‌تواند متفاوت باشد.

بتن‌نما وزن سبک‌تری نسبت به سایر مصالح ساختمانی دارد، به همین دلیل به گزینه مناسبی برای نمای ساختمان تبدیل شده.

سرعت پیشرفت کار را افزایش می‌دهد.

بتن (به فرانسوی: Béton)، در مفهوم وسیع به هر ماده یا ترکیبی که از یک ماده چسبنده با خاصیت سیمانی شدن تشکیل شده باشد گفته می‌شود.

بتن ممکن است از انواع مختلف سیمان و نیز پوزولان‌ها، سرباره کوره‌ها، مواد مضاف، گوگرد، مواد افزودنی، پلیمرها، الیاف و غیره تهیه شود.

همچنین در نحوه ساخت آن ممکن است حرارت، بخار آب، اتوکلاو، خلأ، فشارهای هیدرولیکی و متراکم‌کننده‌های مختلف استفاده شود.

گاهی اوقات برای عوض کردن بعضی از خواص بتن، هنگام مخلوط کردن مواد، مقداری مواد افزودنی به آن اضافه می‌گردد.

بتنی که تازه درست شده باشد شکل آن به صورت خمیری می‌باشد.

بعد از این‌که در قالب ریخته شود، شکل قالب را به خود گرفته و بعد از مدت مشخصی، سفت شده و مقاومت مورد نیاز را کسب می‌کند.

ﺑﺘﻦ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ، ﺳﯿﻤﺎن، آب و ﻣﻮاد اﻓﺰودﻧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ‌آﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﯽ‌ﺷﻮند.

اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺨﺺ ﻃﺮح اﺧﺘﻼط ﻧﺎم دارد ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮمول و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه خواهند آمد.

زﯾﺮا ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادن ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻣﻮاد و ﻣﺼﺎﻟﺢ داﺧﻞ ﺑﺘﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ آن ﻫﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ.

ﺷﺮکت‌های تولید کننده بتن‌اکسپوز ﻃﺮح اﺧﺘﻼﻃ‌های ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد را دارﻧﺪ.

ﻃﺮح اﺧﺘﻼﻃ در واقع وﯾﮋﮔﯽ ﭘﻨﻬﺎن ﮐﯿﻔﯿﺖ تایل‌های ﺑﺘﻦ اﮐﺴﭙﻮز اﺳﺖ.

با همین تنوع در طرح‌های اختلاط در شرکت‌های مختلف وزن این متریال نیز تغییر می‌کند.

در حالتی که به طور متوسط یک متر مربع آن وزنی معادل با 2400 کیلیوگرم دارد.

• قالب‌ها به صورت استاندارد درزبندی شوند.
• قالب‌ها با استفاده از بولت و رامکا مهار شوند.
• از فوق روان‌کننده یا افزودنی‌های متراکم کننده استفاده شود.
• در قالب‌گیری بتن از قالب‌های سالم و نو استفاده شود.
• نهایت دقت در تراز بودن قالب‌ها به کار برده شود.
• مناسب‌ترین روغن قالب به کار برده شود.
• برای خروج حباب‌های هوا از بتن خصوصاً در کنار قالب‌ها عملیات ویبره انجام شود.

• نمای داخلی و خارجی ساختمان
• پوشش‌های حمل و نقل و جاده‌ای
• محوطه‌ پارک‌ها و باغ‌ها
• کف استخر (به دلیل مقاوم بودن این نوع بتن در مقابل نفوذ آب)
• راه‌ها و پیاده‌روها

پنل‌های پیش ساخته:

بتن پیش ساخته با استفاده از قالب‌های از پیش آماده شده در کارخانه‌های بتن تولید می‌شوند.

این کارخانه‌ها با استفاده از قالب‌های پرکاربرد اقدام به آماده‌سازی بتن‌ها بر اساس استاندارهای لازم می‌کنند.

در استفاده از بتن‌های پیش ساخته اکسپوز نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرند:

• تراز کردن و شاقول گذاری بلوک‌ها به روش درست انجام شود.
• بلوک‌ها و پنل‌های شکسته و ترک خورده مورد استفاده قرار نگیرند.
• شرایط مورد نیاز برای چسباندن بتن‌های اکسپوز به سطح فراهم شود.
• با توجه به ابعاد و حجم بتن‌ها از روش‌های مناسب برای نصب آنها استفاده شود.

اجرا در محل پروژه:

این روش اصولاً برای پروژه‌هایی مانند ساخت پل‌های بزرگ و ساختمان‌ها به کار می‌رود و مراحل تولید و بتن‌ریزی در محل پروژه انجام می‌شود.

در برخی از پروژه‌های بزرگ استفاده از بتن‌های پیش ساخته هزینه بسیاری دارد.

به همین دلیل پیمانکاران ترجیح می‌دهند عملیات آماده‌سازی و قالب‌گذاری بتن اکسپوز در محل اجرای پروژه انجام شود.

روش‌های نصب بتن اکسپوز:

روش‌های نصب تایل بتن اکسپوز به دو دسته نصب خشک و نصب دوغابی تقسیم می‌شود.

نصب تایل بتن اکسپوز به روش دوغابی:

در این روش نصب تایل‌های بتن اکسپوز مانند:

سنگ نما با استفاده از دوغاب ماسه و سیمان نصب می‌شوند که ابتدا با شکاف‌هایی که پشت تایل ایجاد می‌شود یا با استفاده از مفتول‌هایی که از پشت تایل بیرون زده است با سیم اسکوپ یا ادوات اسکوپ.

اسکوپ را در تایل ایجاد کرده و پس از چیدن تعدادی در کنار هم پشت آن را دوغاب می‌ریزند.

ضخامت دوغاب می‌بایست حداقل 3cm و حداکثر 5cm باشد.

دوغاب شامل ماسه، سیمان سیاه، سفید و چسب بتن و آب است.

در این روش مقداری نم دوغاب از نمای تایل بیرون می‌زند و باعث دو رنگی در نمای تایل بتن اکسپوز می‌شود.

در صورتی که بخواهید این دو رنگی را به حداقل برساند و نمای تایل بتن اکسپوز یکنواخت‌تر باشد بهتر است از سیمان سفید استفاده شود.

این روش حتما نیاز به بندکشی دارد.

برای استفاده از این روش زیرسازی کار می‌تواند آجر یا بلوک یا سفال و یا رابیتس خمیر مالی شده باشد.

نصب تایل بتن اکسپوز به روش نصب خشک:

در روش نصب بتن اکسپوز به صورت خشک شیوه‌های زیر پرکاربردتر هستند:

1. نصب تایل بتن اکسپوز با استفاده از زیرسازی فلزی و یراق آلات نصب (نبشی و پیچ)
2. نصب تایل بتن اکسپوز با استفاده از زیرسازی فلزی و پیچ کردن تایل به زیرسازی
3. نصب تایل بتن اکسپوز با استفاده از زیرسازی فلزی و چسب مگااستون
4. نصب تایل بتن اکسپوز با استفاده از زیرسازی (دیوار نازک کاری شده، آجری یا بتنی) و پیچ
5. نصب تایل بتن اکسپوز با استفاده از زیرسازی (دیوار نازک کاری شده با هر متریالی) و چسب کاشی

کیفیت تولید:

تایل‌های بتن اکسپوز مهم‌ترین عامل تعیین کننده زیبایی و ماندگاری نما است.

کیفیت تولید بتن‌اکسپوز شامل گونیا بودن گوشه‌ها، تابیدگی تایل در جهت‌های مختلف، ترک‌های سطحی و عمقی روی تایل است.

موارد ذکر شده به ویژه در تایل‌ها با ابعاد بزرگ‌تر نمود بیشتری دارد.

به هر حال قدم اول در نصب و اجرای نمای بتن اکسپوز انتخاب و در اختیار داشتن تایل‌های با کیفیت است.

 انتخاب روش نصب مناسب و متناسب با پروژه:

نصب خشک، نصب دوغابی بر اساس ویژگی‌های و مشخصات هر پروژه‌ای متفاوت است.

هریک از این دو روش امکان‌ها و محدودیت‌ها مخصوص به خود را دارند که اگر در مرحله طراحی در آن مورد تصمیم‌گیری نشود در مرحله اجرا می‌تواند مسائل متفاوتی را ایجاد کند.

به هر حال تصمیم‌گیری در این مورد در مرحله طراحی کم هزینه‌تر است و در مرحله اجرا با سادگی و سرعت مناسبی می‌توان کار را به انجام رساند.

تهیه نقشه‌های Asbuilt و shop drawing بسیار اهمیت دارد:
تایل‌های بتن اکسپوز امکان برش دارند.

اما بهتر است که با تهیه نقشه‌های Asbuilt و Shop drawing از برش این تایل‌ها پرهیز شود و یا در حداقل ممکن برشکاری انجام شود.

تهیه این نقشه‌ها در جهت کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت نصب و زیبایی بیشتر نما ضروری است.

• تولید نمای بتنی با هر طرح، شکل و رنگ دلخواهی
• سبک‌سازی سازه و طراحی مقاطع با ابعاد کوچک‌تر
• با توجه به عدم نیاز به نماسازی، توجیه اقتصادی بالایی دارد
• مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی و آلودگی‌های محیطی مانند محیط سولفاته یا کلراید آب‌های شور
• وزن سبک این المان‌ها به دلیل استفاده از فرمولاسیون بتن سبک سازه‌ای یا غیر سازه‌ای
• جذب آب پائین در این نوع بتن، آن را برای کاربرد در زیرزمین‌ها و یا قسمت‌هایی که در تماس مداوم آب قرار دارند، مناسب می‌سازد.

در کنار اجرای بتن اکسپوز باید مشکلات پس آن را در نظر گرفت.

حتی در صورتی که اجرای بتن اکسپوز با تمام تکنیک‌ها و دقت‌های لازم انجام گیرد، گاها نیازمند به ترمیم خواهد بود.

پله‌ای شدن بتن نما از جمله معایب شایع در اجرای این نوع بتن به شمار می‌رود که برای رفع و ترمیم آن از ساب خوردن استفاده می‌شود.

مبنا و اصول عملیات ترمیم بتن‌های نما و اکسپوز مثل سایر تعمیرات و ترمیم بتن می‌باشد.

ترمیم در بتن‌های اکسپوز بسته به ابعاد، محل، ضخامت، سازه‌ای یا غیرسازه‌ای بودن نیازمند به کارگیری تکنیک‌های مختلف می‌باشد.

مهمترین تفاوت در ترمیم بتن‌های اکسپوز و معمولی این است که برای ترمیم بتن اکسپوز باید تشابه عملیاتی با محل‌های اطراف منطقه ترمیم انجام گیرد.

این امر شاید در بتن‌های معمول و غیر نما دارای اهمیت بالایی نبوده و صرفا بتوان مهم‌ترین گزینه‌ها را در این ترمیم کیفیت و مباحث اقتصادی برشمرد.

لذا تشابه رنگ و سطح در ترمیم‌های اکسپوز با بتن‌های مجاور در کنار کیفیت از اهیمت بالایی برخودار است.

از این رو همواره این دغدغه برای مجریان سازه‌های اکسپوز وجود دارد که اختلاف رنگ در عملیات اجرایی باعث مشکلات دیداری گردد.

به همین منظور همیشه توصیه و سعی می‌شود برای این امر از مجریان با تجربه موفق و کارآزموده استفاده گردد.

چرا که در این موضوع مهم‌ترین عامل سوای کیفیت و هرگونه مصالح مصرفی تکنیک‌های اجرایی عملیات ترمیم می‌باشد.

به صورت کلی دو موضع و تکنیک که می‌تواند در ترمیم بتن اکسپوز موفق، موثر باشد استفاده از درصدی سیمان سفید در طرح مخلوط بتن ترمیم، دانه‌بندی ملات ترمیمی و نیز پرداخت و ساب سطح نهایی ترمیم می‌باشد.

از مشکلاتی که تولیدکنندگان در زمان ساخت بتن اکسپوز در سایز‌های بزرگ و کم ضخامت با آن مواجه هستند،

تاب برداشتن مقاطع بتنی در زمانی است که از قالب خارج می‌کنند.

ابعاد بتن اکسپوز:

ابعاد استاندارد تایل بتن اکسپوز در دو دسته ابعاد مربع و ابعاد مستطیل است.

با توجه به زیبایی شناسی طرح، طرح و عرض دیوار، تناسب چیدمان سقف و کف با دیوار می‌توان ابعاد متناسب را انتخاب کرد.

روش نصب:

عوامل مختلفی در تعیین روش نصب تایل‌های بتن اکسپوز تاثیر گذارند.

باید در مرحله خرید مورد بررسی قرار بگیرند تا کارفرما با آگاهی کامل در مرحله خرید تصمیم گیری کند.

مانند: ایمنی، جنس دیوار، محدودیت‌های فضای نصب، ابعاد دیوار 

کیفیت تایل:

دقت در کیفیت تایل بتن اکسپوز در مرحله خرید آن از جهت دوام و ماندگاری، تابیدگی و ناشاقولی، زیبایی بصری و سهولت نصب بایستی صورت پذیرد.

قیمت بتن اکسپوز:

یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تاثیر‌گذار در مرحله خرید بتن اکسپوز قیمت است.

با رعایت اصول حرفه‌ای در تولید، روش‌های مختلف تولید تایل بتن اکسپوز ، نوع قالب و کیورینگ مناسب تاثیر مستقیم در قیمت تمام شده محصول نهایی دارد.

1- ابتدا در نظر بگیرید که در روزهای مرطوب و بارانی سال به رنگ آمیزی بتن اکسپوز خود نپردازید.

چرا که هر لایه رنگ آمیزی نیاز به یک شبانه روز زمان برای خشک شدن دارد و اگرجریان هوا مرطوب باشد این زمان طولانی‌تر می‌شود.

در نماهای بیرونی که اگر هوا بارانی باشد رنگ آمیزی مختل می‌گردد.

2- در ابتدا لازم است یک لایه بتونه از رنگ بتن اکسپوز را روی سطح مربوطه زده شود.

برای اینکه رنگ چسبندگی داشته باشد از پرایمر استفاده کرده و آن را روی بتن بمالید.

اگر یک لایه رنگ قدیمی روی سطح وجود دارد بهتر است پس از اینکه یک لایه رنگ با پرایمر زده و خشک شد، یک لایه رنگ دیگر با پرایمر بزنید.

3- علاوه بر انتخاب رنگ مناسب جهت رنگ آمیزی دقت کنید که جنس رنگی که برای بتن اکسپوزها به کار می‌رود مخصوص است

و معمولا از جنس الاستومری می‌باشد.

این رنگ‌ها دارای غلظت بیشتری نسبت به رنگ‌های معمولی می‌باشند لذا برای آنها از قلم مو‌ها یا غلتک‌های با ظرفیت بالاتر استفاده گردد.

4- رنگ آمیزی را شروع کرده و یک یا دو لایه نازک از رنگ مورد نظر خود را بر روی سطح بتن اعمال کنید.

فقط اینکه پس از هر بار رنگ آمیزی باید حدود 24 ساعت فرصت دهید تا لایه پیشین کاملا خشک شود.

5- پس از اتمام رنگ آمیزی به مدت یک الی دو روز مراقب باشید جسمی را به دیوار مربوطه نزدیک نکنید

و یا دیوار را در معرض حرارت قرار ندهید و اجازه دهید رنگ کاملا جا افتاده و سطحی صاف و صیقلی و با کیفیت به شما تحویل دهد.

امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد

نویسنده : سیدعلی منتظری

منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان