بتن مگر چیست و چرا باید از آن استفاده شود؟

بتن مگر با نام‌های دیگری هم چون بتن نظافت یا بتن رگلاژ نیز شناخته می‌شود.

بتن مگر مهم‌ترین ویژگی کم بودن عیار سیمان در آن است.

بدین معنی که میزان سیمان به کار رفته در آن در مقایسه با بتن سازه‌ای بسیار کم‌تر است.

بتن مگر به صورت زیر تعریف می‌شود:

بتن مگر یا به تعریفی بتن رگلاژ کف قالب‌بندی فونداسیون در حقیقت یک بتن با مقدار سیمان کم (۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سیمان بر مترمکعب) است.

تا جهت آماده‌سازی بستر خاکبرداری شده برای آرماتوربندی و صفحه گذاری اجرا می‌گردد.

بتن مگر به دو دلیل استفاده می‌شود‌.

• برای جلو‌گیری از تماس مستقیم بتون اصلی فونداسیون با خاک، جلوگیری از آبکش شدن
• برای رگلاژ کف فونداسیون و ایجاد سطحی صاف برای ادامه پی سازی، تراز

• جلوگیری از نفوذ سیمان به خاک
• جلوگیری از جذب آب بتن توسط خاک
• آماده سازی بستر خاک برای پی ریزی
• صاف، تراز و همگن کردن فونداسیون
• اگر خاک برداری بیش از حد لازم انجام شود برای تراز کردن کف پی
• پر کردن فضای خالی

براى ريختن بتن مگر، پس از آماده‌سازى كف پى، براى اين كه آب بتن سريعاً توسط كف زير پى خارج نشود، لازم است بستر بتن‌ريزى مرطوب شود.

البته بايد مراقب بود تا آب در كف پى جمع نشود و فقط رطوبت وجود داشته باشد.

بعد از مرطوب شدن كف پى، مى‌بايست بتن آماده شده را در محدوده‌ى ابعاد پى بعلاوه‌ى ۵ تا ۱۰ سانتى هر طرف از متراژ ريخت.

بتن ريخته شده بايد كاملاً متراكم شده و سطح بالايى آن با استفاده از شمشه و تراز و يا شيلنگ تراز، كاملاً تراز شده و ماله‌كشى با استفاده از تخته ماله به صورت صاف و يكنواخت انجام گيرد.

‌بتن ريخته شده باید با استفاده از شمشه صاف شود.

پس از انجام عمليات بتن‌ريزى بتن مگر، عمل آوردن بتن انجام مى‌شود.

 در زمان ريختن بتن، دقت شود كه ارتفاع بتن مگر در هر نقطه كمتر از ۵ سانتیمتر نباشد.

همچنان كه وسايل ايمنى مناسب در زمان اجراى كار باعث پيشرفت كار می‌شود، وسايل و ابزار مناسب نيز به نوبه‌ى خود مى‌تواند در پيشبرد سريع كار، مؤثر باشد.

همان طورى كه از نام بتن مگر مشخص است، با يك عمليات بتن‌ريزى سر و كار خواهيم داشت.

براى اجراى آن علاوه بر وسايل ساده‌ى بنايى است از قبيل:

• شمشه‌ى آهنى
• شيلنگ تراز
• تراز
• متر‌
• كمچه
• تخته ماله
• استامبولى

ابزار عمومى ساختمان سازى که نیاز است از قبيل:

• بيل
• فرقون
• کلنگ 

همچنين براى اجراى صحيح و اصولى بتن‌ريزى نياز به ماشين آلاتى همچون ميكسر (بتونير)، پمپ بتن، ويبراتور و … خواهيم داشت.

براى اجراى بتن مگر، به مصالح ساخت بتن مانند شن، ماسه، سيمان و آب نياز خواهيم داشت.

هر يك از مصالح ذكر شده بايد با نسبت مشخصى كه آزمايشگاه بتن معين كرده‌، مخلوط شده و مورد استفاده قرار گيرد.

اصولاً مقدار عيار بتن مگر ۱۵۰ کیلوگرم مترمکعب است.

‌دانه‌هايى به ابعاد ۵ تا ۶۰ ميلیمتر حاصل از خرد شدن سنگ‌ها را شن مى‌گويند.

غالباً از جنس كوارتز، سيليس و مواد غير چسبنده هستند و در ساختن بتن به مصرف مى‌رسند.

اجراى يك لايه بتن مگر در زير تمامى پى‌هاى بتن آرمه كه در مجاورت سطح زيرين خود آرماتور دارند لازم است.

بتن مگر خطر آلوده شدن بتن سازه‌اى را در هنگام انجام عمليات بتن‌ريزى كم مى‌كند.

ايجاد فاصله بين زمين طبيعى و پى شده و مانع از جذب آب بتن فونداسيون توسط زمين مى‌شود.

• قبل از اجرای بتن مگر خاک بستر باید مرطوب شود تا آب بتن جذب خاک نشود و بتن پوک نشود.
• شفته آهک باید قبل از اجرای بتن مگر مرطوب شود تا آب بتن را جذب نکند.
• بتن مگر باید زمانی بر روی شفته آهک اجرا شود که مقاومت شفته ۵/۱کیلوگرم بر سانتیمتر مربع رسیده باشد.

شفته آهکی زمانیکه به مقاومت ۵/۱ کیلوگرم بر متر مربع رسیده است که اثر کفش پس از راه رفتن بر روی آن باقی نماند.

• بتن مگر معمولاً توسط دستگاه‌های بتونیر کوچک ساخته می‌شود.

دقت شود که بتن درون دستگاه حداقل دو دقیقه پس از اضافه کردن آب، به خوبی مخلوط شود و سپس مورد استفاده قرار بگیرد.

• بتن مگر معمولاً جهت پاکسازی کف و اجرای دقیق‌تر فاصله‌گذاری آرماتورها از کف اجرا می‌شود.

بنابراین باید دقت شود که تمام سطح آن تمیز و یکنواخت باشد تا آرماتوربندی بهتر انجام شود.

• بعد از ریختن بتن مگر، بسته به دمای هوا، باید حدود ۱۰ ساعت سطح آن مرطوب نگه داشته شود.

بعد از گذشت یک روز می‌توان عملیات بعدی را شروع کرد.

مقاومت فشاری بتن، در مسافت‌های طولانی حمل بتن، هیدراسیون سیمان و درنتیجه گیرش بتن، ممکن است در داخل بتونیر آغاز شود و در هنگام ریختن بتن در محل استفاده، کیفیت و درنتیجه مقاومت و روانی آن در حد مطلوب نباشد.

مشکل دیگر، استفاده از بتنی می‌باشد که از روز قبل بجای مانده است.

بتنی که هرروز ساخته می‌شود ممکن است تماماً در همان روز مصرف نگردد و مقداری از آن به‌عنوان مازاد باقی بماند.

که اگر تمهیداتی برای تأخیر گیرش بتن اندیشیده شود می‌توان از آن در روز بعد نیز استفاده نمود.

استانداردهای ASTM C-94 در مورد بتن آماده و ASTM C-685 برای بتن‌سازی با اختلاط دائمی، در مورد اثر دیرکرد بتن‌ریزی بر مقاومت آن بحثی نمی‌کنند.

اخیراً در امریکا مطالعات عملی بر روی موادی آغاز شده که نوعی از آن باعث توقف گیرش بتن می‌شود و گیرش مجدد بتن پس از افزودن نوع دیگری از آن مواد آغاز می‌گردد.

در ایران مواردی از افزودن بی‌رویه مقادیر آب و سیمان به‌عنوان راه‌حل‌های برای مقابله با کاهش روانی و مقاومت بتن مشاهده می‌شود.

تعیین مقاومت فشاری بتن:

جهت تعیین مقاومت فشاری مراحل زیر انجام می‌گیرد:

• کنترل بتن از نظر انطباق با مقاومت مشخصه طبق استاندارد ASTM C192 C39
• کنترل بتن از نظر یکنواختی اختلاط طبق ASTM C94
• کنترل عمل آوری ASTM C31 C39
• کنترل مقاومت بتن در زمان‌های مختلف در شرایط عمل آوری کارگاهی برای قالب برداری و عمل
• کنترل مقاومت مغزه‌های بتن سخت شده قطعات سازه طبق استاندارد ASTM C42
• نمونه برداری از بتن تازه
• طبق استاندارد ASTM C172 و 489 ایران
• تهیه و عمل آوری نمونه‌های آزمایشی بتن در آزمایشگاه طبق استاندارد ASTM C192 و 581 ایران

مقاومت فشاری سه محوره:

مقاومت بتن در آزمایش فشاری سه محوره معمولا بیش از حالت تک محوره است و نتایج آن در محاسبات مربوط به ستون‌ها می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

مقاومت برشی بتن:

این ویژگی معمولا با روش‌های غیر مستقیم تعیین و به صورت تابعی از مقاومت فشاری بیان می‌شود.

مدول الاستیسیته:

این ویژگی معمولا از منحنی تنش کرنش در آزمایش فشاری تک محوری استخراج می‌شود روابط تجربی بین مقاومت فشاری و مدول الاستیسیته بتن.

انقباض بتن نشان دهنده تغییر شکل بتن بدون بارگذاری بر اثر از دست رفتن رطوبت و خشک شدن بتن دیگر قابل بازگشت نمی‌باشد.

قسمت اعظم انقباض بتن طی چند ماه اول عمر بتن رخ می‌دهد و با تغییر شرایط محیطی و خشک و تر شدن ممکن است چرخه‌های انقباض و تورم حادث شود.

پس از بتن‌ریزی و خشک شدن بتن، در قسمت‌هایی که اشتباه پیش آمده نیاز به برداشتن بتن و یا تخریب بتن می‌باشد.

می‌توانید از کتراک استفاده کنید.

در این روش برون ایجاد ارتعاش و لرزش و بدون آلودگی صوتی می‌توانید بتن‌ریزی اشتباه را اصلاح کنید.

امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد

نویسنده : سیدعلی منتظری

منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان