صفر تا صد آشنایی با تیرچه های بتنی

این تیرچه های بتنی از یک کف (پاشنه) بتنی با عیار بالا معمولاً 400 تا 500 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن که در داخل قالب‌های فلزی ناودانی شکل یا در فوندوله‌های سفالی شکل گرفته و آرماتورهای اصلی سقف داخل این پاشنه قرار داده شده و یک شبکه خرپایی شکل این آرماتورها را به هم متصل می‌نماید تشکیل می‌شود.

قطر آرماتورهای مصرفی براساس طول تیرچه‌ها و میزان بارهای وارده محاسبه می‌شود.

در شکل‌های زیر نمای جانبی و برش عرضی و تصویر سه بعدی از یک تیرچه بتنی را ملاحظه می‌نمایید.

در نشریه شماره 94 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی براساس طول دهانه‌های مختلف، نیروی آرماتورهای کششی و بالا و خرپای تیرچه‌ها داده شده است که البته این مقادیر براساس میزان لنگرهای وارده و بارهای زنده و مرده و… محاسبه گردیده‌اند.

در جدول زیر قطر میلگردهای خرپا، کششی و بالای تیرچه با طول‌های مختلف آمده است.

این جدول از نشریه شماره 94 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اقتباس گردیده است.

میلگردهای ممان منفی:

اگر دو تیرچه به یک تیر ختم شوند در محل تکیه‌گاه ممانی ایجاد می‌شود که این ممان باید توسط میلگرد تحمل شود.

به همین منظور میلگردهای فوقانی تیرچه های بتنی را به وسیله‌ی یک میلگرد با طول 2 تا 2/5 متر به یکدیگر اتصال می‌دهند که قطر این میلگرد بین 10 تا 12 میلیمتر می‌باشد که البته قطر این میلگرد از طریق محاسبه تعیین می‌شود.

در عمل میلگردهای منفی براساس 15 درصد لنگر خمشی وسط دهانه محاسبه شده و در محل تکیه‌گاه نصب می‌شوند.

هرگاه تکیه‌گاه میانی باشد، محاسبات براساس بیشترین لنگر خمشی دهانه‌های طرفین صورت می‌گیرد.

در شکل زیر نحوه اتصال آرماتورهای فوقانی در تیرچه های بتنی توسط میلگردهای ممان منفی را ملاحظه می‌نمایید.

در آخرین دهانه که تیرچه به تیر ختم می‌شود، جهت تحمل ممان‌های منفی، میلگردی را به شکل L خم نموده و قسمت خم شده را در آرماتورهای تیر اتصال داده و طول مستقیم را روی آرماتورهای فوقانی تیرچه های بتنی می‌گذاریم و به وسیله‌ی مفتول می‌بندیم.

در شکل‌های زیر دو حالت اجرای میلگردهای ممان منفی در تیرچه های بتنی به تصویر کشیده شده است.

چنانچه تیرچه های بتنی به یک تیر آهن کناری متصل شود با استفاده از آرماتور ممان منفی که شکل آن را در زیر می‌بینید ممان وارده مهار می‌گردد.

در تصویر زیر نمای زیر از اجرای بلوک‌های یونولیتی در سقف تیرچه بلوک را در یک سازه‌ی بتن آرمه ملاحظه می‌نمایید.

قابل ذکر است در صورت استفاده از بلوک‌های یونولیتی حتماً باید یک سقف کاذب مناسب جهت محافظت و در امان بودن از حریق اجرا شود.

در تصویر زیر نحوه‌ی اتصال آرماتورهای فوقانی تیرچه های بتنی به آرماتورهای تیرهای اصلی از زوایای مختلف به تصویر کشیده شده است.

آرماتورهای حرارتی:

پس از قرار دادن تیرچه‌ های بتنی و نصب بلوک‌ها و قبل از بتن‌ریزی در دو راستای عمود بر هم، یک شبکه از آرماتور با فواصل 25 سانتیمتر که قطر این میلگردها 6 یا 8 و یا 10 بوده و براساس محاسبات تعیین خواهد شد قرار می‌دهند و به وسیله مفتول آنها را به میلگردهای بالایی تیرچه می‌بندند این آرماتورها را آرماتورهای حرارتی می‌نامند.

هدف از اجرای این آرماتورها جلوگیری از ایجاد ترک در سقف در اثر تنش‌های ناشی از تغییرات درجه حرارت (انبساط و انقباض) و همچنین بالا بردن مقاومت سقف می‌باشد.

باید دقت نمود که آرماتورهای شبکه کاملاً صاف باشند.

در تصویر زیر یک نمونه از اجرای صحیح آرماتورهای حرارتی را ملاحظه می‌نمایید.

در تصویر زیر یک نمونه از اجرای آرماتورهای حرارتی سقف را با
.میلگردهای ناصاف ملاحظه می‌نمایید

کلاف میانی (کمربند تیر) تای بیم:

جهت پخش یکنواخت بار در محل‌هایی که بارهای منفرد اعمال می‎‌شود لازم است یک تیر میانی برخلاف جهت تیرچه‌های بتنی در سقف ایجاد شود.

حداقل اندازه‌ی عرض این تیر میانی برابر عرض پاشنه (کف) تیرچه های بتنی و ارتفاع آن برابر ارتفاع سقف می‌باشد.

اگر بارهای زنده وارده بر سقف کمتر از 350 کیلوگرم بر متر مربع و طول دهانه بیش از 4 متر باشد یک کلاف میانی در سقف تعبیه می‌گردد که حداقل سطح مقطع آرماتورهای طولی در آن نباید از نصف مقادیر آرماتورهای کششی تیرچه های بتنی کمتر باشد.

در شکل زیر مقطع یک کلاف میانی (تای بیم) را ملاحظه می‌نمایید.

چنانچه بارهای زنده بیش از 350 کیلوگرم بر متر مربع بوده و دهانه‌ی اجرای سقف بین 4 تا 7 متر باشد باید دو کلاف میانی و برای دهانه‌های بیشتر از 7 متر، سه کلاف میانی اجرا گردد.

حداقل سطح مقطع آرماتورهای طولی تعبیه شده در این کلاف‌ها 2 عدد بوده که در بالا و پایین تیر تعبیه می‌گردند و حداقل قطر میلگرد مصرفی در این کلاف‌ها برای آرماتورهای ساده 8 میلیمتر و برای آرماتورهای آجدار 6 میلیمتر می‌باشد.

نکاتی در خصوص اجرای سقف‌های تیرچه بلوک:

در اجرای سقف‌های تیرچه بلوک روی پل‌های اصلی (تیرهای فلزی) پس از جایگذاری تیرچه ‌های بتنی در ترازهای موردنظر، بلوک‌ها در فواصل معین قرار داده شده و پس از نصب آرماتورهای حرارتی و میلگردهای تکمیلی براساس نقشه‌های اجرایی، عمل بتن‌ریزی انجام می‌شود.

میلگردهای اصلی تیرچه های بتنی باید به اندازه حداقل 10 تا 15 سانتیمتر با تیرهای اصلی درگیر شده و این آرماتورها نباید به تیرهای فلزی جوش داده شوند.

با توجه به این که تیرچه‌ های بتنی قبل از یکپارچه شدن سقف قدرت تحمل بار سقف را ندارند باید توسط تعدادی چهار تراش و پایه (جک‌ها یا شمع‌ها) به طریق مطمئن نگهداری شوند.

در موقع اجرا می‌بایست یک خیز مناسب و به سمت بالا توسط شمع‌ها به تیرچه‌ها داده شود که پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف این خیز را حذف نمود که مقدار این خیز در کارگاه از طریق تجربه‌ی کاری حاصل خواهد شد و معمولاً حدود یک سیصدم اندازه‌ی دهانه در نظر گرفته می‌شود.

در خصوص باز کردن پایه‌ها و پایه‌های اطمینان براساس آیین نامه بتن ایران عمل می‌شود.

در تصویر زیر نحوه اجرای شمع‌ها (جک‌ها) زیر تیرچه‌ها را می‌بینید که باید با خیزی حدود یک سیصدم اندازه‌ی دهانه اجرا شده و تا بعد از بتن‌ریزی این خیز حذف شود.

جک‌هایی که به منظور تحمل وزن بتن تازه ریخته شده تا رسیدن آن به مقاومت اولیه اجرا می‌شوند باید به مدت حداقل ده روز باقی بمانند.

در نصب جک‌ها باید دقت نمود تا سر تیرچه‌ها از روی بال تیر آهن بلند نشود و جک‌ها باید طوری اجرا شوند که میلگردهای کششی دو سر تیرچه کاملاً روی بال تیر آهن قرار گیرند.

ذکر این نکته ضروری است که چنانچه آرماتوربندی و اتصال آرماتور با تیرهای کناری اصولی انجام شود اما محل اتصالات دارای نظافت کامل نبوده و مواد زائد در این محل وجود داشته باشد، موجب ناپیوستگی بین اعضا گردیده و به هنگام زلزله موجب جدا شدن سقف از تیر آهن‌های کناری می‌شود لذا مهندس ناظر در این مواقع به هیچ عنوان نباید اجازه‌ی بتن‌ریزی دهد.

کاری از گروه آموزشی استوارسازان