صفر تا صد شناخت جرثقیل برجی

جرثقیل برجی یک وسیله ثابت معمولاً در مکان‌هایی که ساختمان‌های بزرگ ساخته می‌شود بکار می‌رود.

از جمله دستاورد‌های مهم بشر جرثقیل برج‌سازی است که ساختارهای متفاوتی بسته به نوع توقع کاربر دارد.

جرثقیل برجی در زمینه‌های برج‌سازی، سد‌سازی، سیلو‌سازی، پل‌سازی و… استفاده می‌شود.

جرثقیل‌های برجی توانایی خدمت رسانی در ارتفاع‌، شعاع و باربرداری‌های متفاوت را دارند.

در زمینه‌ی باربرداری برای استفاده‌های مختلف قدرت مانور بالایی دارند و قشرگسترده‌ای از صنعتگران را در زمینه‌ی برج‌سازی و… متوجه خود ساخته است.

جرثقیل‌های برجی موجود در بازار در فرم‌های بسیار متنوعی وجود دارند.

هرکدام از آنها برای استفاده خاصی طراحی شده‌اند.

می‌توان از چند منظر جرثقیل برجی‌ها را دسته بندی کرد:

انواع جرثقیل برجی از نظر ابعاد:

جرثقیل برجی ازنظر اندازه به دو دسته کوچک و بزرگ تقسیم می‌شوند.

جرثقیل‌های برجی کوچک درحد جابه جایی وسایل در داخل کارگاه‌ها و جرثقیل برجی غول پیکر برای ساخت برج‌های بلند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در این میان جرثقیل‌های شناور نیز طراحی شده‌اند که عموماً برای ساخت مخازن نفت و نجات کشتی‌های غرق شده بکار می‌روند.

• انواع جرثقیل برجی از نظر مدل نصب شدن:

جرثقیل‌های برجی را می‌توان از نظر چگونگی نصب به دو دسته خود نصب شونده و کمک نصب شونده تقسیم کرد.

همانطور که از نام آنها مشخص است جرثقیل‌های برجی خود نصب شونده برای نصب و راه ‌اندازی به منبع تغذیه خارجی و جرثقیل زمینی نیازی ندارد.

ویژگی بارز این جرثقیل امکان حمل ‌و نقل و نصب سریع آن است.

جرثقیل برجی کمک نصب شونده توسط قطعات ارتفاعی مخصوص به خود ارتقا می‌یابند.

ویژگی این دسته از جرثقیل‌های برجی ظرفیت بالاتر آنها در جابه جایی اجسام سنگین است.

انواع جرثقیل برجی ازنظر شعاع حرکت:

در این دسته‌بندی می‌توان جرثقیل برجی را به سه دسته ثابت، متحرک و بالارونده تقسیم کرد.

از جمله خصوصیات جرثقیل برجی متحرک می‌توان به شعاع عملیاتی وسیع و پوشش ارتفاعی زیاد آنها اشاره کرد.

از جرثقیل برجی بالارونده عموماً جهت بناهای در حال ساخت استفاده می‌شود.

این مدل جرثقیل با افزایش ارتفاع ساختمان بالا می‌رود.

به همین دلیل از این نوع جرثقیل برجی در صنعت برج‌سازی و ساخت‌ و ساز آسمان‌خراش و پل‌سازی استفاده می‌شود.

• بازوی حمال: وظیفه لیفت کردن و حمل اجسام را برعهده دارد.
• بازوی متعادل کننده: وظیفه تعادل جرثقیل در حالت مختلف را بر عهده دارد.
• کابل‌های مهار و تقویت: وظیفه اتصال بین بازوی تعادل و بازوی حمال را بر عهده دارد.
  البته در تعدادی از این جرثقیل‌ها بازوی متعادل کننده وجود ندارد اما وزنه تعادل در قسمت پایین جرثقیل با استفاده از کابل‌های محکم به بازوی حمال وصل است.
• ارابه حرکت افقی در زیر بازوی حمال (Trollry).
• جعبه تعادل (counter wight): که وظیفه تعادل با بازوی حمال را بر عهده دارد.
  قابل ذکر است که این جعبه معمولاً از جنس بتن می‌باشد و وزنی بین ۱۶۰۳ تا ۲۰ تن را دارد و قابلیت حرکت ریلی بر رروی بازوی تعادل را دارد.
• چرخ دنده‌های حرکت دورانی افقی بازو.
• چرخ دنده‌های حرکت قائم بازو.
• اتاق کنترل (control center).
• کابل درام (drum) که مخصوص کنترل از سنتر به محل چنگ است.
• پایه‌های تأمین ارتفاع (معمولاً ۴ پایه یا ۶ پایه).
• آسانسور تأمین ارتفاع.
• سکوی تقویت پایه‌ها: طبق آیین‌نامه Din که یکی از معتبرترین آیین‌نامه در زمینه کار با جرثقیل‌ها است.
  سکو می‌بایست از بتن مسلح باشد و ابعاد آن ۱۰۳×۱۰×۱۰ می‌‌باشد.
• تعداد زیادی شبکه (section) که معمولاً در اندازه‌های ۶ متری است اعضای جرثقیل را تشکیل می‌دهد.
  ماکسیمم ارتفاع یک جرثقیل برجی در هنگام انجام کار طبق آیین نامه ۲۶۵ فوت یا ۸۰ متر می‌باشد.

‌تحت شرایط استاتیک، وزن بار متصل به جرثقیل طبق جدول بار نباید از ۶۷ درصد میزان بار واژگونی فراتر رود.

پایداری این جرثقیل‌ها بستگی به طول بوم، طول بوم کمکی یا ترکیبی از هر دو، استقرار وزنه‌های تعادلی و ارتفاع برج دارد و جدول بار این گونه جرثقیل‌ها، توسط سازنده تنظیم می‌شود.

نیروهای ناشی شده از سرعت و جهت باد وارد بر جرثقیل، بر پایداری دستگاه تأثیر فراوانی دارند.

آغاز واژگونی جرثقیل هنگامی است که جمع جبری نیروهای واژگونی با جمع جبری نیروهای پایداری دستگاه برابر می‌شوند.

جرثقیل‌های با موتور الکتریکی باید سیستم‌های کنترل کننده‌ی سرعت داشته باشند.

زمانی که قلاب در پایین‌ترین وضع ممکن قرار دارد، باید حداقل دو دور کامل سیم بکسل در درام بالابر باقی بماند.

انواع ترمزهای موتوری، ترمزهایی با جریان گردابی، مکانیکی، پنوماتیکی یا هیدرولیکی به منظور کنترل سرعت بار در نظر گرفته شده است.

نواحی قابل دسترسی در جرثقیل‌های برجی باید تمیز و عاری از روغن، گریس و هر گونه مواد ضایعاتی نگه داشته شود تا خطر سرخوردن و افتادن ایجاد نکند.

همچنین کابین جرثقیل باید عاری از مواد قابل اشتعال نگه داشته شود.

پس از نصب جرثقیل و هنگام عملیات باربرداری توسط دستگاه، ناظر عملیات از نواحی قابل دسترس جرثقیل نسبت به وجود مواد اضافه رها شده در روی سکوهای کاری بازدید به عمل آورده و در صورت وجود آنها را خارج می‌کند تا خطر سقوط به پایین ایجاد نکند.

محل اتصال جرثقیل برجی به زمین (پایه) برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه باید توسط نرده‌های چوبی یا فلزی تا ارتفاع دو متر حفاظ گذاری شود.

نرده‌های حفاظتی باید قفل داشته باشند و کلید آن در دست اپراتور و ناظر عملیات باشد.

علائم هشدار دهنده و ایمنی مانند خطر سقوط اشیاء باید در محل نصب شود.

برای جلوگیری از آسیب دیدگی سیم بکسل، پیچیدن سیم بکسل باید بدون شل شدگی و در خطی مستقیم از قرقره‌ی مربوطه به درام بالابر انجام شود.

استفاد از پیچنده موتوری برای انجام کار توصیه می‌شود (روش دستی به دلیل احتمال پیچیده شدن نامنظم، ناایمن است).

میدان دید راننده باید کاملاً وسیع بوده و راننده بتواند به وضوح منطقه‌ی عملیات را مشاهده کند.

نصب نورافکن، روشنایی و علامت‌های دید در شب در جرثقیل برجی باید به گونه‌‌ای باشد که نیروهای دینامیک و نیروهای ناشی از باد باعث افتادن آنها نشده و کابل‌های برق آن نیز به گونه‌ای قرار بگیرد که آسیب نبیند.

ضمناً خطر افتادن و برق گرفتگی نیز ایجاد نکند.

نورافکن‌های نصب شده در این جرثقیل‌ها در محدوده ۴۰۰ الی ۶۰۰ وات است.

سطوح فلزی (راه پله‌، نردبان و …) آجدار و ضد لغزش باشند.

از قرار دادن موانع و اشیاء در میدان دید راننده تا حد ممکن خودداری شود.

معمولاً پایه جرثقیل برجی (پایه تثبیت) در بتن مسلح قرار می‌گیرد و گاهی اوقات به بخش‌هایی از سازه و یا ساختمان هم، توسط کمربند مهار می‌شود.

جرثقیل برجی‌ها معمولاً بهترین ترکیب از ارتفاع و ظرفیت بالابری را فراهم کرده و به صورت گسترده در ساختن سد‌ها و برج‌ها و ساختمان‌های مرتفع مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هنگام نصب اولیه جرثقیل برجی، پایه تثبیت آن بایستی مطابق با مشخصات فنی مورد نیاز که در دفترچه آن نوع خاص از جرثقیل برجی قید شده، با نظارت و تایید مهندس ساختمان اجرا شود.

از آنجا که دسترسی به این بخش و بررسی دقیق مشخصات حین بهره برداری از سوی بازرس امکان پذیر نیست، تاییدیه مهندس ناظر ساختمان در این زمینه مورد نیاز خواهد بود.

کاری از گروه آموزشی استوارسازان