مقالات تخصصی معماری و عمران
درز انقطاع چیست و نحوه محاسبه صحیح آن
سوالی که برای اکثر مهندسین عمران و معماران عزیز امکان دارد به وجود بیاید نحوه‌ی محاسبه درز انقطاع است.
اما قبل از بررسی کامل نحوه‌ی محاسبه درز انقطاع باید مفهوم این قانون مهم و تاثیرگذار را بدانیم.
چرا که بسیاری از فارغ التحصیلان و دانشجویان مهندسی از درک صحیح این قانون بی بهره‌اند.
نحوه‌ی محاسبه درز انقطاع در مبحث 6 مقررات ملی ساختمان و در آیین‌نامه استاندارد 2800 آمده است.
ولی مشکلی که بعضاٌ دیده میشود روشن نبودن مفهوم این موضوع است.
قطعاٌ شما هم مانند من به این اصل اعتقاد دارید:
که تا زمانی مفهوم یک موضوع برای ما روشن وقابل درک نباشد نمی‌توان آن را به شکل اصولی و صحیح پیاده سازی کرد.
پس در ادامه به مفهوم درز انقطاع می پردازیم و سپس نحوه محاسبه آن را به صورت کامل بر روی یک پروژه واقعی توضیح خواهیم داد.
مفهوم صحیح درز انقطاع :
در لغت نامه فارسی معنی کلمه درز یعنی فاصله و معنی کلمه انقطاع نیز یعنی قطع‌کننده یا جدا کننده پس وقتی این دو کلمه را در کنار هم قرار دهیم میشود، فاصله‌ای که باعث جداشدن میگردد.
چرا باید این فاصله را در اجرای ساختمان ها مدنظر قرار دهیم؟
فرض کنید چند ساختمان دقیقا چسبیده به هم ساخته شده‌اند و بعد از مدتی زلزله‌ای رخ دهد، نیرویی که زلزله ایجاد میکند باعث حرکت و جابه جایی ساختمان‌ها میگردد.
این جابه‌جایی به خودی خود باعث تخریب ساختمان‌ها میشود.
حالا فرض کنید نیرویی که زلزله ایجاد میکند باعث ارتعاش ساختمان‌های چسبیده به هم گردد و به دلیل نزدیک بودن به هم به یکدیگر ضربه هم بزنند. (در اصطلاح عامیانه، به هم لگد بزنند)
پس خود این موضوع باعث تخریب مضاعف سازه‌ها میگردد.
برای جلوگیری از این اتفاق، با ایجاد یک فاصله در بین ساختمان‌ها این اثر را از بین می‌بریم.
در شکل پایین نمونه دیگری از رعایت درز انقطاع در ساختمان ها را میبینید.
نحوه محاسبه درز انقطاع :
برای محاسبه درز انقطاع در ساختمان‌های تا 8 طبقه از این 2 روش استفاده می گردد و برای ساختمان های 8 طبقه به بالا مسائل پیچده‌تری دخیل است.
اما در این مقاله به بررسی و نحوه محاسبه درز انقطاع در ساختمان های 8 طبقه به پایین بسنده میکنیم.
فرض کنید یک ساختمان قرار است در زمینی ساخته شود که این ساختمان 12 متر ارتفاع دارد ( 4 طبقه با ارتفاع 3 متر)
روش اول :
سانتیمتر 6 = H * 0.005
نکته :در این فرمول، ارتفاع مفید H می باشد و 0.005 یک عدد ثابت است !
روش دوم : یک صدم ارتفاع ساختمان تقسیم بر 2
2 / H*0.01
سانتیمتر6=1200*0.01/2
من خودم معمولا از روش دوم استفاده میکنم مثلا اگر ارتفاع یک ساختمان16 متر باشد، یک صدم آن را حساب میکنیم که میشود 16سانتیمتر و بعد آن را تقسیم بر 2 میکنیم که میشود 8 سانتیمتر.
کلیدی‌ترین نکته ای که در محاسبه درز انقطاع باید به آن توجه شود ارتفاع مفید ساختمان است.
شاید فکر کنید ارتفاع ساختمان از پایین ترین نقطه تا بالاترین نقطه‌ی ساختمان است ولی این ارتفاع مفید ساختمان نیست و بدون شک اشتباه فکر میکنیم.
پس در ادامه نحوه بدست آوردن ارتفاع مفید ساختمان برای محاسبه درز انقطاع را بررسی میکنیم.
نحوه بدست آوردن ارتفاع مفید ساختمان جهت محاسبه درز انقطاع :
ارتفاع مفید ساختمان، از تراز پایه تا بالاترین سقف ساختمان است (منظور از بالاترین سقف ساختمان سقف طبقه بام است)
منظور از تراز پایه چیست؟
قسمتی از ساختمان که در هنگام وقوع زلزله از آن تراز به پایین دیگراختلاف حرکتی بین زمین و ساختمان وجود نداشته باشد.
حالا به زبان ساده تر میخواهیم تراز پایه را بررسی کنیم :
اگر در پروژه ای زیرزمین نداشته باشید، تراز پایه از روی سطح فونداسیون محسوب میشود.
ولی اگر در پروژه‌ای زیرزمین داشته باشید و دیوارهای آن متصل به سازه باشد و پشت دیوارها توسط خاک متراکم پرشده باشد، در این حالت تراز پایه در نزدیکترین سقف زیرزمین به سطح زمین در نظر گرفته میشود.
در شکل زیر مفهوم تراز پایه برای شما قابل درک تر خواهد بود.
اگر دقت کنید در سازه شماره یک، تراز پایه از روی سطح فونداسیون محاسبه شده است.
ولی در سازه شماره دو تراز پایه از سطحی بالاتر درنظر گرفته شده، علت از این کار اتصال دیوارهای زیرزمین به سازه است و علاوه بر این پشت دیوار با خاک فشرده پرشده.
تا اینجای کار مفهوم درز انقطاع و روش بدست آوردن ارتفاع مفید ساختمان را آموختیم.
حال امکان دارد از خود بپرسید که این فاصله (درز انقطاع ) را باید در کجاها قرار دهیم؟
همان طور که در اول مقاله خوانده‌اید درز انقطاع فاصله‌ایی است بین دو ساختمان جهت جلوگیری از برخورد آنها به یکدیگر در هنگام وقوع زلزله :
پس میبایست از مرز زمین خود با زمین های مجاور این فاصله را لحاظ کنیم.
در ادامه در یک زمین واقعی این موضوع را بررسی خواهیم کرد.
در یک دفتر مهندسی براساس خواست کارفرما یک ساختمان4 طبقه طراحی شده است که ارتفاع هر طبقه آن 3.20 متر می‌باشد و این ساختمان زیر زمین ندارد، چون این ساختمان دارای زیرزمین نمی‌باشد.
تراز پایه از سطح روی فنداسیون حساب میشود تا بالاترین سقف ساختمان.
متر 12.80 = 4 *3.20
سانتیمتر 6.4= 1280*0.005
پس در این زمین که از اطراف با همسایه ها مجاور هستیم باید میزان درز انقطاع محاسبه شده را رعایت بنماییم.
امکان دارد این سوال برایتان پیش بیاید که این فضای خالی بین دوساختمان را چرا باید پرکنیم؟
با چه مصالحی باید پر کنیم؟
بدون شک اگر فضای خالی بین ساختمان را پر نکنیم محل لانه‌گزینی پرندگان خواهد شد.
از نظر زیبایی شناسی هم به مبحث زیبایی ساختمان ها آسیب می‌زند، پس حتما بعد از اتمام کار باید این فاصله را پر کرد.
در پر کردن درز انقطاع از مصالحی استفاده کنید که حالت ارتجاعی ، ترد وکم مقاومت داشته باشد که به هنگام زلزله از خود مقاومتی در مقابل زلزله نشان ندهد و به راحتی خرد شود.
مانند تصویر زیر که از پوشش آلومینیومی استفاده شده است.
چند نکته کلیدی برای مهندسان :
معماران عزیز حتماّ در نقشه های معماری خود میزان درز انقطاع را با خط‌چین نشان دهید.
اندازه آن را هم از مرز مشترک زمین هم بنویسید.
حداقل میزان درز انقطاع در ساختمان ها، 5 سانتمتر است.
یعنی اگر بعد از محاسبه درز انقطاع به روشهای بالا، میزان بدست آمده کمتر از 5 سانتیمتر هم بود باز طراحان همان 5 سانتیمتر را در طراحی های خود لحاظ کنند. (احتیاط شرط عقل است)
دیوار های حیاط نیازی به رعایت درز انقطاع ندارند و میتواند از مرز زمین ساخته شود.
هیچوقت نقشه های خود را بدون رعایت درز انقطاع به شهرداری ، نظام مهندسی یا مهندس محاسب ارجاع ندهید.
معمولا در زمین های که در بلوک شهری قرار دارند نمی‌توان خاک متراکم و فشرده‌ای یافت.
پس بهتر است محل تراز پایه را از روی سطح فنداسیون حساب کنید.
مهندس ناظر وظیفه دارد عدم رعایت درز انقطاع را طی گزارش مرحله‌ای و به موقع به مرجع صدور پروانه اعلام نماید.
درزانقطاع جز زیر بنای خالص واحد مسکونی محاسبه نمیشود ولی جز زیر بنای ناخالص واحد مسکونی یا تجاری یا… محسوب میشود.
کلام آخر :
یکی دیگر از دلایل بارز برای رعایت درز انقطاع دربین ساختمان ها، نشست نامتقارن ساختمان هاست.
امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد
نویسنده : سیدعلی منتظری
منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان
بادرود به مهندس عزیز
از مطالب علمی شما سپاسگذارم کاش درز انتقال برای دیوار حیاط هم محاسبه میشد . چون وقتی زلزله بیاید حرکات در 3محور است . مخصوصا در زلزله ريشتر بالا… با تشکر ویژه
سلام
آیا از بین درز انقطاع می توان لوله کولر گازی را برای نصب عبور داد؟
سلام
من هم به این پاسخ نیاز دارم
آیا پاسخ را پیدا کرده اید؟
خیر
باسلام ایایکی ازهمیایه هامیتواندبلبرداشتن دیوا
ر خوددردرزانقطلع کمددیواری تعبیه کند طبق چه ماده ای عمل غیرمجازاست
سلام وقت بخیر
ایا درز انقطاع باید در نما رعایت شود یا فقط در سازه باید رعایت شود
خیر فقط درسمت دو پلاک مجاور انجام میشود وشامل دیوارهمسایه پشت که حیاط در آنجا طراحی شده نمیشود
با سلام،
سپاس از مطالب مفیدی که ارائه کردید.
فقط یه نکته برای من مبهم موند، اگر درز انقطاع ساختمون من مثلاً ۷ سانت شد، و ساختمون مجاورم هم مثلاً ۸ سانت درز انقطاع داشت ما مجموعاً ۱۵ سانت بین ساختمون هامون فاصله بوجود میاد؟
سلام، بله دو ساختمان باید سهم خود را رعایت کنند و جمعا فاصله درز نهایی خواهد شد. موفق باشید
اگه یکی رعایت نکنه و‌درز انقطاع نامتناسب با ارتفاع ساختمان بدهد چی می شه؟
بله
سلام
ممنون از اطلاعات عالی تون
فقط از پر کردن با نوحاله و لوله های تاسیسات در درز انقطاع باید خوداری شود
با سلام
در پروژه ای به طول 30 متر و بر 7 متر درز انقطاع تعبیه شده اجرا نشده است، ساختمان مذکور 2 طبقه است. چه راهکاری برای حل مشکل وجود دارد؟
با سلام
ساختمون های بالای ۳۵ متر درز انقطاع دارن
برای ساختمان ۲ طبقه الزامی نیست چون ارتفاع محدود است و تبصره مقررات ملی به این موضوع اشاره دارد.
ساختمان چهار طبقه با ارتفاع ۱۴/۵ سانت نیاز به چقدر درز انقطاع دارد و اگر یکی از همسایگان رعایت نکنند چه می شوود؟
سلام مطلب بسیار عالی و واضح توضیح داده شده است. ممنون
متشکرم .سپاس از لطف شما
بسیار عالی و مفید بود متشکرم
خواهش میکنم زنده باشید مرسی از حضور شما
ممنونم از ارائه مطلب مفید شما عالی بود
موفق باشید همیشه
متشکرم از لطف شما
عالی بود……
باعث افتخاره که مقاله براتون مفید بوده
بسیار عالی
بین ساختمون های ویلایی هم باید درز انقطاع باشه؟
سلام وقتتون بخیر به مقاله مراجعه کنید تمامی موارد کامل توضیح داده شده است.
در صورتی که اسکلت دو ساختمان مجاور کنار هم قرار بگیرد رعایت درز انقطاع الزامی است( ساختمان ویلایی که اسکلت وسط هست و چند متر از مجاورین فاصله دارد این درز چند متر هست)
ممنون توضیحات بسیار گویا بود
خواهش میکنم مرسی از همراهی شما
بله در تمامی ساختمان‌ها درز انقطاع الزامیست
درودبرشما
.طرف ده مترزیرزمین(عمق منفی ده متر) وازهمکف هشت مترارتفاع گرفته، بدون درنظر گرفتن درز انقطاع،مهندس ناظر گزارش تخلف ارسال،بشهردا ری هم ما شکایت وبدون نتیجه بود.اگرمصوبه قانونی دارید ویا چگونه میتوان درعمل اجرایی
نمود
سلام
به روشهای زیر عمل می شود:
۱) چون ساختمان احداث شده است و مهندس ناظر در همان زمان اجرای اولین ستون بالاتر از تراز پایه تا اتمام عملیات ساختمان این خلاف را اعلام ننموده است اگر زلزله یا نشست نامتقارن و یا نیروی لرزش راه آهن یا … باعث آسیب به ساختمان همسایه گردد خسارت بعهده مهندس مجری و مهندس ناظر است
تبصره ۱) حتی اگر در نقشه نیز ستون در مرز زمین ترسیم و محاسبه شده بود بایستی کتبا مهندس ناظر به مهندس محاسب اعلام می نمود و تقصیری بعهده مهندس محاسب نمی باشد.
۲) اگر مهندس ناظر در زمان مقرر اعلام خلاف نموده باشد چون مرجع صدور پروانه (شهرداری یا دهیاری یا …) کار را متوقف ننموده است خسارت احتمالی بعهده
مرجع صدور پروانه و مهندس مجری می باشد.
۳) ۲) اگر مهندس ناظر در زمان دیرتر از حد مقرر و نهایتا قبل از اجرای سقف بعدی اعلام خلاف نموده باشد و دوباره مرجع صدور پروانه رسیدگی ننموده است خسارت بعهده مجری و ناظر و مرجع صدور پروانه است.
باسلام
درز انقطاع آیا باید توسط دو ساختمان مجاور رعایت گردد مثلا اگر یک ساختمان 6سانتی متر درز انقطاع رعایت کرد ساختمان مجاور هم باید 6سانتی متر رارعایت کند که جمعا فاصله دو ساختمان 12سانت باشد؟
با سلام و عرض احترام.
میزان درز انقطاع شما فرضا شده 10 سانتی متر از هر طرف، پس شما باید 10 سانتی متر از مرز زمین خودتون بیاید عقب و بعد عملیات ساخت انجام بدید!
به این صورت نیست که این عدد 10 سانت را، پنج سانتیمترش شما برید عقب و پنج سانت همسایه بره عقب!
سلام.نظر من متفاوت با نظر شماست.درز انقطاع درز بین دوتا ساختمونه و ربطی به مرز دوتا ساختمون نداره.لذا اگه ساختمان بغل ساخته نشده و مثلا درز انقطاع ساختمانی که من دارم میسازم شش سانته من سه سانت میشینم عقب مابقی را همسایه باید رعایت کنه.اگه ساختمان بغل ساخته شده و درز را نگذاشته مجبورم کلش را تو زمین خودم اجرا کنم
سلام
برای محاسبه درز انقطاع h/200 هم درسته؟
سلام و ارادت
بله
یکسان نیست و هر ساختمان براساس ارتفاع خودش محاسبه می شود و برای ساختمان اول x سانتیمتر و برای ساختمان مجاور y سانتیمتر می شود و فقط زمانی یکسان است که هر دو ساختمان مجاور هم یک ارتفاع داشته باشند.
بسیار ممنونم و عالی بود🥰🥰
بسیار عالی دوست عزیز وممنونم بابت اطلاعات شما
زنده باشید . متشکرم از حضور شما
مهندس ی نکته محاسباتی رو لحاظ نکردید، ارتفاع هر طبقه رو باید ضرب کنید، نه ارتفاع بام رو .. به طور مثال درز انقطاع طبقه اول با ارتفاع ۳ متر ، میشود ۱.۵ سانت .. نه مثلا ۱۰ سانت
عالی بود مرسی ار اطلاعاتی که دادید
خواهش میکنم زنده باشید.
مرسی از توجه شما
بسیار بسیار شیوا و روان و کامل توضیح داده شد . سپاسگزارم .
زنده باشید رضایت شما سبب خرسندی ماست
عالی بود کاملا ساده و خوب توضیح داده شد.
زنده باشید ممنون از حضور شما
کامل و جامع توضیح داده بودید
متشکریم از شما
زنده باشید دوست من.
ممنون از انرژی مثبت شما
دمت گرم،عالی بود
متشکرم نظر لطف شماست دوست عزیز
عالی
روال بود خیلی خوشم اومد از این مقاله
کارمو راه انداخت