مقالات تخصصی معماری و عمران
روسازی راه
آشنایی با روسازی راه
مقدمه در رابطه با روسازی راه:
در گذشته روسازی راه ها در جاهایی که دارای زمین‌های سست و آب و هوای مرطوب بوده و جهت حمل و نقل کالا و مسافرین از ارابه استفاده می‌شد، پیشرفت بیشتری داشته است.
در بابل جهت ساختن خیابان‌ها و حفاظت آنها در برابر طغیان رودخانه دجله از آجر و ملات قیر معدنی استفاده می‌شده است.
در جاهایی مانند ایران معمولاً راه‌ها را بدون روسازی می‌ساختند چون آب و هوای این مناطق، گرم و خشک بوده، فاصله آبادی‌ها نیز از یکدیگر زیاد بوده و جهت حمل و نقل کالا و رفت و آمد مسافرین از چهارپایان استفاده می‌شد.
در گذشته جهت روسازی راه‌های کویری ایران که از زمین‌های نمکزار که پوک هستند، عبور می‌نمود از خرده سنگ و در صورت نبود آن از خرده آجر استفاده می‌شد.
موقعی که راه‌ها از لجن‌زارها عبور می‌نمودند جهت پایدارنمودن زمین از یک لایه ذغال چوب استفاده می‌نمودند سپس بر روی آن شن‌ریزی نموده و روی آن را سنگفرش می‌کردند.
- هدف از روسازی راه:
هدف از روسازی راه، ایجاد یک سطح صاف با ایمنی کافی جهت استفاده‌کنندگان است.
روسازی راه باید به گونه‌ای طرح گردد که در تمام شرایط آب و هوایی قابل استفاده باشد و بتواند وزن وسایل نقلیه را تحمل نماید.
زمین در حالت طبیعی معمولاً مقاومت چندانی در برابر بارهای وارده ناشی از وزن وسایل نقلیه سنگین ندارد و بارگذاری بر روی آنها سبب شکست برشی خاک و ایجاد تغییر شکل‌های بیش از اندازه می‌شود.
جهت جلوگیری از شکست برشی خاک و تغییر شکل‌های دائم باید شدت تنش‌های فشاری قائم بر روی خاک کاهش یابند.
با قراردادن لایه‌ای از مصالح مرغوب و با مقاومت زیاد بر روی خاک از این عمل می‌توان جلوگیری نمود.
جنس و ضخامت این لایه که به روسازی معروف است باید به گونه‌ای باشد که شدت تنش‌های فشاری قائم را به اندازه قابل تحمل خاک بستر روسازی، کاهش داده و خود نیز قادر به تحمل بارهای وارد به آن باشد.
شدت تنش‌های فشاری قائم که در اثر بارگذاری در یک نمونه خاک به وجود می‌آید در نقاط گوناگون برابر نمی‌باشد.
در نقاط واقع بر زیر سطح بارگذاری شده، شدت تنش برابر حداکثر است و با زیاد شدن فاصله نقاط از سطح بارگذاری شده، شدت تنش‌های فشاری قائم کاهش می‌یابد.
زمانی که ضخامت روسازی زیاد باشد جهت اقتصادی نمودن آن می‌توان آن را از چندین لایه با مقاومت و مرغوبیت‌های گوناگون طرح نمود.
لایه‌های با مصالح مقاوم‌تر در قسمت‌های بالای روسازی قرار می‌گیرد چون در این نقاط شدت تنش‌های فشاری وارد بر روسازی بیشتر است.
مصالحی که مرغوبیت کمتری دارند به عنوان لایه‌های زیرین به کار برده می‌شود.
جنس و ضخامت لایه‌های روسازی باید به گونه‌ای باشد که هر لایه بتواند در برابر تنش‌های وارده به آن، مقاومت نموده و شدت این تنش‌ها را تا اندازه تنش قابل تحمل برای لایه‌ای که در زیر آن می‌باشد، بکاهد.
جنس و ضخامت لایه‌های روسازی که از مصالح قیری یا سیمانی تهیه می‌گردد باید به گونه‌ای باشد که در برابر تنش‌های کششی افقی مقاومت نموده و ترک نخورد.
آب، یخبندان و تغییرات درجه حرارت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر روسازی راه اثر نموده و سبب تخریب آنها می‌گردد.
پس روسازی‌ها باید به گونه‌ای طرح گردد که در برابر عوامل جوی مقاومت نموده و تخریب نشود.
در درجه حرارت‌های بالا رویه‌های آسفالتی بیش از اندازه نرم می‌شوند و در اثر رفت و آمد وسایل نقلیه سنگین، تغییر شکل می‌دهند.
همچنین درجه حرارت‌های پایین سبب منقبض شدن این نوع روسازی‌ها شده و ممکن است سبب ایجاد ترک در آنها گردد.
تغييرات درجه حرارت سبب می‌گردد که لایه‌های رویه بتنی تاب برداشته و از شکل مسطح خارج شده و ترک بخورد.
- لایه‌های روسازی راه:
روسازی‌ها معمولاً از چندین لایه ساخته می‌شوند.
تعداد، ضخامت و جنس این لایه‌ها به مقاومت خاک بستر روسازی، نوع وسایل نقلیه، شرایط آب و هوایی، مصالح موجود در محل و شرایط اقتصادی بستگی دارد.
در محل‌های با آمد و شد زیاد و فرودگاه‌ها از روسازی‌های سه لایه‌ای استفاده می‌کنند.
لایه‌های تشکیل دهنده آنها عبارتند از: رویه، اساس و زیراساس که بر روی لایه تراکم‌یافته خاک بستر روسازی قرار می‌گیرد.
- لایه متراکم شده خاک بستر در روسازی راه:
این لایه، لایه‌ای است از خاک زمین طبیعی که عاری از مواد زائد بوده و کوبیده شده است.
در خاکریزها این لایه، آخرین لایه خاکی است که ریخته و کوبیده شده است.
در برش‌ها این لایه، لایه کوبیده شده و آماده شده خاک زمین طبیعی است.
2) لایه زیراساس در روسازی راه:
زیراساس نخستین قشر از لايه روسازی است که مستقیماً بر روی بستر روسازی قرار می‌گیرد.
مصالح مصرف شده در زیراساس معمولاً از بستر رودخانه‌ها، معادن شن و ماسه و یا معادن سنگی تهیه می‌گردد و در زمانی که ضرورت فنی و اقتصادی ایجاب نماید از تثبیت مصالح طبیعی با قیر، سیمان و یا آهک ساخته و آماده می‌گردد.
کیفیت مصالح این لایه نسبت به دیگر لایه‌های روسازی، از مرغوبیت و مقاومت کمتری برخوردار است.
این مصالح علاوه بر عملکرد خاصی که در روسازی برای آن در نظر گرفته می‌شود باید بعضی یا کلیه خصوصیات زیر را داشته باشد:
1) از نفوذ مواد ریزدانه خاک بستر روسازی به قشر اساس جلوگیری نماید و دانه‌بندی منظم و پیوسته‌ای داشته باشد.
2) تأثیر یخبندان را به حداقل ممکن کاهش داده و جهت تأمین این ویژگی از مصالحی انتخاب گردد که در برابر یخبندان حساسیت نداشته باشند.
3) انقباض، انبساط و تغییر حجم خاک بستر روسازی را کنترل نمایند.
4) از جمع شدن آب آزاد حاصله از نفوذ آب‌های سطحی به لایه روسازی جلوگیری نموده و زهکشی مناسبی داشته باشد.
5) ضریب واکنش را برای روسازی‌های بتن سیمانی، زیاد نموده و برای این روسازی بستر مقاومی فراهم نمایند.
6) اجرای عملیات لایه‌های روسازی را تسریع نماید.
3) لایه اساس در روسازی راه:
این لایه، آن بخش از مصالح روسازی را تشکیل می‌دهد که بلافاصله در زیر لایه رویه، بر روی قشر زیراساس قرار می‌گیرد.
مصالح مصرفی در اساس از مصالح مرغوب نظیر سنگ شکسته، شن و ماسه شکسته، مصالح تثبیت شده با قیر، آهک و سیمان است.
با توجه به نوع زمین، شرایط جوی محل، دسترسی به مصالح مناسب و نقطه نظرهای اقتصادی، نوع مصالح و روش اجرا باید در مشخصات فنی خصوصی ذکر گردد.
لايه اساس در راه‌هایی که رفت و آمد وسایل نقلیه زیاد است و با مقاومت خاک بستر روسازی کم است از بتن آسفالتی کم قیر ساخته می‌گردد.
4) لایه رویه در روسازی راه:
قشر رویه به عنوان مقاوم‌ترین، مرغوب‌ترین و ممتازترین مصالح لایه روسازی که با چرخ وسایل نقلیه در تماس همیشگی است و حداکثر تنش‌های افقی و کششی را تحمل می‌نماید، بر روی قشر اساس قرار می‌گیرد.
در راه‌هایی که ترافیک سنگین دارند از رویه بتن آسفالتی گرم و یا بتن سیمانی استفاده می‌گردد.
در راه‌های با رفت و آمد کمتر از ماکادام نفوذی، یا آسفالت سرد و یا سطحی و حفاظتی و در راه‌های فرعی درجه دو و سه و روستایی از رویه شنی استفاده می‌گردد.
در رویه‌های آسفالتی و بتنی در آمد و شدهای سنگین و متوسط، تنش‌های فشاری افقی و تنش‌های کششی حاصل می‌گردد.
اگر این تنش‌های کششی افقی از تاب کشش رویه بیشتر باشد لایه رویه ترک خورده و این ترک به مرور زمان افزایش می‌یابد و سبب آسیب‌دیدگی‌هایی می‌گردد که از عمر مفید رویه به شدت می‌کاهد.
رویه‌های آسفالتی با ضخامت بیشتر از 5 سانتیمتر را معمولاً در دو لایه می‌سازند.
لایه زیرین که به لایه آستر معروف است مقدار قیر کمتری از لایه رویی که توپکا نامیده می‌شود، دارد.
مابین لایه‌های آستر و رویه بتن آسفالتی یک لایه اندود قیری که به اندود سطحی معروف است، استفاده می‌گردد.
علت استفاده نمودن از این اندود سطحی به وجود آوردن چسبندگی و پیوستگی بین دو لایه آسفالتی است.
رویه‌های آسفالتی و بتنی به غیر از عملکرد ویژه‌ای که در ساختار لایه روسازی برای آنها در نظر گرفته شده باید دارای خصوصیات زیر باشد:
1) سطح صاف و همواری داشته باشد و سبب ایجاد عبور و مرور راحت و سریع گردد.
2) در برابر تغییرات درجه حرارت، انقباض یا انبساط نکند و در برابر هرگونه تغییر شکل حاصله از نوسان دمای محیط که ممکن است سبب نرم شدن و یا ترک خوردن گردد، مقاومت کافی داشته باشد.
- انواع اساس
الف) اساس شنی یا سنگی
مصالح لازم برای اساس شنی از منابع رودخانه‌ای و یا کوهی می‌باشد.
مصالح مصرفی باید از هر نوع مواد زیان‌آوری عاری باشد.
ب) اساس ماکادامی
مصالح لازم برای این اساس از سنگ کوهی یا سنگ رودخانه شکسته می‌باشد.
پس از پخش نمودن مصالح بر روی قشر آماده شده سطح راه، برابر ابعاد، اندازه‌ها و ضخامت‌های مورد لزوم، مصالح ریزدانه بر روی آن پخش و سپس عمل کوبیدن به روش‌های خشک و یا مرطوب صورت می‌پذیرد.
ج) اساس سیمانی
به قشر مقاومی گفته می‌شود که از مخلوط نمودن مصالح سنگی شکسته و سیمان با ابعاد و مقدار در سطح راه تشکیل می‌شود.
مصالح مصرفی جهت اساس سیمانی از بستر رودخانه، معادن شن و سنگ کوهی شکسته تهیه می‌شود و باید از مواد آلی و لجنی عاری باشد.
د) اساس بتنی
به مخلوطی از مصالح سنگی، سیمان و آب گفته می‌شود که با اضافه نمودن مواد مضاف در صورت لزوم، ساخته و تهیه می‌گردد به گونه‌ای که درصد هوا حداکثر 5 درصد و مقدار سیمان مصرفی در بتن بین 165 تا 180 کیلوگرم بر متر مکعب باشد.
ه) اساس قیری
آسفالت سرد و آسفالت رد میکس از انواع گوناگون آن می‌باشد.
- انواع روسازی
روسازی‌ها با توجه به نوع مصالح مصرفی در رویه راه و نحوه توزیع تنش در آنها به سه دسته روسازی سخت، قابل انعطاف و نیمه‌سخت تقسیم می‌شوند.
الف) روسازی سخت
در این نوع روسازی راه، رویه راه با صفحه بتنی فرش می‌گردد.
این صفحه بتنی بر روی خاک بستر روسازی و گاهی اوقات که خاک بستر از نظر کیفیت مقاومت چندانی نداشته باشد بر روی لایه زیراساس و یا اساس قرار می‌گیرد.
تاب کششی و فشاری روسازی‌های بتنی زیاد است.
بارهای خارجی را بدون تغییر شکل زیاد، صفحه بتنی در سطح وسیعی به خاک بستر منتقل می‌کند.
ب) روسازی قابل‌انعطاف
روسازی آسفالتی تاب برشی زیادی دارد ولی تاب کششی آن ناچیز است و بارهای خارجی را در سطح نسبتاً کوچک و بدون گستردگی به خاک بستر منتقل می‌نماید.
در روسازی قابل‌انعطاف اکثرأ از سه لایه زیراساس، اساس و قشر آسفالتی استفاده می‌گردد.
مقاومت و کیفیت خاک بستر در طرح روسازی‌های قابل انعطاف، نقش اساسی و تعیین کننده‌ای دارد.
پ) روسازی نیمه‌سخت
این نوع روسازی ترکیبی از دو نوع روسازی سخت و قابل‌انعطاف است.
به عنوان مثال در ساختمان روسازی فرودگاه‌ها که با روسازی سخت و بتنی طرح می‌گردد صفحه بتنی را بر روی قشری از آسفالت قرار می‌دهند.
در واقع در روسازی‌های نیمه‌سخت و یا ترکیبی، اجزای روسازی از قشرهای مختلف آسفالتی، بتنی و قشرهای تثبیت شده ساخته می‌شود.
- عوامل مؤثر در طرح روسازی راه
روسازی‌ها تحت‌تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرند.
یکی از اشکالات مهم در طرح روسازی‌ها، متغیر بودن عواملی است که در طرح روسازی مؤثرند.
عواملی که در طرح روسازی مؤثرند و جهت محاسبه ضخامت لایه تعیین کننده‌اند عبارتند از:
1- کیفیت خاک بستر روسازی
2- مصالح روسازی
3- شرایط جوی منطقه
4- وسایل نقلیه
5- عوامل اقتصادی و مخارج
خرابی و مرمت روسازی راه‌ها:
برای مرمت خرابی‌های بنیادی، سیستم روسازی باید از نقطه نظر سازه‌ای تقویت گردد (برای مثال استفاده از روکش‌های آسفالتی) در حالی که برای مرمت خرابی‌های سطحی، باید با انجام اقدامات لازم سطح رویه صاف و هموار باشد.
1- تأثیر عوامل جوی
یخبندان دو اثر نامطلوب بر روی روسازی‌ها دارند که به صورت زیر می‌باشد:
1) تورم روسازی در اثر یخبندان
2) کاهش قدرت باربری روسازی در زمان ذوب یخ‌ها
تورم در اثر یخبندان به بالا آمدن سطح روسازی در اثر یخ زدن ذرات آب و تشکیل عدسی‌های یخ در خاک بستر و یا در لایه‌های اساس و زیراساس گفته می‌شود.
جهت متورم شدن روسازی به علت یخبندان سه عامل زیر باید موجود باشد:
الف) درجه حرارت زیر صفر
ب) خاک نسبتاً ریزدانه
پ) منبع آب زیرزمینی در عمق کمتر از حدود 3 متر
جهت محافظت روسازی باید حداقل یکی از عوامل فوق‌الذکر حذف گردد تا روسازی به علت یخبندان متورم نگردد.
جهت حذف اثر برودت هوا، باید ضخامت کل روسازی را از عمق یخبندان آن منطقه بیشتر در نظر گرفت.
در بعضی مواقع ممکن است زیاد نمودن ضخامت کل روسازی راه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد، در این حالت باید به جای حفاظت کامل روسازی در مقابل خطر یخبندان از حفاظت نیمه‌کامل استفاده نمود.
منظور از حفاظت نیمه‌کامل، آن است که ضخامت روسازی تا حد ممکن زیاد، ولی نه برابر عمق یخبندان باشد.
جهت حذف اثر آب زیرزمینی یا باید اقدام به زهکشی عمقی گردد و یا باید راه در خاکریزی قرار گیرد.
2- ترک ها در روسازی راه:
1-2 ترک‌های موزاییکی (پوست ماری-سوسماری)
این نوع ترک‌ها به علت شبیه بودن به پوست پشت بدن سوسمار به این نام معروفند.
این نوع خرابی با ترک خوردن سطح رویه آسفالتی به شکل تکه‌های کوچک چندضلعی درآمده و با تکرار بارگذاری بر وسعت خرابی‌ها افزوده می‌گردد.
علت به وجود آمدن این ترک‌ها، تغییر شکل بیش از اندازه لایه‌های روسازی راه به علت بارگذاری و یا خستگی بیش از اندازه لایه رویه در برابر بارهای وارده به آن می‌باشد.
جهت مرمت نمودن ترک‌های موزاییکی چنانچه خرابی به صورت موضعی باشد، باید با استفاده از وصله عمیق آن را مرمت نمود.
چنانچه خرابی در وسعت زیاد باشد علت خرابی کافی نبودن قدرت باربری روسازی می‌باشد و جهت تقویت آن باید از یک لایه روکش آسفالتی با ضخامت کافی استفاده گردد.
2-2 ترک‌های برشی (کناری)
این نوع ترک‌ها به موازات طولی راه و به فاصله کمی از لبه روسازی قرار گرفته و ممکن است علاوه بر ترک طولی، ترک عرضی نیز به وجود آید.
علت به وجود آمدن ترک‌های برشی، نبودن پایداری و استقامت خاک کناره روسازی می‌باشد.
جهت مرمت خرابی‌های حاصله از ترک‌های برشی باید نسبت به تراکم خاک زیر محل ترک اقدام نمود و چنانچه ترک به علت عدم وجود شانه راه ایجاد شده باشد لازم است نسبت به ساخت شانه‌های راه و برداشتن آسفالت ترک خورده و اصلاح آن و اجرای آسفالت جدید، پرداخت و جهت اجرا از آسفالت گرم استفاده نمود.
3-2 ترک‌های انقباضی
در اثر تغییر حجم و جمع شدن رویه آسفالتی از افت دمای محیط، ترک‌های انقباضی حاصل می‌گردد و علت به وجود آمدن آنها استفاده از قیر سفت و در نظر نگرفتن شرایط آب و هوایی بوده و جهت مرمت آنها محل ترک‌ها را با قیر حاوی فیلر پر می‌کنند.
4-2 ترک‌های بین دو خط
این نوع ترک‌ها به درزهای طولی بین خط راه مربوط می‌گردد و به علت اجرای نادرست رویه آسفالتی، درزهای بین دو خط باز شده و سبب نفوذ آب به داخل آن می‌گردد و سبب تشدید خرابی می‌شود.
جهت مرمت ترک‌های بین دو خط باید آنها را با قیر و یا قیر محتوی ماسه ریزدانه و یا گردسنگ پر نمود.
5-2 ترک‌های انعکاسی
چنانچه در قشر زیرین آسفالت جدید، ترک‌های قدیمی وجود داشته باشد ترک‌های زیرین به سطح آسفالت جدید منعکس می‌شوند.
این نوع ترک‌ها به علت عدم تراکم آسفالت قشر روکش و عبور وسایل سنگین و ترافیک و تغییرات رطوبت و درجه حرارت حادث می‌گردند.
جهت مرمت این گونه ترک‌ها از قیر و قیر حاوی ماسه و فیلر استفاده می‌گردد.
6-2 ترک‌های هلالی (لغزشی)
این گونه ترک‌ها در اثر ترمز شدید در سطح راه به وجود می‌آید و علت تشکیل آن، نبودن چسبندگی بین دو لایه آسفالت و عدم به کار بردن اندود سطحی میان لایه و آستر و رویه است.
جهت مرمت نمودن آن باید لایه نامناسب و کنده شده را برداشته و به جای آن لایه مناسب پس از اندود نمودن جایگزین نمود.
3- تغییر شکل‌های سطح رویه:
1-3 نشست محل کنده‌کاری شده
در مسیرهایی که به علت عبور خطوط لوله گاز، آب و… آسفالت و قشر زیرسازی کنده و بعد از اجرای عملیات لازم چاله با خاک نامناسب و یا متراکم نشده پر گردند و سپس بر روی آن یک قشر نامناسب آسفالت اجرا شده باشد، به علت عبور نمودن خودروها در محل گودبرداری شده به علت نشست لایه‌های خاک زیر قشر آسفالت، گودی ایجاد می‌شود که این خود سبب مختل شدن عبور و مرور می‌گردد.
جهت مرمت آن باید دوباره نسبت به برداشتن کل خاک و اجرای خاکریز لایه‌لایه با ایجاد تراکم مناسب و سپس آسفالت آن اقدام گردد.
2-3 موج
موج در محل‌هایی از رویه راه‌سازی که نیروهای شدید برشی بر آن وارد می‌گردد، حاصل می‌شود.
بعضی از این محل‌ها عبارتند از:
محل توقف وسایل نقلیه در تقاطع راه‌ها، محل تغییر سرعت وسایل نقلیه، انتهای شیب‌ها و سر بالایی‌ها، علت به وجود آمدن موج به علت مصرف بیش از حد قیر در مخلوط‌های آسفالتی، وجود مصالح گردگوشه و غلتیده در آسفالت رویه، مصرف بیش از اندازه ریزدانه در آسفالت و مصرف قیر نامناسب با شرایط جوی می‌باشد.
جهت ترمیم موج با توجه به کم و زیاد بودن آن، پس از کندن و برداشتن آسفالت معيوب، نسبت به اجرای آسفالت گرم مناسب اقدام می‌گردد.
چنانچه مقدار موج کم باشد، می‌توان آن را روکش نمود.
3-3 گودی مسیر چرخ‌ها (شیار شدن)
شیار شدن و یا گودی محل چرخ‌ها به علت ضعیف بودن قشر زیرسازی اساس و زیراساس و عبور و مرور وسایل نقلیه سنگین بر روی سطح راه حاصل می‌گردد.
چنانچه در آسفالت از مصالح شکسته استفاده گردد و یا مقدار قیر در آن بیش از اندازه مجاز باشد و نیز آسفالت استقامت و پایداری کافی نداشته باشد، این نوع خرابی به وجود می‌آید.
جهت مرمت آن لازم است مسیرهای گود شده در اثر محل چرخ را با آسفالت مناسب و گرم پر نموده و سپس آن را توسط یک قشر آسفالت پوشانید.
4-3 نشست موضعی
در محل‌هایی از راه که خاک بستر و مصالح روسازی آن به صورت غیریکنواخت متراکم گردیده باشد، نشست موضعی حاصل می‌گردد.
هنگام بارندگی در این محل‌ها، آب جمع می‌گردد و قابل تشخیص است.
جهت مرمت آن لازم است این قسمت را با آسفالت مناسب و گرم، پر و متراکم نمود.
5-3 تورم
تورم به علت استفاده نمودن مصالح قابل تورم در قشرهای راه و نیز نفوذ رطوبت و به علت یخبندان که باعث بالا آمدن قسمتی از سطح روسازی می‌گردد به وجود می‌آید.
جهت اصلاح چنین عیبی لازم است بعد از کندن آسفالت، خاک زیر آن را برداشته و با خاک مناسب، جایگزین نموده و متراکم کرد و سپس نسبت به آسفالت گرم با تراکم کافی اقدام نمود.
4- خرد و کنده شدن:
1-4 چاله‌ها
به گودی‌هایی که در اثر خرد و کنده شدن قسمتی از مصالح رویه و اساس روسازی به وجود می‌آید ((چاله)) گفته می‌شود.
با افزایش رطوبت خاک بستر و در نتیجه کاهش مقاومت آن، مناسب‌ترین زمان برای ایجاد چاله‌ها، اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار است.
عواملی که در ایجاد چاله‌ها، مؤثر هستند عبارتند از:
1- کافی نبودن مقدار قیر مصرفی در مخلوط آسفالتی
2- مصرف مقدار خیلی زیاد یا خیلی کم مواد ریزدانه در مخلوط‌های آسفالتی
3- عدم وجود سیستم زهکشی مناسب
مرمت اصولی چاله‌ها به این ترتیب است که پس از پاک کردن آنها از مواد خارجی، آب و دانه‌های شل باید سطوح داخلی آن قیر پاشی شده و سپس با بتن آسفالتی گرم پر شوند.
2-4 جدا شدن دانه‌ها از سطح روسازی راه
چنانچه اجرای آسفالت در هوای سرد و مرطوب انجام گردد و مقدار قیر کمتر از مقدار مجاز مصرف شده و آسفالت تراکم خوبی نداشته باشد و یا از مصالح کثیف و کم مقاومت در آسفالت استفاده شده باشد، دانه‌ها از سطح روسازی به مرور زمان جدا شده و سبب خرابی سطح آسفالت می‌گردد.
جهت مرمت آن، در صورت کم بودن مقدار، محل خرابی را قیر پاشی نموده و اگر وسعت خرابی قابل ملاحظه باشد لازم است نسبت به روکش آسفالتی اقدام گردد.
5– لغزنده شدن سطح روسازی:
1-5 رو زدن قیر
به بالا آمدن و خارج شدن قسمتی از قیر مصرفی در رویه آسفالتی ناشی از عبور و مرور خودروها ((رو زدن قیر)) گفته می‌شود.
قیر رو زده سبب کاهش اصطکاک بین سطح راه و چرخ‌های وسایل نقلیه می‌شود.
رو زدن قیر معمولاً با خرابی‌های دیگر از جمله موج و گودی مسیر چرخ‌ها که علل مشابهی دارند، همراه است.
علت اصلی رو زدن قیر که در هوای گرم به وجود می‌آید مصرف بیش از حد قیر در مخلوط آسفالتی است.
البته این خرابی در مخلوط‌هایی که دارای مقدار فضای خالی کمی هستند نیز به وجود می‌آید.
برای مرمت این خرابی اگر وسعت قسمت خراب شده کم باشد بر روی سطح راه ماسه و یا شن ریزدانه پاشیده شده و کوبیده می‌شود و در صورتی که وسعت خرابی زیاد باشد از یک لایه نازک و کم قیر روکش آسفالتی به منظور ترمیم استفاده می‌کنیم.
2-5 صیقلی شدن دانه‌ها
صیقلی شدن دانه‌ها به علت استفاده بیش از اندازه مصالح گردگوشه، سنگ‌های آهکی و کم‌دوام، مصالحی که مقدار ضریب سایش آن توسط آزمایش لس آنجلس بیشتر از اندازه مجاز است در آسفالت سطح راه حاصل می‌شود.
6- خرابی شانه‌ها:
خرابی شانه‌ها عموماً به علت طرح و اجرای نادرست روسازی شانه‌ها به وجود می‌آید.
برای جلوگیری از بروز خرابی شانه‌ها، باید با در نظر گرفتن مقاومت خاک بستر، شرایط جوی منطقه و ترافیک شانه‌ها اقدام به طرح و ساخت شانه راه از مصالح مرغوب گردد.
اگر خرابی شانه‌ها به علت شرایط نامناسب زهکشی به وجود آمده باشد، باید اشکالات موجود در وضع زهکشی (سطحی یا عمقی) تصحیح شود.
7– خرابی رویه‌های آسفالت سطحی:
رویه‌های آسفالت سطحی به علت روش مخصوصی که در اجرای آنها به کار می‌رود، دارای خرابی‌های مختص به خود هستند.
دو نمونه از خرابی‌های آسفالت سطحی عبارتند از:
1-7 گرشدن
2-7 شیارهای طولی و عرضی
به کنده شدن مصالح سنگی از سطح رویه ((گرشدن)) گفته می‌شود.
عوامل مختلفی موجب بروز این خرابی می‌شوند که عبارتند از:
- تأخیر در پخش مصالح سنگی پس از قیرپاشی
- به کار بردن مصالح سنگی آلوده یا مرطوب
- تأخیر در غلطک زدن مصالح سنگی پس از پخش آن
- عدم استفاده از غلطک چرخ لاستیکی برای کوبیدن آسفالت سطحی
- اجرای آسفالت سطحی در هوای سرد
- باز کردن راه برای آمد و شد وسایل نقلیه قبل از سفت شدن قیر
- وجود یک سطح متخلخل و قیر مکنده در زیر رویه آسفالتی
برای مرمت این نوع خرابی ابتدا باید ماسه درشت‌دانه، حرارت داده شده و سپس با غلطک‌های چرخ لاستیکی کوبیده شود.
دقت شود که عملیات ترمیم حتماً باید در هوای گرم صورت گیرد تا دانه‌های مصالح سنگی به خوبی به اندود قیری بچسبد.
2-7 شیارهای طولی و عرضی:
این شیارها به علت قیرپاشی نامنظم آسفالت‌های سطحی راه حاصل می‌گردد.
جهت ترمیم آن باید سطح خرابی را کنده و برداشته، سپس با آسفالت مناسب آن را اصلاح نمود.
گردآورنده: گروه آموزشی استوارسازان با نظارت علمی مهندس سیدعلی منتظری
بسیار ممنونم از مطالب جمع بندی شده گروه استپارسازان
بسیار کاربردی و اجرایی است
زنده باشید دوست عزیز رضایت شما باعث افتخار ماست
مفید بود خیلی
عزیزید.