سقف روفیکس

سقف روفیکس در واقع همان سقف کامپوزیت است که به جای تخته یا ورق (که به عنوان قالب استفاده می‌شوند، از یک صفحه فلزی مشبک با نام روفیکس به عنوان قالب ماندگار استفاده می‌شود.

جنس روفیکس ورق گالوانیزه به ضخامت 0/7 تا 0/8 میلیمتر است.

همین مشبک بودن روفیکس موجب می‌شود بتن تازه به خوبی با آن درگیر شود و به دلیل ترکیب بتن و فلز مقاومت به دست آمده برای تحمل بارهای وارده به سقف قابل توجه خواهد بود.

فاصله تیرهای فرعی تا حداکثر 80 سانتیمتر می‌تواند باشد چرا که بیشتر از آن باعث شکم دادن روفیکس درهنگام بتن‌ریزی خواهد شد.

اجزای تشکیل دهنده سقف روفیکس، آرماتور و بتن می‌باشد.

ساده بودن روش اجرا و سرعت بالای کار از مزایای این سقف می‌باشد اما از آنجا که روفیکس یک قالب ماندگار است جزء مصالح مصرفی سقف به حساب آمده و در نتیجه هزینه آن را کمی بالا می‌برد.

روفیکس صفحه فلزی مشبکی است که دارای هفت ناودانی به شکل V و تعداد حداقل 7000 شبکه در هر متر مربع می‌باشد.

بیش از چهل و پنج سال است که در کشورهای اروپایی از این محصول استفاده می‌شود.

روفیکس در ابتدا به صورت سقف کاذب مسلح (بدون نیاز به شبکه آرماتور) مورد استفاده قرار گرفت.

با بستن روفیکس به زیر تیرهای فرعی توسط مفتول فلزی دیگر نیازی به نصب شبکه آرماتور برای نگهداری سقف کاذب وجود نداشت و این خود موجب صرفه‌جویی در مصرف مصالح و همینطور باعث سرعت و سهولت در اجرا می‌شد.

مقاومت خمشی قابل توجه روفیکس مهندسین را بر آن داشت که با قرار دادن آن بر روی تیرهای فرعی و ریختن بتن بر روی آن، این محصول را به عنوان قالب و همینطور بخشی از فولاد تقویتی مورد استفاده قرار دهند.

آزمایشات متعدد نشان دادند که ترکیب بتن با روفیکس از طریق درگیر شدن بتن در شبکه‌های آن، مقاومت قابل توجهی را در مقابل بارگذاری از خود نشان می‌دهد.

امروزه سقف روفیکس با حدود نیم قرن حضور در صنعت ساختمان در اروپا هنوز جزء یکی از مصالح ساختمانی شناخته شده و مفید محسوب می‌شود.

• مشخصات:

ورق اولیه: ورق رول به ضخامت 0/8 میلیمتر از نوع فولاد مبارکه ST-12.

انواع: در دو نوع روغنی و گالوانیزه.

ابعاد: عرض 82 سانتیمتر و طول حداکثر 12 متر.

وزن: حدود 4 کیلوگرم در متر مربع.

بتن: متراکم کردن بتن نیز به راحتی توسط تخته‌ماله امکان‌پذیر است.

اسلامپ مناسب برای بتن دال بین 3 الى 5 سانتیمتر می‌باشد.

• امتیازات سقف روفیکس:

1- سهولت اجرا:

نصب روفیکس نیازی به نیروی ماهر مانند قالب‌بند ندارد و انجام آن توسط کارگران ساده ساختمانی به راحتی امکان‌پذیر است.

همچنین همزمان با قرار گرفتن روفیکس بر روی تیرها، یک شبکه ایمنی در زیر پای کارگران گسترده می‌شود که از سقوط اجسام و افراد کاملاً جلوگیری می‌نماید.

2- سرعت:

سرعت قالب‌بندی با روفیکس در حدود 800 مترمربع در روز با دو کارگر می‌باشد.

با پوشش روفیکس در تمام طبقات ساختمان، می‌توان کلیه طبقات را همزمان بتن‌ریزی کرد و درضمن قابلیت شکل‌پذیری روفیکس این امکان را به وجود می‌آورد که فرم‌های پیچیده معماری را نیز بتوان به سهولت قالب‌بندی کرد.

3- سهولت حمل و نقل و حجم ناچیز ضایعات:

برخلاف مصالحی مانند بلوک سفالی و بتنی متداول، بارگیری و حمل روفیکس هیچگونه ضایعاتی ندارد.

انبار کردن روفیکس به فضای کمی نیازمند است به طوری که یک کامیون به ظرفیت 10 تن قادر است بیش از 2500 متر مربع قالب روفیکس را حمل کند.

4- افزایش استحکام سازه:

قرار گرفتن روفیکس در سطح زیرین دال، یعنی در ناحیه حداکثر تنش کششی و قفل شدن بتن در شبکه‌های آن، موجب می‌شود که تنش‌های حاصل از بارگذاری به ناودانی‌ها روفيكس منتقل شوند.

هر یک از ناودانی‌های روفیکس دارای سطح مقطعی برابر با 40 میلیمتر مربع (معادل سطح میلگردی به قطر 7 میلیمتر) می‌باشد.

فاصله ناودانی‌های روفیکس از یکدیگر 13.5 سانتیمتر است.

بنابراین در هر متر عرض روفیکس سطح مقطع فلزی برابر 300 میلیمتر مربع قرار می‌گیرد.

برخلاف شبکه میلگرد که در آن میلگردها مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند ناودانی‌های روفیکس از طریق شبکه آن به یکدیگر متصل بوده و یک سطح یکپارچه فولادی تشکیل می‌دهند.

بارگذاری‌های متعدد نیز نشان داده‌اند که ترکیب روفیکس و بتن در صورتی که متراکم کردن بتن و درگیری آن با شبکه‌های روفیکس به نحو مطلوبی انجام شده باشد، می‌تواند در حذف و یا کاهش مصرف آرماتور، مؤثر واقع شود.

طبق آزمایشات انجام شده بر روی سقف‌ روفیکس، مقاومت خمشی آزمایشگاهی این سقف‌ها حدوداً 20 درصد بالاتر از مقاومت خمشی محاسباتی آنها می‌باشد.

این افزایش مقاومت، بدان علت است که به هنگام بتن‌ریزی، روفیکس در وسط دهانه حدوداً 1 سانتیمتر خیز بر می‌دارد.

در نتیجه عمق مقطع مرکب بتنی دال در وسط دهانه افزایش یافته و این اضافه مقاومت را فراهم می‌کند که البته در جهت اطمینان، در محاسبات سقف روفیکس از این پدیده صرف‌نظر می‌کنند.

مزایای اجرایی:

• سرعت و سهولت در اجرا
• عدم نیاز به نیروی ماهر
• کاهش هزینه مصالح سقف
• عدم نیاز به شمع یا جک و بدون نیاز به بالابر و یا جرثقیل برای نصب روی طبقات
• حذف قالب‌بندی به روش سنتی
• امکان بتن‌ریزی همزمان همه طبقات
• کاهش ضخامت و وزن سقف‌ها
• ایمنی بیشتر در مقابل زلزله
• کاهش مصرف مصالح در اسکلت ساختمان
• ایجاد سقف دوجداره و عایق در برابر صدا و حرارت
• قابلیت عبور تأسیسات از داخل ضخامت سقف
• جلوگیری از پوسیدگی لوله‌ها
• قابلیت شکل‌پذیری بی‌نظیر برای ساخت فرم‌های پیچیده
• قابلیت حمل مساحت‌های زیاد با صرف حداقل انرژی و هزینه

کاربردهای روفیکس نسل اول

کاربردهای قالب‌فلزی روفیکس:

• انواع سقف، کف و پلکان بتنی
• انواع دیوارهای بتنی
• سازه‌های پوسته‌ای
• بازسازی دیواره ترک خورده استخرها
• اجرای نمای سه‌بعدی
• مقاوم‌سازی بافت فرسوده
• جاده، پل‌سازی، ساخت تونل و کانال آب
• بتن‌ریزی حجیم
• ساخت سازه یا فرم‌های پیچیده نامنظم

سیستم روفیکس – دلتا:

سیستم روفیکس – دلتا چگونه متولد شد؟

یک سال پس از رخداد زلزله بم، از شرکت تکنوخلاق دعوت شد تا با حضور در این شهرستان طرحی را که مشترکاً با همکاری گروه مهندسین سالم ابداع کرده بود در یک واحد نمونه به نمایش بگذارد.

بنیاد مسکن جمهوری اسلامی از پیش تعدادی اسکلت فلزی برای احداث واحدهای مسکونی به مساحت تقریبی 55 متر مربع برای این منظور آماده کرده بود و از نوآوران صنعت ساختمان خواسته بود که طرح‌های خود را در این واحدها به نمایش بگذارند.

اسکلتی که در منطقه اسفیکان شهرستان بم در اختیار شرکت تکنوخلاق و گروه مهندسین سالم قرار داده شد برای یک بنای یک طبقه با سقف تیرچه بلوک بود.

با توجه به وزن مرده اینگونه سقف‌ها، علاوه بر چهار ستون گوشه‌ها، ستونی نیز در میان آن در نظر گرفته شده بود که یک سر تیرهای اصلی سقف بر روی آن تکیه داشتند.

با تغییر روش در اجرای سقف از تیرچه بلوک به ((روفیکس – دلتا))، و تجدید نظر در محاسبات نتایج زیر حاصل شدند:

• حذف چهار تیر اصلی میانی سقف
• حذف ستون میانی
• حذف فونداسیون ستون میانی
• حذف شناژهای متصل کننده فونداسیون میانی به شناژهای پیرامونی

روفیکس (نسل اول) یک نوع قالب فلزی ((درجا)) (ماندنی) برای سازه‌های بتنی است.

قالب فلزی روفیکس در صنعت ساختمان موارد استفاده بسیار زیادی دارد.

در ایران بیشتر برای اجرای سقف (کف) مرکب، دیوار و پله‌های یکپارچه‌ی بتنی استفاده می‌شود.

استفاده از قالب روفیکس در زمینه‌های دیگر ساخت و ساز به سرعت در حال گسترش است.

وزن سبک سرعت نصب بدون نیاز به نیروی ماهر فرم‌پذیری فوق‌العاده، حداقل ضایعات هنگام حمل، نگهداری و نصب تأثیر آن در کاهش مصرف مصالح دیگر مانند آهن و بتن و همینطور نقش آن در بهبود رفتار ساختمان در برابر زلزله استفاده از این محصول منحصر بفرد را تقريباً اجتناب‌ناپذیر کرده است.

ساخت بیش از ده مدرسه و آموزشگاه و همینطور دو کلینیک پزشکی تحت نظر سازمان صلیب سرخ بین‌المللی و هلال احمر ایران و نمایندگی جمهوری چک در شهرستان بم پس از زلزله سال 1383 و همینطور مصرف صدها هزار متر مربع روفیکس در طی سال‌های گذشته، حاکی از روی آوردن معماران و مهندسین عمران به این محصول ممتاز ساختمانی در ایران می‌باشد.

قالب فلزی روفيكس به عنوان یکی از مصالح سودمند در ساخت و ساز پایدار مطرح شده است.

این امتیاز، به خصوص تأثیر آن در جلوگیری از آسیب به محیط زیست و منابع طبیعی و همینطور اثر آن در کاهش مصالح دیگر کاملاً مشهود می‌باشد.

آتش‌سوزی و عوارض مخرب آن، یکی از معیارهای مهم در انتخاب مصالح ساختمانی می‌باشد.

قالب فلزی روفیکس نه تنها هیچگونه خطری در این مورد ندارد، بلکه در برخی از موارد به پایداری ساختمان در برابر حریق کمک نیز می‌کند امروزه نه تنها مصرف قالب فلزی روفیکس در ایران به سرعت در حال افزایش است بلکه استقبال از آن، از مرزهای آن پا فراتر گذاشته و اکنون شاهد استفاده از روفیکس در کشورهای قزاقستان، عراق و سوریه نیز هستیم.

ابداع روش نوین ((عملیات همزمان)) در اجرای ساختمان‌های اسکلت فلزی موجب شده که زمان اجرا به صورت چشمگیری کاهش یابد به طوری که کارشناسان CPM اکنون استفاده از روفیکس را به عنوان عاملی تعیین کننده در برنامه‌ریزی عملیات ساختمانی بسیار ضروری می‌دانند.

روفیکس (نسل دوم) که در آینده نزدیک به صنعت ساختمان ارائه خواهد شد.

به عنوان قالب و همینطور همه و یا بخشی از فولاد تقویتی در بتن مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

درحال حاضر تشریفات مربوط به ثبت اختراع برای نسل دوم روفیکس در انگلستان در شرف انجام می‌باشد که پس از انجام تشریفات مربوطه و أخذ تاییدیه‌های لازمه تقریباً با همان قیمت عرضه خواهد گشت.

به این صورت در مصرف آرماتور در سطح ملی، صرفه‌جویی قابل توجهی میسر خواهد شد.

تعريف: قالب فلزی روفيكس (نسل اول) نوعی قالب درجا است.

مواد اوليه آن ورق روغنی یا گالوانیزه به ضخامت 0/70 و 0/80 میلیمتر مطابق با استاندارد (ST12)DIN1623-1 است.

روفيكس دارای هفت ناودانی به شکل V به عمق 18 میلیمتر می‌باشد.

ورق بين ناودانی‌ها به صورت مشبک (با نقش جناغی Herringbone) در آمده است که موجب درگیری بهتر بتن با آن می‌گردد.

عرض روفیکس برابر با سايش است و طول آن طبق سفارش بین یک متر تا هفت متر قابل تعیین می‌باشد.

• برخی از برتری‌های دیگر این سیستم عبارتند از:

ایمنی اجرا:

استفاده از روفیکس در مقایسه با روش‌های متداول از ایمنی بیشتری برخوردار است.

به عنوان مثال، برخلاف روش تیرچه بلوک که خطر شکستن و در رفتن بلوک و یا در روش قالب‌بندی چوبی، که خطر در رفتن تخته‌های قالب‌بندی ممکن است موجب سقوط افراد شود، قالب روفيکس مانند یک توری ایمنی عمل می‌کند و حتی در صورت افتادن کارگر بر روی آن فقط ممکن است کمی تغییر شکل یابد ولی به هیچ‌وجه خطر سقوط افراد و یا اجسام از ارتفاع وجود ندارد.

تعمیرات و نگهداری:

نیاز به تعمیرات و نگهداری به حداقل ممکن می‌رسد.

کاهش خسارات ناشی از تعمیرات:

چنانچه نیازی به تعمیر و یا تغییراتی در سیستم لوله‌کشی باشد، باز کردن سقف کاذب و دسترسی به لوله‌ها بسیار آسان‌تر و ارزان‌تر از موقعی است که مجبور به شکافتن کف و دست یافتن به لوله‌ها از رو باشیم، چه بسا که پس از انجام تعمیرات و بازسازی کف احتمالاً پیدا کردن سرامیک و یا سنگی که مشابه آنچه که در بقیه سطوح کف استفاده شده میسر نباشد.

مهار پوسیدگی لوله‌ها:

لوله و تأسیسات با قرار گرفتن در فضای بین دو لایه سقف دیگر با مصالح خورنده در تماس نیستند و در نتیجه، عمر مفید آنها عملاً به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

مزاحمت کمتر برای همسایگان طبقات زیرین:

در ساختمان‌های روفیکس – دلتای چند طبقه، با قرار دادن لوله‌های هر طبقه در داخل سقف همان طبقه و گرفتن انشعاب از بالا به جای کف، هرگونه نشت آب پیش از آنکه اثر خود را به سقف طبقه زیرین وارد کند به راحتی قابل مشاهده بوده و رفع عیب بدون مزاحمت برای ساکنین طبقه زیرین انجام پذیر خواهد بود.

• معرفی برخی از اجزای تشکیل دهنده سیستم روفیکس – دلتا:

قالب فلزی روفیکس:

توضیحات کاملی درباره قالب فلزی روفیکس (نسل اول) در بخش معرفی این محصول داده شد که از خواننده دعوت می‌شود به آن مراجعه نماید.

تیر فلزی دلتا:

یکی از روش‌های پذیرفته شده و رایج در کشورهای صنعتی برای اجرای سقف (یا کف) مرکب بتنی استفاده از تیر فلزی با جان باز open-web metal joist است.

نخستین استاندارد برای اینگونه تیرها در سال 1928 میلادی (1307 ه.ش) توسط انستیتو تیرهای فلزی، Steel joist institute (SJI) در آمریکا ارائه شد.

از آن تاریخ تا کنون این سیستم تکامل چشمگیری داشته تا حدی که امروز شاهد اجرای سقف‌هایی با دهانه‌های بیش از 70 متر هستیم.

((تیر دلتا)) نام تجارتی تیرهای فلزی با جان باز است که به صورت کارخانه‌ای در ایران تولید می‌شود.

• تأسیسات سبز:

تأسیسات تهویه هوا، به این ترتیب، وجود سقف دو لایه علاوه بر اینکه در جلوگیری از اتلاف انرژی بسیار مؤثر می‌باشد، فضای موجود بین دو لایه سقف می‌تواند برای قرار دادن کلیه تأسیسات تهویه، آب و برق مورد استفاده قرار بگیرد.

نصب کلیه تأسیسات در داخل فضای بین دولایه سقف

تصویر شمای عمومی سقف با روش روفیکس – دلتا

برخی از برتری‌های تیر فلزی دلتا:

• سبکی: کاهش چشمگیر وزن سازه و پی
• عدم‌نیاز به شمع یا جک برای نصب
• امکان اجرای اقتصادی و بهینه سقف‌های مرکب بتنی با دهانه‌های عریض بدون افزایش قابل توجه ضخامت سقف
• فراهم شدن فضای قابل توجه برای عبور دادن کلیه تأسیسات از داخل فضای بین دولایه سقف
• عدم‌نیاز به کف‌سازی

بررسی سیستم روفیکس دلتا:

1) از دیدگاه‌های مشترک معماری شهرسازی و مهندسی عمران:

امروزه ثابت شده که جداسازی هنر معماری و دانش مهندسی عمران اشتباه بزرگی بیش نیست.

اکنون مدتی است که دانشگاه‌های معتبر جهان یکپارچه کردن این دو رشته را آغاز کرده‌اند.

در این دانشگاه‌ها، دیگر شاهد دو دانشکده جداگانه معماری و مهندسی عمران نیستیم.

دانشجویانی که از این دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند از هنر و فن مهندسی، هر دو بهره‌مند می‌شوند.

اینان ((مهندس معمارهای)) آینده هستند.

پس شایسته است که نخست به نکته‌هایی که از هر دو دیدگاه مشترک هستند بپردازیم.

۲) از دیدگاه مهندسی عمران:

• سبک‌سازی:

با جایگزین شدن بلوک سفالی با روفیکس وزن مرده بام از میزان تقریبی 500 کیلوگرم در متر مربع به حدود 230 کیلوگرم در متر مربع کاهش یافت.

بنابراین، وزن کل سقف برای یک واحد یک طبقه به مساحت 75 متر از 37/5 تن به 17/25 تن کاهش می‌یابد (کاهش وزنی برابر با 54% (یا 20/25 تن!)).

این کاهش وزن تأثیر چشمگیری در سبک‌تر شدن بقیه اعضای اسکلت مانند تیرهای اصلی و ستون‌ها داشته و همینطور مصرف مصالحی مانند بتن و میلگرد فونداسیون را نیز به میزان قابل توجهی پایین خواهد آورد.

• مقاومت در برابر زلزله:

سازه ساختمان‌های روفیکس – دلتا به صورتی طراحی شده که با استفاده از حداقل مصالح فلزی حداکثر مقاومت در برابر نیروهای زلزله به وجود آید.

این سازه حتی در مواقع بسیار نادر که نیروی زلزله از حد توان آن بگذرد با تغییر شکل‌های کنترل شده در بخش‌هایی که از پیش برای این منظور تعیین شده‌اند، انرژی زلزله را جذب می‌کند و مانع فروریختن آن می‌گردد (چیزی شبیه به کاری که فیوز برق انجام می‌دهد که در مهندسی عمران به آن فیوز سازه‌ای Structural fuse و یا عضو قربانی شونده sacrificial element گفته می‌شود و به این نوع سازه‌های قاب‌های با مهاربندی خارج از محور Eccentrically Braced frame. EBF می‌گویند)

کاهش خطر جراحت در اثر فرو ریختن آوار ناشی از زلزله (فراهم ساختن زمان بیشتر برای فرار ساکنین):

پیش از آنکه از این محصول به عنوان قالب بتن استفاده شود، روفیکس به عنوان رابیتس آرماتور سرخود بدون نیاز به زیربندی (مانند نبشی‌کشی و یا نصب شبکه میلگرد)، برای ساخت سقف کاذب به کار می‌رفت.

وزن هر متر مربع روفیکس (با ورق به ضخامت 0/70 میلیمتر) کمتر از 3/5 کیلوگرم است و با احتساب حدود 2/5 سانتیمتر پوشش گچ وزن کل سقف کاذب کمتر از 33 کیلوگرم در متر مربع می‌باشد.

سقف کاذبی که با روفیکس ساخته می‌شود کاملاً یکپارچه بوده و برخلاف اغلب سقف‌های کاذب، از اجزایی تشکیل نشده که هنگام زلزله بتواند آسیبی به ساکنین ساختمان برساند.

• عدم‌نیاز به کروم‌بندی برای تأمین شیب بام:

تیرهای اصلی سمت شمال به میزان کمی بلندتر از تیرهای جنوبی هستند که خواه ناخواه بام را در یک شیب حدود 5 درجه به سمت جنوب قرار می‌دهد.

بنابراین نیازی به کروم‌بندی و کف‌سازی برای تأمین شیب بام نخواهد بود.

• عدم‌نیاز به کف‌سازی داخل طبقات:

در روش‌های متداول، معمولاً پس از اجرای سقف و عبور دادن تأسیساتی مانند لوله‌های شوفاژ و آب مصرفی برای پوشاندن آنها کف‌سازی با استفاده از ملات پوکه لازم می‌باشد.

در بسیاری از مواقع نیز مشاهده می‌کنیم که به جای پوکه از نخاله‌های ساختمانی استفاده می‌شود.

کف‌سازی علاوه بر تحمیل هزینه مضاعف، ضخامت و وزن سقف و نهایتاً کل بنا را نیز افزایش می‌دهد.

• سرعت بالا:

(اجرای سقف مرکب بتنی سبک با استفاده از روش روفیکس – دلتا در سه گام ساده):

گام اول – نصب تیرهای دلتا:

این تیرها در کارخانه به صورت انبوه تولید شده و از نظر کیفیت و قیمت بهینه شده‌اند.

وزن سبک آنها موجب می‌شود که هزینه حمل به محل نصب به مراتب کمتر شود.

برای نصب تیرهای دلتا در مقایسه با تیرهای فلزی متداول بسیار آسان‌تر و سریع‌تر می‌باشد.

گام دوم – نصب روفیکس و شبکه آرماتور:

قالب روفيکس متناسب با اندازه دهانه‌ها در کارخانه تولید می‌شود.

در نتیجه نیازی به بریدن و اندازه کردن آن نیست و لذا ضایعات مصرف عملاً به صفر می‌رسد.

نصب روفیکس بر روی تیرها نیازی به نیروی ماهر ندارد و به راحتی و با سرعت قابل انجام است.

پس از نصب روفيكس، شبکه آرماتور بر روی آن نصب می‌گردد در این مرحله، کار برای بتن‌ریزی آماده است.

گام سوم – بتن‌ریزی

نقشه اجرایی سازه ساختمان روفیکس – دلتای دو طبقه

نقشه پی (فونداسیون) برای ساختمان روفیکس – دلتا

 

• زمان سنجی مراحل مختلف اجرا:

كل زمان اجرا، از تسطيح تا بتن‌ریزی هر دو طبقه در عرض حدوداً 53 ساعت امکان‌پذیر است.

(چند ساعت نیز باید برای پاشیدن ضدزنگ به کل سازه به آن اضافه کرد)

در صورت استفاده از روفیکس برای قالب‌بندی فونداسیون، این زمان به حدود 40 ساعت کاهش می‌یابد.

• امکان اجرای سریع بناهای چند طبقه با سیستم روفیکس دلتا:

در صورتی که اسکلت ساختمان‌های روفیکس – دلتا با مقاومت کافی طراحی و محاسبه شوند، هیچ محدودیتی برای تعداد طبقات وجود ندارد.

به عنوان مثال برج‌های دوقلوی 110 طبقه نیویورک به ارتفاع 526 متر، هر دو دارای کف (سقف) مرکب (کامپوزیت) یا تیرهای فلزی یا جان باز بودند.

انتخاب تیرفلزی با جان باز برای ساخت این برج‌ها در اثر بررسی‌های دقیق فنی و اقتصادی صورت پذیرفته بود.

اجرای سقف کامپوزیت بتنی برای ساختمان‌های اسکلت فلزی با استفاده از روفیکس:

• نکات مهم:

1) حداکثر دهانه مجاز تیرهای فرعی (بدون نیاز به زیربندی موقت) برای بتن به ضخامت تقریبی 8 الی 10 سانتیمتر برابر با یک متر است.

برای دهانه‌های بیش از یک متر زیربندی موقت (بدون نیاز به شمع یا جک) ضروری می‌باشد.

زیربندی موقت برای جلوگیری از خیز بیش از حد روفيكس در اثر وزن خميربتن و کارگرانی که آن را روی روفیکس پخش می‌کنند به کار می‌رود.

2) لطفاً توجه کنید که بال همه تیرها در یک تراز قرار بگیرند.

در این صورت از مصرف غیرضروری بتن جلوگیری می‌شود.

3) روفیکس را می‌توان طبق طول مورد نیاز سفارش داد.

لذا می‌توانید اندازه‌ها را از پشت تیرهای اصلی استخراج کنید.

در این صورت هیچگونه همپوشانی طولی نیاز نخواهد بود و سرعت نصب نیز افزایش خواهد یافت.

همپوشانی عرضی به اندازه عرض یک ناودانی روفيكس حدوداً برابر با دو سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود.

4) اجرای بد می‌تواند آبرو و همینطور آینده بهترین و برجسته‌ترین پروژه‌های ساختمانی را به خطر بیاندازد.

در این راستا کارگران ساختمانی نقش مهمی را ایفا می‌کنند، انجام کار با دلسوزی و با دقت، کلید اصلی برای موفقیت در همه فعالیت‎‌های انسان به ویژه در عملیات ساختمانی می‌باشد.

وقتی که یک پزشک دچار اشتباه می‌شود معمولاً جان یک نفر به خطر می‌افتد.

اجرای اشتباه در ساخت و ساز می‌تواند جان صدها نفر را به طور همزمان تهدید نماید.

• نمای عمودی:

محل قرار گرفتن قالب روفيكس روی بال تیرها و عمود به محور طولی آنها است (مانند شکل زیر)

• بالا بردن روفیکس و نصب آن روی تیرهای کف

الف) بالا بردن با دست:

وزن هر متر مربع قالب روفیکس (نسل اول) با ورقی به ضخامت 0/70 میلیمتر حدوداً 3/5 کیلوگرم است.

روفیکس را به راحتی می‌توان با دست، بدون نیاز به بالابر، به طبقات بالاتر حمل کرد.

• با استفاده از جرثقیل عمودی (تاورکرین)

معمولاً هنگام انجام ((عملیات همزمان)) که ابتدا یکی از طبقات بالاتر اجرا می‌شود، روفیکس به وسیله تاورکرین به طبقه مورد نظر حمل می‌گردد.

ب) نصب قالب روفیکس بر روی تیرها:

تیرهای کف معمولاً یا به صورت کارخانه‌ای با برشگیرهای نصب شده روی آنها به پروژه تحویل می‌شوند و یا پس از نصب، برشگیرها را روی آنها جوش می‌کنند.

اگر چنانچه تیر و برشگیرها به صورت نصب شده تحویل شوند، هنگام قرار دادن روفیکس بر روی تیرها، آن قسمت از روفیکس که بالای برشگیر قرار می‌گیرد به وسیله الکترودها در جوشکاری به راحتی بریده شده و روفیکس با فشار ملایم پا بر روی بال تیر می‌خوابد.

در صورتی که برشگیر پس از نصب تیر بر روی آن جوش شود، به راحتی می‌توان پس از قرار دادن روفیکس روی تیرها، با اشاره الكترود جوش بر روی شبکه روفیکس محل برشگیر را بریده و سپس آن را بر روی سطح بال تیر نصب کرد.

• نکات مهم:

1)- قالب روفیکس را می‌توان طبق طول‌های مورد نظر سفارش داد.

این نه تنها مصرف مواد را بهینه کرده و میزان ضایعات را به حداقل می‌رساند بلکه نیاز به ابزار برشکاری و نیروی کار برای بریدن و اندازه کردن قالب‌ها را نیز حذف می‌کند.

به هر حال اگر چنانچه تصمیم گرفته شود که قالب روفیکس بر روی دهانه دیگری نصب گردد، توصیه می‌شود که هرگز همپوشانی قالب‌های روفیکس در میان دهانه‌ها انجام نشود.

تصویر زیر روش صحیح همپوشانی سقف روفیکس را بر روی تیرها نشان می‌دهد.

2)- برای تأمین یکپارچگی، توصیه می‌شود که همپوشانی قالب روفیکس از پهلو به اندازه عرض یک ناودانی انجام شود.

یکپارچگی به دست آمده می‌تواند در رفتار دال بتنی هنگام انبساط و انقباض حرارتی سودمند باشد.

3)- خال جوش کردن روفیکس روی تیرها: توصیه می‌شود که حتماً دو انتهای قالب روفیکس بر روی تیرها خال جوش شوند.

در این صورت هنگام بتن‌ریزی از خیز برداشتن روفيكس و احتمال در رفتن آن از روی بال تیر جلوگیری می‌شود.

چنانچه امکان خال جوش کردن ناودانی‌های روفیکس روی تیرها میسر باشد، ترجیحاً همه ناودانی‌ها را روی تیرها خال جوش کنید.

4)- بریدن و اندازه کردن روفیکس: بریدن روفیکس به دلیل ضخامت ورق و همينطور فرم ناودانی‌های آن بسیار دشوار می‌باشد.

به همین دلیل روفيكس طبق طول مورد نیاز سفارش داده می‌شود.

ليكن در مواردی که نیاز به بریدن و اندازه کردن آن باشد، این کار را می‌توان با استفاده از الکترود جوشکاری و یا دستگاه فرزکاری (ماشین‌کاری) انجام داد.

اکنون می‌توان شبکه میلگرد را بر روی روفیکس نصب کرد.

برای تأمین حداقل 2/5 سانتیمتر پوشش بتن زیر میلگردهای تقویتی، ابتدا اولین ردیف‌های میلگرد را عمود بر ناودانی‌های روفیکس بر روی آن قرار دهید.

این میلگردها عملاً به موازات محور تیرهای فرعی قرار می‌گیرند.

سپس میلگردهای تقویتی را عمود بر ردیف اول، بر روی آن قرار دهید.

این گروه از میلگردها عمود بر محور تیرهای فرعی قرار می‌گیرند.

اگر چنانچه قطر میلگردها 10 میلیمتر تعیین شده باشد، در این صورت با احتساب 18 میلیمتر ارتفاع ناودانی‌های روفیکس، فاصله بین میلگردهای تقویتی و شبکه روفيکس حدودا برابر با 28 میلیمتر خواهد شد.

در نتیجه بدون آنکه از فضا دهنده Spacer استفاده شود، پوشش بتن لازم برای زیر شبکه میلگرد فراهم می‌گردد.

حال می‌توان شبکه میلگرد را با استفاده از مفتول آرماتوربندی به روفیکس بست، با بستن شبکه آرماتور به روفیکس مقاومت خمشی آن در برابر وزن خمیربتن و کارگرانی که آن را پخش می‌کنند به اندازه چشمگیری افزایش می‌یابد.

در این مرحله، پس از بازدید و تأیید صحت انجام کار، می‌توان عملیات بتن‌ریزی را آغاز نمود.

پیش از بتن‌ریزی می‌توانید فضای بازشوها، مانند رایزرهای انتقال تأسیسات را با استفاده از چوب و یا فوم پلی-استایرن پر کنید در این صورت هنگام بتن‌ریزی از ورود خمیربتن به داخل آن جلوگیری خواهد شد.

تا زمان نصب تأسیسات این فضا بسته خواهد ماند و از سقوط احتمالی افراد به داخل آن جلوگیری خواهد شد.

دیگر آنکه هنگام استفاده نیازی به تخریب بتن در این ناحیه نخواهد بود.

نکات مهم:

1)- ويبره:

الف) در شرایط معمولی: استفاده از دستگاه ویبره به هیچ وجه مجاز نمی‌باشد.

متراکم کردن بتن باید با ضربه زدن به وسیله تخته‌ماله به صورت تخماقی انجام شود.

ب) در شرایط ویژه: هنگامی که ضخامت بتن بیش از 12 سانتیمتر باشد (که در این صورت ویبره زدن بتن اجتناب‌ناپذیر است) و یا وقتی که از بتن خودتراکم (SCC) استفاده شود، به سه روش می‌توان جلوی از دست رفتن شيره بتن را گرفت.

1) ابتدا یک لایه بتن مگر به ضخامت تقریبی دو سانتیمتر ریخته شود و پس از خشک شدن آن، بتن‌ریزی اصلی با استفاده از ویبره بدون نگرانی از دست رفتن شیره بتن انجام شود.

2) ساده‌ترین روش آن است که پس از نصب روفيكس و انجام کلیه عملیات جوشکاری، پیش از نصب شبکه آرماتور، روی قالب روفيكس را با یک صفحه نایلونی می‌پوشانند (معمولاً نوع ارزان آن، تولید شده از مواد ضایعاتی به صورت رول در بازار موجود است).

پس از نصب آرماتور، احتمال جدا شدن ورقه نایلون به وسیله باد بسیار ضعیف خواهد بود.

در این حالت، بتن‌ریزی با اسلامپ بالا و ویبره زدن آن بلامانع خواهد بود.

اگرچه در این حالت خطر ریزش شيره بتن کاملاً برطرف می‌گردد ولی دیگر بتن به هیچ‌وجه با روفيكس درگیری نخواهد داشت.

از طرفی چون روفیکس (نسل اول) صرفاً به عنوان قالب استفاده می‌شود و نقش سازه‌ای ندارد، درگیری و یا عدم درگیری آن از نظر سازه‎‌ای نیز اهمیتی ندارد ولی تجربه نشان داده که مهندسین بیشتر مایل‌اند که این درگیری را حفظ کنند زیرا که خواه ناخواه یک اتصال برشی بین بتن و قالب تأمین می‌شود.

در این صورت، با استفاده از روش دیگری که توسط یکی از مهندسین مبتکر ((روش سنجاقک)) ابداع شده می‌توان در حین استفاده از بتن خودتراکم و یا ویبره زدن بتن، درگیری بتن و روفیکس را بدون از دست رفتن شيره بتن حفظ کرد.

3) روش سنجاقک

• اسلامپ:

همانطور که می‌دانید اسلامپ یکی از عوامل تعیین کننده مقاومت فشاری بتن نسبت آب به سیمان است.

در برخی از پروژه‌های ساختمانی دیده شده که هنگام پمپ کردن بتن، برای آنکه فشار کمتری به پمپ وارد شود بعضی از تحویل دهندگان بتن بدون ملاحظه به آن آب اضافه می‌کنند که در نتیجه اسلامپ آن را به حد خطرناکی افزایش می‌دهند، بدون شک بناهایی که در اثر این بی‌احتیاطی ساخته می‌شوند از استحکام کافی برخوردار نخواهند بود.

اخیراً روفيكس علاوه بر قالب، به عنوان یک وسیله برای کنترل اسلامپ بتن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به این صورت که تنها وقتی که بتن با اسلامپ صحيح پمپ می‌شود و حالت خمیری خود را حفظ می‌کند می‌توان مطمئن بود که شیره بتن از آن بیرون نمی‌ریزد.

در نتیجه مهندسین در حین اجرای بتن‌ریزی به راحتی متوجه می‌شوند که آیا مسئول تحویل بتن دور از چشم آنها به بتن آب اضافه کرده است یا خیر!

تجربه نشان داده که حداکثر اندازه اسلامپ بتن مناسب با استفاده از روفيكس برابر با هشت سانتیمتر می‌باشد.

بتن‌ریزی را می‌توان به صورت دستی با فرقون، به صورت افقی با استفاده از پمپ، به صورت عمودی با استفاده از جام (باکت) و یا به وسیله پمپ‌های دکل‌دار انجام داد.

توضیحات مختصری برای استفاده از هر یک از این روش‌ها به شرح زیر ارائه شده‌اند.

1)- با استفاده از فرقون برای جلوگیری از خیز بیش از حد روفيكس زیر بار خمیربتن و کارگرانی که با استفاده از فرقون آن را توزیع می‌کنند می‌توانید از تخته زیرپایی استفاده کنید.

با قرار دادن آجر زیر تخته زیرپایی، می‌توانید کنترل بهتری برای هدایت فرقون داشته باشید.

ریختن بتن باید از دورترین نقطه شروع شود و به سمتی که بتن تحویل می‌شود پیش برود.

2)- با استفاده از جام (باکت):

هنگام استفاده از جام (باکت) احتیاط کنید که بتن در یک مکان انباشته نشود.

بتن را می‌توان در مقادیر مناسب در چند نقطه بر روی روفيکس ريخت و سپس آن را پخش کرد.

3)- با استفاده از پمپ به صورت مستقیم:

در این صورت سعی کنید که خرطومی بتن در یک نقطه نماند.

خرطومی را باید همزمان با ریختن بتن حرکت داد تا خمیربتن در یک جا انباشته نشود و کارگران نیز به راحتی بتوانند آن را روی روفیکس پخش و سپس متراکم کنند.

4)- با استفاده از پمپ، تحویل توسط دکل (شوت):

هنگامی که بتن با استفاده از دکل و شوت بر روی روفیکس ریخته می‌شود احتمال دارد در اثر ضربه‌ای که خمیربتن پس از خارج شدن از شوت به روفیکس می‌زند، شيره آن جدا شده و به پایین بریزد.

برای جلوگیری از بروز این مشکل باید یک صفحه چوبی (مانند تخته سه‌لایی) در محل خروج بتن قرار داد.

سپس به راحتی می‌توان آن را بر روی روفیکس پخش کرد.

راه حل دیگر استفاده از یک زانویی دوبل که پیش از خروج خمیربتن ضربه آن را می‌گیرد و موجب می‌شود که خمیربتن با سرعت قابل قبولی بر روی روفیکس بریزد.

برای جلوگیری از خیز بیش از حد روفیکس در دهانه‌های بیش از یک متر باید از تکیه‌گاه‌های موقت استفاده کرد.

تکیه‌گاه‌های موقت پس از آنکه بتن به مقاومت سازه‌ای خود رسید برداشته می‌شوند.

یک روش خوب دیگر برای بستن تکیه‌گاه موقت به صورت زیر است:

ابتدا، یک یا دو میلگرد کوتاه به اندازه‌ای که از هر سمت بال تير حدود 10 تا 15 سانتیمتر بیرون بزند بر روی تیر جوش می‌شود.

سپس چهار تراش‌ها با مفتول آرماتوربندی به زیر میلگردها محکم بسته می‌شوند و روفیکس بر روی آنها نصب می‌گردد.

به این صورت بتن‌ریزی را می‌توان برای دهانه‌های بسیار فراخ در کمال ایمنی انجام داد، پس از آن که بتن به مقاومت سازه‌ای خود رسید، زیربندی موقت (چهارتراش‌ها) به آسانی برداشته شده و جمع‌آوری می‌گردند.

• ساخت سقف کاذب (Suspended ceiling) با استفاده از روفیکس (نسل اول):

همانطوری که در تاریخچه این محصول گفته شد، با عرضه روفيكس به صنعت ساختمان، دشواری‌های مربوط به زیرسازی (نبشی‌کشی و نصب شبکه میلگرد) همگی برطرف گردید، اکنون می‌توان روفیکس را بدون هیچگونه زیربندی تا دهانه 1/5 متر نصب کرد.

به این صورت سقف کاذب سبک‌تر خواهد شد، سرعت اجرا بالا خواهد رفت و همینطور هزینه‌های مربوطه کاهش خواهند یافت.

توجه داشته باشید که هنگام نصب روفیکس برای ساخت سقف کاذب ناودانی‌های آن به شکل رقم ۸ قرار بگیرند و (نه به صورت ۷ یا V) زیرا که اندود گچ و یا سیمان در ناحیه‌ای که روبه‌روی ناودانی‌های آن قرار گرفته نازک‌تر است و در اثر گذشت زمان، احتمال ترک‌خوردگی در این ناحیه وجود دارد.

به تجربه دیده شده در سقف‌های کاذب ساخته شده با رابیتس، به دلیل بی‌تجربگی برخی از رابیتس‌کاران و نصب وارونه آن ترک‌هایی در پوشش گچ و یا سیمان در امتداد ناودانی‌ها پیدا شده است.

شیوه درست قرار گرفتن روفیکس برای ساخت سقف کاذب

اگر رابیتس یا (روفیکس) به درستی نصب نشود، احتمال آشکار شدن ترک در زیر ناودانی‌های آن وجود دارد.

اجرای سقف کاذب با روفیکس (نسل اول) تا دهانه 1/5 متر بدون هیچگونه زیربندی

 

شیوه درست نصب روفیکس و یا رابیتس برای ساخت سقف کاذب

شیوه نادرست نصب روفیکس و یا رابیتس برای ساخت سقف کاذب

در ساختمان‌هایی که طبقات آنها از دال مرکب (کامپوزیت) بتنی با روفیکس تشکیل شده، پیش از بتن‌ریزی طبقه بالایی، می‌توان با فرو کردن میلگردهایی که به شکل عصا در آمده‌اند درون روفیکس و نشاندن آنها بر روی میلگرد آرماتور، شرایط را برای نصب سقف کاذب که کمی دیرتر انجام خواهد شد، آماده ساخت.

به این ترتیب با هزینه‌ای پایین‌تر و زحمتی کمتر، میلگردهای انتظار سقف کاذب از پیش، آماده استفاده خواهند بود.

نمونه‌ای دیگر از شیوه بستن روفیکس برای ساخت سقف کاذب

• معرفی روش ((عملیات همزمان))

در روش‌های معمول، به علت محدودیت‌های ایمنی نمی‌توان نصب اسکلت فلزی و همینطور قالب‌بندی و بتن‌ریزی طبقات را همزمان انجام داد.

معمولاً ابتدا تیرگذاری یک یا دو طبقه انجام می‌شود و پس از قالب‌بندی و بتن‌ریزی آنها، مرحله بعدی آغاز می‌گردد.

در صورت محدود بودن مقدار قالب‌ها باید زمانی را نیز برای جدا کردن آنها از طبقات زیرین و استفاده مجدد در طبقات بالاتر در نظر گرفت.

پیشرفت کاری سرعت قالب‌بندی و بتن‌ریزی و همینطور به سرعت تیرگذاری توسط گروه اسکلت‌ساز بستگی دارد.

هماهنگی کارگران اسکلت‌ساز و قالب‌بند معمولاً با دشواری صورت می‌گیرد و همیشه یکی از این دو گروه منتظر تکمیل کار گروه دیگر است.

بارش برف و باران نیز می‌تواند سرعت عملیات را بیشتر کاهش دهد.

در ساخت بناهای بیش از چهار طبقه روش ((عملیات همزمان)) دارای توجیه قابل توجهی می‌باشد.

این تأثیر را می‌توان در زمان‌بندی عملیات به ویژه در طراحی CPM برای پروژه مشاهده کرد.

پوشش بام بر روی سازه‌های فضایی با استفاده از قالب فلزی روفیکس (نسل اول)

استفاده از سازه‌های فضایی به دلیل وزن سبک، قابلیت اجرای دهانه‌های وسیع، سرعت اجرا و هزینه نسبتاً کمتر همواره رو به افزایش است.

با وجود برتری‌های بالا، استفاده از یک پوشش مناسب با مقاومت مکانیکی کافی (در برابر نیروهای ناشی از باد و برف)، جرم گرمایی (Thermal mass) مطلوب، قابلیت فرم‌پذیری (Pliability) و عمر مفید طولانی همیشه دشوارترین بخش طراحی و اجرای اینگونه بام‌ها بوده است.

هنگامی که هندسه بام هموار (صاف) نباشد و از سطوح شکسته و یا خمیده تشکیل شده باشد، دشواری‌های طراحی و اجرا دوچندان خواهد شد.

پوشش‌هایی که هم اکنون بر روی سازه‌های فضایی اجرا می‌شوند معمولاً یا از نوع پانل‌های ساندویچی (Sandwich panel) هستند که اگرچه از مقاومت گرمایی خوبی برخوردار هستند، فرم‌پذیر نبوده و فقط قادرند سطوح هموار را پوشش دهند.

روی این پانل‌ها به راحتی نمی‌توان راه رفت زیرا که از مقاومت خمشی کافی برخوردار نیستند و کارگران هنگام نصب در جایی پا می‌گذارند که زیر آن تیر و یا عضو سازه‌ای بام قرار داشته باشد، قیمت این گونه پانل‌ها ارزان نیست.

و یا آنکه از پوشش‌های چادری استفاده می‌شود.

اگرچه پوشش‌های چادری تا اندازه‌ای فرم‌پذیر هستند ولی جرم گرمایی (Thermal mass) ناچیزی دارند و از نظر تبادل گرمایی بسیار نامطلوب بوده و نسبتاً طول عمر کوتاهی دارند.

پوشش‌های چادری نازک هستند و جرم گرمایی (Thermal mass) کمی دارند.

ایده‌آل‌ترین حالت برای پوشش سازه‌های فضایی هنگامی است که همه معیارهای زیر تا اندازه قابل قبولی تأمین شده باشند:

• ایمنی هنگام نصب و در طول عمر مفید بنا
• آسانی نصب پوشش
• ظرفیت گرمایی مناسب
• طول عمر بلند با حداقل نیاز به تعمیرات و نگهداری
• هزینه پایین نسبت به روش‌های دیگر

با توجه به تجربه چندین سال گذشته به جرأت می‌توان ادعا کرد که ساخت پوسته نازک و سبک بتنی با استفاده از روفیکس می‌تواند همه معیارهای بالا را به راحتی ارضا نماید.

ساخت دیواره انباشتگاه‌ها (مخازن) و استخرهای بتنی برپا شده (مستقر) در روی زمین:

بسیاری از انباشتگاه‌های بتنی به شکل استوانه مکعب و یا مکعب‌مستطیلی هستند که قالب بتن برای آنها با توجه به هندسه آن ساخته می‌شود.

ساخت این قالب‌ها و همینطور بستن، باز کردن، جمع‌آوری و نگهداری آنها نیازمند نیروی انسانی، هزینه بالا و فضای کافی برای انبار کردن می‌باشد.

چه‌بسا که با توجه شکل هندسی ویژه یک انباشتگاه، قالب آن تنها یک بار استفاده شود که در این صورت به سختی دارای توجیه اقتصادی خواهد بود.

در اینجا نیز قالب روفیکس یک بار دیگر توانایی خود را به صورت چشمگیری نشان داده است.

قالب‌بندی انباشتگاه با روفیکس نیز مانند قالب‌های فلزی متداول دربرگیرنده کارهایی مانند بستن قالب سطح درونی و همینطور سطح بیرونی انباشتگاه است.

گاهی باید دیواره انباشتگاه تا بلندای معینی از سطح زمین دارای ضخامت بیشتر باشد تا بتواند در برابر نیروی برآمده از فشار هیدرواستاتیک پایداری لازم را داشته باشد.

در این صورت روفیکس برای قالب‌بندی لایه بیرونی این بخش نیز به کار خواهد آمد.

دیاگرام‌های زیر یک نمونه از کاربرد روفیکس برای قالب‌بندی انباشتگاه‌های دایره‌ای را به صورت شماتیک نشان می‌دهند.

اگرچه روفیکس (نسل اول) در بیشتر موارد مصرفی که برایش تعریف شده، تنها به عنوان قالب درنظر گرفته می‌شود و از مقاومت مکانیکی آن باید صرف‌نظر شود، در چند مورد ویژه می‌توان مقطع فولادی آن را به عنوان بخشی از عامل تقویتی (آرماتور) به حساب آورد.

یکی از این موارد، هنگامی است که روفیکس در حجم قابل توجهی از بتن مدفون می‌شود.

به این صورت، برخلاف موقعی که مانند سقف مرکب یا دال دوطرفه که احتمال لغزش (Bond failure) بین روفیکس و بتن وجود دارد، در این حالت، بتن از هر دو سو در داخل چشمه‌های روفیکس پنجه انداخته و با آن درگیر شده است.

در واقع، بتن موجود در دو طرف روفیکس با یکدیگر یکپارچه می‌شوند به صورتی که جدا شدن آنها از یکدیگر امکان‌پذیر نمی‌باشد.

این امتیاز هنگام استفاده از روفیکس (نسل اول) برای ساختن درزهای اجرایی و یا مقاطع انفصال (Construction joints) نیز قابل استفاده است.

به این صورت می‌توان از روفیکس هم به عنوان قالب و هم به عنوان همه و یا بخشی از فولاد تقویتی در سازه استفاده کرد.

• مقاومت مکانیکی روفیکس (نسل اول) در حالت مدفون در بتن:

یکی از مواقعی که می‌توان قالب فلزی روفیکس (نسل اول) را به عنوان همه و یا بخشی از فولاد تقویتی نیز به کار گرفت، هنگامی است که کاملاً در بتن مدفون شود.

یکی از نقاط ضعفی که موجب می‌شود روفیکس (نسل اول) را نتوان در ساخت سقف‌های کامپوزیت از دیدگاه سازه‌ای مطرح کرد، آن است که معمولاً قالب روفیکس از یک سمت با بتن درگیر است که می‌تواند هنگام بارگذاری دچار لغزش (Bond failure) شده و از بتن جدا شود.

در شرایطی که روفیکس در داخل بتن مدفون می‌گردد، این ضعف به کلی برطرف می‌شود و اگر چنانچه برای پدیده خوردگی نیز چاره اندیشی شود (مانند استفاده از نوع گالوانيزه آن و زدن ضدزنگ مناسب به آن پیش از بتن‌ریزی)، در این شرایط استثنایی از این محصول می‌توان هم به عنوان قالب و هم به عنوان بخشی از فولاد تقویتی (آرماتور) استفاده کرد.

باید توجه داشت که برخلاف میلگرد که اگر سطح آن با ضدزنگ آغشته شود گیرایی آن با بتن کاهش می‌یابد، زدن ضدزنگ به روفیکس اثری در درگیری آن با بتن نخواهد داشت زیرا مقاومت در برابر لغزش برخلاف میلگرد آرماتور (که در اثر تماس سطحی بین میلگرد و بتن رخ می‌دهد)، از طریق درگیر شدن سنگدانه‌های بتن در شبکه روفیکس صورت می‌گیرد.

توضیح: بهترین حالت درگیری بتن با میلگرد وقتی است که سطح میلگرد صاف نباشد.

به همین دلیل، برای جلوگیری از لغزش معمولاً از میلگرد آجدار استفاده می‌شود.

اگر میلگرد آرماتور را با ضدزنگ پوشش دهند، لایه نازک ضدزنگ روی میلگرد موجب کاهش چسبندگی بتن به آن می‌شود و خطر لغزش افزایش می‌یابد.

ناودانی‌های روفیکس کاملاً صاف و صیقلی هستند و هیچ چسبندگی با بتن ندارند.

با فرو رفتن و قفل شدن سنگدانه‌های بتن در شبکه روفیکس از هر دو طرف، هنگامی که روفیکس در بتن مدفون می‌شود، مقاومت آن در برابر لغزش از حالت اصطکاکی خارج شده و بیشتر تابع مقاومت کششی (fy) فولاد شبکه روفیکس خواهد بود که در مقایسه با میلگرد بسیار بالاتر است.

لغزش میلگرد در بتن (نیروی مقاومتی فقط در سطح تماس با میلگرد و بتن رخ می‌دهد)

ساخت جعبه صفحه ستون با استفاده از قالب روفیکس (نسل اول) – برطرف شدن دشواری‌های نصب صفحه ستون:

یکی از دشواری‌های نصب صفحه ستون، جلوگیری از جابه‌جایی آن پیش از بتن‌ریزی و به ویژه در هنگام بتن‌ریزی است.

معمولاً، نصب صفحه ستون در محل تعیین شده بسیار دقیق انجام می‌شود.

موقعیت هر صفحه نسبت به صفحه‌های دیگر نیز به صورت سنتی (با ریسمان‌کشی) و یا با ابزار دقیق انجام می‌گیرد.

یکی از روش‌های بسیار ساده برای از بین بردن دشواری بالا، ساختن جعبه‌ستون (Anchorage Box) با استفاده از قالب روفیکس است.

• روش استفاده:

هنگام نصب آرماتورهای شناژ و فونداسیون، جعبه‌ستون در جای تعیین شده قرار گرفته و ثابت می‌شود.

سپس با شکافتن بخشی از شبکه‌های روفیکس دیواره جعبه، میله‌های لنگر از داخل آنها عبور داده می‌شوند.

این میله‌ها ((توپر)) هستند و به اندازه 10 تا 15 سانتیمتر از دیواره جعبه‌ستون بیرون می‌زنند.

اکنون کار برای بتن‌ریزی آماده است.

هنگام بتن‌ریزی فضای داخل جعبه خالی باقی می‌ماند و فقط بخش بیرون‌زده میله‌های لنگر در داخل بتن مدفون می‌شوند.

وقتی که موقع نصب ستون فرا می‌رسد ابتدا دو تکه تسمه آهنی شماره 2 یا 2/5 که مانند شکل زیر به صورت گوه درآمده‌اند، در دو طرف جعبه‌ستون گذاشته می‌شوند و سپس، ستون به وسیله جرثقیل بر روی آن قرار می‌گیرد.

اکنون می‌توان با بستن کرپی‌ها به صفحه زیر ستون، آن را به صورت موقت در جای خود قرار داد (مانند شکل زیر)

اکنون با عقب و جلو کردن گوه‌ها و تنظیم مهره‌های کرپی‌ها، تراز کردن صفحه ستون و (شاقول کردن ستون) به آسانی و با سرعت انجام می‌گیرد.

پس از اطمینان از وضعیت صحیح ستون و محکم‌کاری‌های لازم، زنجیر جرثقیل از ستون جدا می‌شود.

تنظیم شاقولی ستون در امتداد میله‌های لنگر با استفاده از گوه

 

به دست آوردن شاقولی ستون عمود به میله‌های لنگر با تنظیم مهره کرپی‌ها

پس از اطمینان از شاقول بودن ستون و همینطور وضعیت آن نسبت به صفحه ستون‌های دیگر، جعبه‌ستون به وسیله بتن پر می‌شود.

زبر و ناهموار بودن سطح تماس روفیکس و بتنی که با آن درگیر شده است موجب می‌شود که پیوستگی دو توده بتن (درون و بیرون جبعه‌ستون) به صورت چشمگیری تأمین گردد.

تصویر زیر استفاده از جعبه ستون ساخته شده با روفیکس در کشور آلمان

• ساخت سقف طاق ضربی بتنی با استفاده از قالب روفیکس (نسل اول)

ساختن طاق‌ضربی با استفاده از خشت یا آجر (آجر تازی شده آگور است) در کهن‌نگاری ایران به 3500 سال پیش باز می‌گردد.

این روش ساخت در دوره ساسانی رواج بسیاری داشته است.

با پیدایش تیرآهن در بازار مصالح ساختمانی ایران از حدود دهه 1300 خورشیدی و فراوان شدن آن ساختن طاق‌‌ضربی آجری رو به رونق گذاشت.

این رونق در دهه 1340 به اوج خود رسیده بود که با پیدایش روش تیرچه بلوک، اندک‌اندک رو به کاهش گذاشت.

طاق‌ضربی آجری در برابر نیروهای زمین‌لرزه بسیار سست می‌باشد.

از آنجایی که اینگونه طاق از بخش‌های جداگانه (آجر) تشکیل شده که با ملات به یکدیگر پیوند شده‌اند.

هنگام زمین‌لرزه و در اثر جنبش تیرآهن‌ها، احتمال فروریختن آن و آسیب رساندن به ساکنین ساختمان بسیار زیاد می‌باشد.

در طاق‌های ضربی، تنش‎‌های ناشی از سنگینی باری که بر روی آن قرار می‌گیرد، به دلیل قوسی بودن مقطع آن، فشاری هستند.

پایداری طاق‌ضربی آجری در برابر تنش‌های کششی بسیار ناچیز است.

لذا هنگام زمین‌لرزه، هر نیرویی که باعث دور شدن آجرها از یکدیگر و یا دور شدن تیرها نسبت به یکدیگر شود می‌تواند موجب گسیختگی اجزا و فرو ریختن آن شود.

طاق‌های ضربی بتنی که با استفاده از روفیکس ساخته می‌شوند کاملاً یکپارچه هستند.

در این روش، ابتدا تیرها را با یک عضو کششی مانند میلگرد مناسب به یکدیگر متصل می‌کنند تا جلوی حرکت آنها نسبت به یکدیگر گرفته شود.

سپس، روفیکس را که به وسیله دستگاه نورد (مانند آن که دودکش سازه‌ها استفاده می‌کنند) به اندازه کمانی که در طراحی تعیین شده خميده می‌کنند و آن را بر روی بال پایینی تیرها قرار می‌دهند.

طاق‌ضربی بتنی را می‌توان به دو گونه ساخت یکی هنگامی است که ضخامت طاق برابر بلندی جان تیرهای فلزی است.

در این صورت نیازی به آرماتور نخواهد بود.

پس از گذاشتن روفیکس خم شده بر روی تیرها بتن‌ریزی انجام می‌شود.

حالت دوم هنگامی است که ضخامت طاق بیش از ارتفاع جان تیرهای فلزی باشد.

در این صورت، ناگزیر خواهیم بود که میلگردهای ممان منفی را بر فراز تیرها قرار دهیم.

ساخت طاق‌ضربی بتنی با استفاده از قالب فلزی روفیکس (نسل اول)

در صورتی که تیر لانه ‌زنبوری انتخاب و استفاده شود، پیوستگی بتن بین دهانه تیرها نیز به یکپارچگی طاق کمک به‌سزایی می‌کند.

• ساخت عرشه بتنی پل با قالب فلزی روفیکس (نسل اول):

قالب‌بندی عرشه پل، چه با قالب‌های چوبی و چه با قالب‌های فلزی، نیروی مهار (قالب‌بند)، زمان طولانی و هزینه بالایی را می‌طلبد.

افزون بر آن، پس از رسیدن بتن به مقاومت سازه‌ای، باز کردن قالب‌ها و همینطور جمع‌‌آوری و انبار کردن آنها نیز نیازمند نیروی کار، هزینه و فضای نگهداری می‌باشد.

با جایگزین شدن روفیکس به‌جای اینگونه قالب‌ها نه تنها می‌توان با کارگران نیمه‌ماهر ساختمانی کار را انجام داد بلکه، با افزایش سرعت اجرا و نبودن نیاز به باز کردن، جمع آوری و انبار کردن قالب، هزینه‌های اجرایی را نیز به میزان چشمگیری کاهش داد.

• فرم‎‌پذیری قالب فلزی روفیکس (نسل اول)

قالب فلزی روفیکس (نسل اول) در یک راستا (در راستای طول آن) دارای مقاومت خمشی بالایی است و در راستای دیگر (در عرض) قابلیت انعطاف بسیار چشمگیری دارد به طوری که می‌توان آن را لوله کرد، از درون فضای تنگ گذراند و دوباره آن را به فرم دلخواه درآورد.

این توانایی روفیکس موجب شده که معماران و مهندسین عمران بتوانند خلاقیت‌های خود را برای طراحی و ساخت سازه‌های گوناگون و پیچیده متجلی سازند.

امتیاز روفیکس در قالب‌بندی و نصب توالت ایرانی هم سطح (بدون اختلاف ارتفاع) با کف:

به ناگزیر به اجرای یک پله برای قرار دادن کاسه (squat toilet) ساختمانی به دلیل عمق کاسه توالت‌های ایرانی در بسیاری از پروژه توالت در آن هستیم.

طرح سنتی کاسه توالت در نیم قرن گذشته در ایران تکاملی نداشته، ولی با نگاهی به طراحی کاسه توالت سبک ایرانی در جهان در می‌یابیم که با اندکی تغییر در طرح آنها می‌توان بهداشت توالت را به صورت بسیار بهتری تأمین کرد.

در ساختمان‌های اسکلت فلزی با کف (سقف) مرکب بتنی، هنگام قالب‌بندی کف می‌توان با استفاده از روفیکس محل کاسه توالت را در فضای زیر آن ساخت.

گردآورنده: گروه آموزشی استوارسازان با نظارت علمی مهندس سیدعلی منتظری