موارد خاص استفاده از سقف مهانیت

پس از چندین سال تحقیق و بررسی نیازهای صنعت ساختمان کشور و بررسی سقف‌های متعارف و سنتی و با در نظر گرفتن مفاد آیین نامه‌های ساختمان موفق به ابداع روشی آشنا جهت اجرای سقف‌های بتنی با قالب‌های پلاستیکی مهانیت شد که بدون بر هم زدن ابزار و روش‌های موجود و تحمیل هزینه‌های سنگین، با اصلاح الگوی مصرف مصالح و روش اجرا از دفن مصالح گران و منابع ملی جلوگیری نماییم. مانند:

• تیر آهن
• میلگرد
• بتن
• سفال
• یونولیت
• پرت مصالح

با استفاده از سیستم مهانیت، سقف بصورت تیرچه درجا و بدون نیاز به انواع بلوک سقفی و یونولیت و بصورت دال موجوف یک یا دو طرفه اجرا خواهد شد.

پس از بررسی تجربه‌های بزرگی مانند:

• مسجد النبی
• حرم امام رضا (ع)
• اجرای مصلای بزرگ قدس بندرعباس
• مجتمع عظیم تجاری اداری نور بندر عباس
• حضور در پروژه های طرح توسعه ی حرم حضرت معصومه (س)
• ساخت و اجرای قالبهای سازه ی طرح توسعه ی حسینیه ارشاد تهران
• محاسبه و اجرای سازه ی بهینه ساختمان سبز طرح توسعه مجتمع آموزشی شهید مهدوی تهران

با ایجاد امکان پیش‌بینی استفاده از نقوش معماری اسلامی و ساده در قالب بتن می‌توان با حفظ عملکرد سازه‌ای بدون هزینه‌های اضافی (مانند کاشی کاری و اجرای سقف‌های کاذب پر هزینه و زمانبر) همزمان با بتنریزی به هدف مناسب رسید.

همچنین تعمیر و نگهداری آسان سازه‌های نمایی با مشکلات بناهای سنتی مشابه پر هزینه غیرقابل مقایسه می‌باشد.

این روش محدودیتی در طراحی و ساخت ندارد.

از نظر مهندسی نیز این گونه ابنيه بدلیل کاهش بارهای اضافی، یکپارچگی سازه با المان‌های معماری و صلبیت عالی، مقاومت بسیار بالایی در تحمل بارهای قائم و زلزله، مقاومت در برابر عوامل جوی و فرسایش از خود نشان می‌دهد.

همچنین سرعت بالای اجرای آن با حفظ دقت و کیفیت تا اتمام پروژه از اتلاف و بالا رفتن هزینه‌های سربار جلوگیری می‌نماید.

با توجه به با ارزش بودن خاک رس ساختمانی، منابع نفتی و فولاد در طبیعت و بالا بودن وزن، قیمت و یکبار مصرف بودن بلوک‌ها و قالب‌های فلزی، بتنی، سفالی، چوبی و یونولیتی و نیز آسیب‌های زیست محیطی و اقتصادی مخصوصأ دفن شدن برخی از آنها در سقف، افزایش وزن ساختمان و خطرات زلزله، نیاز به استفاده از قالب‌های موقت فایبرگلاسی یا پلاستیکی مهانیت ضروری و قابل توجیه است.

سالهاست که جهت پر کردن فضای خالی بین تیرچه‌های سقف‌ها از بلوک‌های بتنی، سفالی، فلزی، چوبی و یونولیتی بعنوان قالب استفاده می‌شد.

با پیشرفت علم و تکنولوژی به جای آن می‌توان از قالب‌های پلاستیکی و غیره نیز استفاده نمود.

با توجه به گرانی، سنگینی، محدود بودن منابع طبیعی در قالب‌های فلزی، بتنی، چوبی و نیز هزینه بالا، خطر آتش‌سوزی، تولید گازهای زیان آور و نیز آلودگی زیست محیطی ناشی از بلوک‌های یونولیتی (پلی استایرن) به شكل موقت یا مدفون در بتن در حال حاضر یکی از بهترین گزینه‌ها استفاده از قالب‌های فایبرگلاس یا پلاستیکی موقت مهانیت می‌باشد.

به این دلیل که سبکی، امکان استفاده مکرر، قابل تعمیر و بازیافت بودن، شکل پذیری آسان و هزینه‌های مناسب اجرای آسان آن می‌توان فقط با تغییر جنس قالب با رعایت کلیه آیین نامه‌ها و روش‌های اجرایی موجود بسادگی تحولی در صنعت ساختمان ایجاد کرد.

مبنای طراحی ابعاد قالب و اجرای سقف مهانیت همان ابعاد ثابت و توصیه‌های جداول نشریه ۹۴ و آیین نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان کشور می‌باشد.

این قالب با ابعاد، طول ۵۰ سانتیمتر ، عرض ۶۵ سانتیمتر و ارتفاع ۲۵ سانتیمتر طراحی شده است.

که با توجه به نقشه‌های محاسباتی می‌توان قالب‌ها را به یکدیگر تا طول مورد نظر توسط پیچ‌هایی مناسب متصل ساخت این عمل همچنین باعث افزایش قدرت باربری قالب‌ها و نیز کاهش زمان حمل و اجرای سقف مهانیت می‌گردد.

لازم به ذکر است در محل اتصال قالب به تیرهای اصلی و ژوئن‌ها قطعه الحاقی قالب به صورت در پوشی به عرض ۱۵ سانتیمتر در انتهای قالب‌ها بسته خواهد شد.

با استفاده از قالب‌های مهانیت، به دلیل استفاده مکرر، قابلیت بازیافت قالب‌ها، امکان کنترل کیفیت سقف‌ها و اجرای سریع و آسان می‌توان با رعایت کلیه آیین نامه‌ها و روش‌های اجرایی موجود، تحولی در اجرای صنعتی سقف‌ها ایجاد نمود.

در این سیستم ضمن رعایت ضوابط آیین نامه‌ای، به دلیل سادگی حمل و اجرا، یکپارچگی بتن تیرچه با سقف، صلبیت بالای سقف و عدم دفن قالب‌ها در بتن باعث کاهش هزینه‌ها و وزن ساختمان و نیز افزایش ایمنی و مقاومت در برابر زلزله می‌گردد.

زیر سازی سقف مهانیت مشابه سقف تیرچه بلوک و مطابق با آیین نامه‌ها می‌باشد:

ابتدا جک‌ها و زیر سازی مناسب با پروفیل‌های چوبی یا فلزی یا مصالح مشابه موجود در هر کارگاه ساختمانی انجام و در صورت افزایش ارتفاع طبقات داربست مناسب یا سازه‌های قابل مونتاژ اجرا می‌گردد.

سپس قالب‌های پلاستیکی مهانیت روی آنها چیده شده و پس از روغن‌کاری مناسب در حد چرب شدن قالب‌ها، حداقل میلگردهای محاسباتی تیرچه‌ها داخل قالب‌ها نصب می‌گردد.

که بدلیل اجرای درجای تیرچه‌ها در اغلب موارد نیازی به هرگونه جوشکاری، ساخت خرپا و میلگرد مونتاژ نبوده و تنها شامل آرماتورهای اصلی، تقویتی و منفی می‌باشند.

به دلیل امکان افزایش عرض جان تیرچه در این قالب دیگر نیازی به استفاده از تیرچه دوبل نداریم که این امر باعث سبک‌سازی و کاهش هزینه‌ها می‌گردد.

با نصب میلگردهای حرارتی کلاف نرم نمره ۶ یا شبکه میلگرد پیش ساخته نمره ۶ و قرار دادن اسپیسر روی قالب‌ها جهت تامین پوشش مناسب بتن و میلگردهای حرارتی، سقف آماده بتن‌ریزی خواهد بود.

در صورت استفاده از بتن با روانی مناسب، پخش، تسطیح و ویبره مناسب آن، می‌توان با خروج آسان قالب شاهد سطح مطلوب بتن نمایان یا اکسپوز بود و حتی در صورت تمایل در مشاعات و پارکینگ‌ها سطح بتن را رنگ آمیزی کرده و سایر آیتم‌های نازک‌کاری را حذف نمود.

در صورت تمایل می‌توان با نصب قطعاتی بین قالب‌ها و در محل تیرچه و ژوئن‌ها محل عبور تاسیسات را بدون نیاز به تخریب و کنده کاری داخل سقف‌ها پیش‌بینی نمود که این امر باعث حذف عملیات پوکه‌ریزی یا کف‌سازی جهت تاسیسات، جلوگیری از پوسیدگی، عایق‌کاری و تعمیر ارزان و در نهایت سبک‌سازی اسکلت خواهد شد.

با قرار دادن صفحه‌های پیش ساخته فلزی جوش شده یا قطعات گالوانیزه مناسب داخل قالب‌ها قبل از بتن‌ریزی می‌توان ساپورت‌های مناسب جهت تاسیسات، نصب آویز و اجرای سقف کاذب را پیش‌بینی نمود که هزینه‌های بعدی را کاهش خواهد داد.

پس از گذشت زمان حداقل ۷ روز از بتن‌ریزی سقف می‌توان اقدام به باز کردن قالب‌ها نمود پس از باز کردن زیرسازی سقف و قالب‌های تیرها به علت جنس پلاستیکی قالب و خاصیت جمع شدگی در بتن، قالب‌ها به راحتی از سطح بتن جدا شده و شاهد بتنی نمایان در زیر سقف خواهیم بود.

• زیرسازی با تخته و دو تراش بصورتی که تخته‌ها در جهت تیرچه‌ها قرار گیرند و دو تراش‌ها بر آنها عمود شوند.
• زیرسازی با تخته و لوله یا قوطی و پروفیل بصورتی که تخته‌ها در جهت تیرچه‌ها قرار گیرند و لوله‌ها یا پروفیل‌ها بر آنها عمود شوند.

• سطح قالب‌ها قبل از نصب شبکه میلگرد حرارتی با روغن مخصوص قالب و عدم استفاده از روغن سوخته آغشته شوند.

• استفاده از نوار خطر پلاستیکی یا چسب ۵ سانتیمتری جهت درزگیری بین قالب‌ها در محل تیرچه‌ها، ژوئن عمود بر تیرچه‌ها و محل رسیدن قالب به تیرها.
• در صورت ایجاد فاصله بین قالب‌ها جهت افزایش عرض جان تیرچه و حذف تیرچه دوبل می‌بایست از پوشش‌هایی مانند ورق‌های کارتن پلاست، فیبر، تخته سه لایی یا نوارهای لاستیکی نخ دار استفاده شود.
• با توجه به اینکه تیرچه بصورت درجا اجرا خواهد شد فواصل و تعداد جک‌ها باید مانند سقف‌های تیرچه بلوک متناسب با طول دهانه ۷.۵ تا ۲ متر باشد.
• در محل اتصال قالب به تیرها باید برای جلوگیری از لغزش و حرکت قالب‌ها حین بتنریزی، قالب در این محل‌ها با میخ یا سیم آرماتوربندی یا میلگرد پرت نگه داشته شود.
• پس از ویبره کردن پل‌ها برای تیرچه‌های بیش از 10 سانتیمتر نیز از ویبره مناسب استفاده شده و برای تیرچه با عرض کم از لرزاندن بتن تیرچه با تخته ماله استفاده شود.
• بستن لبه قالب‌ها به همدیگر در محل پیچ‌ها به وسیله سیم آرماتوربندی الزامی است.
• در صورت استفاده از پمپ هوایی جهت بتن‌ریزی مانند سقف‌های تیرچه بلوک، تخلیه بتن بر روی پل‌ها انجام شود نه تیرچه‌ها.
• محل اتصال قالب به تیرها باید به گونه‌ای باشد که قالب پس از بتن‌ریزی براحتی جدا شود که معمولا در این محل‌ها از تخته یا یونولیت نیز استفاده می‌شود و مانند قالب‌های فلزی یا سایر قالب‌ها از داخل شدن سر قالب‌ها داخل بتن پل جلوگیری شود.

• اتصال قالب‌ها به یکدیگر در محل پیچ‌ها باید طوری باشد که هیچگونه درزی در محل اتصال نباشد تا باعث نفوذ شیره بتن از آن محل و سخت باز شدن قالب گردد در صورت وجود درز با چسب یا خمیر عایق‌بندی پر شود.

• از نفوذ بتن پل‌ها به داخل لبه زیر قالب‌ها خودداری شود ترجیحاً تراز بالای لبه قالب‌ها هم تراز لبه بالای قالب‌های آویز کنار پل‌ها شود.
• در صورت افزایش ارتفاع سقف‌ها و طول جک‌ها و شمع‌های زیر می‌بایست از اتصالات مناسب در کمر کش و جک‌ها استفاده شود و در ترازهای بالاتر سایر سقف‌ها از داربست مناسب یا سازه‌های قابل مونتاژ استفاده گردد.
• جهت افزایش سرعت و کیفیت و کاهش هزینه‌ها طبق نظر مشاور می‌توان موارد ذیل را انجام داد:
  استفاده از تیرچه درجا بصورت میلگرد گذاری بدون خر پا یا خر پای بدون بتن پاشنه و به جای استفاده از کلاف می‌توان از شبکه میلگرد جوش شده با چشمه‌های حداکثر ۲۵×۲۵ سانتیمتری استفاده نمود.

که این امر باعث می‌شود فاصله مناسب بین قالب‌ها و میلگرد حرارتی ایجاد شود.

همانگونه که ذکر شد قالب‌های مهانیت ضمن رعایت ضوابط آئین نامه‌ای، بدلیل فرم‌پذیری آسان، سبکی، سادگی، حمل و اجرا، یکپارچگی بتن تیرچه با سقف در نتیجه صلبیت بالای سقف، امکان رعایت ضوابط ویژه در برابر حریق، امکان استفاده مکرر، تعمیر ساده، قابل بازیافت بودن، عدم نیاز به دفن قالب در بتن باعث کاهش هزینه‌ها، مصرف مصالح، کاهش وزن ساختمان و در نتیجه افزایش مقاومت در برابر زلزله می‌گردد.

طبق نشریه ۹۴ در اجرای سقف‌های تیرچه بلوک پس از نصب جک‌ها و زیرسازی ساده با پروفیل‌های چوبی یا فلزی براحتی روی زیرسازی، قالب‌های مهانیت چیده شده و پس از نصب میلگردهای تیرچه‌ها و سقف، آماده بتن‌ریزی می‌باشد که پس از گذشت زمان لازم قالب‌ها به راحتی خارج و به سقف بعدی انتقال می‌یابند.

• آیین نامه ACI
• آئیین نامه بتن ایران
• مجموعه مباحث مقررات ملی ساختمان
• نشریه‌ی ۹۴ و کلیه‌ی نشریات و بخشنامه‌های مرتبط
• آیین نامه بارگذاری (نشریه ۵۱۹)
• آیین نامه زلزله ایران ۲۸۰۰

مزایا:

• استفاده دوباره از قالب پلاستیکی سقف مهانیت در انواع سقف‌ها
• حذف یونولیت و انواع تیرچه پیش ساخته
• اجرای آسان دال‌های یکطرفه و دو طرفه سبک
• اجرای اقتصادی سقف با دهانه‌های بزرگتر از ۷ تا ۱۵ متر
• امکان استفاده مکرر از قالب
• حذف تیرچه دوبل
• زیرسازی مشابه سقف‌های تیرچه بلوک
• ایمن‌ترین، سبک‌ترین و ارزان‌ترین سقف بتنی
• اجرای صنعتی سقف‌های مجوف در ساختمان‌های بتنی و فلزی
• کاهش هزینه ساخت تا ۳۰%
• کاهش مصرف فولاد و بتن
• کاهش بار مرده سقف
• اجرا سقف با قالب‌های غیرماندگار مهانیت، بدون هرگونه بلوک و پلاستوفوم به صورت تیرچه در جا برای اولین بار جانشین اقتصادی انواع سقف‌های بتنی تیرچه بلوک و دال تخت
• اجرای آسان دال‌های بتنی یک و دو طرفه

معایب:

• خود ایستا نبودن سقف
• ایجاد مقطع T شکل که نسبت به مقطع I شکل ممان کمتری دارد.
• قابل اشتعال بودن قالب‌ها که هنگام دپو می‌تواند خطرساز باشد.

امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد

نویسنده : سیدعلی منتظری

منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان