سیستم بتنی قالب تونلی (روش قالب تونلی)

معرفی سیستم بتنی قالب تونلی:

اجرای سازه بتنی به روش قاب‌های پیوسته و یا قالب تونلی، از حدود 40 سال پیش در جهان متداول شده است و تاکنون مورد بازنگری‌های فنی از سوی طراحان، مجریان، انبوه‌سازان و سازندگان قالب قرار گرفته و نسبت به زمان ابداع آن تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است.

نام قالب تونلی به دلیل نحوه اجرای این سیستم و شکل قالب‌های فلزی آن و اجرای هم زمان دیوارها و سقف‌ها به آن اطلاق می‌شود.

این روش که نوعی تولید صنعتی ساختمان بتن مسلح محسوب می‌شود، با نام‌های دیگری مانند ((سازه بتن آرمه با قاب پیوسته)) یا ((سازه بتن مسلح یکپارچه)) نیز شناخته می‌شود.

این روش ساخت سازه، بیشتر در بلند مرتبه‌سازی استفاده می‌شود.

روش قالب تونلی، مانند دیگر روش‌های ساخت صنعتی، از چهار معیار مزیت کاهش زمان، کاهش هزینه، ارتقای کیفیت و افزایش ایمنی کارکنان برخوردار است.

در این سیستم، از دیوارها به عنوان عناصر باربر ساختمان استفاده می‌شود و سقف‌ها نیز به صورت دال بتنی درجا ساخته می‌شوند.

با توجه به این نکته که تمامی دیوارهای خارجی و داخلی به طور هم‌زمان اجرا شود و به نحو مناسبی با کف و سقف درگیر می‌شوند، ترکیب دیوارها و دال‌های بتنی کف یک مجموعه واحد با يکپارچگی و انسجام بسیار زیاد را تشکیل می‌دهند و در مقابل نیروهای جانبی باد و زلزله به خوبی رفتار می‌کنند.

این سیستم به طور معمول از شالوده بتنی، دیوارها و سقف‌های بتنی اجرا شده در محل کارگاه، قاب‌ها یا پیش‌قاب‌های درها و پنجره‌ها که قبل از بتن‌ریزی در دیوارها نصب می‌شود و تأسیسات مکانیکی و الکتریکی کار گذاشته شده در دیوار و سقف، تشکیل می‌شود.

برای اجرای کلیه قسمت‌ها، قالب‌های یکپارچه فلزی که در آن تمام پیش‌بینی‌های لازم برای مسیرهای توزیع تأسیسات، نصب در و پنجره و غیره به عمل آمده است، طراحی و ساخته می‌شود.

دیوارها و سقف‌ها به صورت همزمان بتن‌ریزی می‌شود و پس از برداشت قالب، ساختمان آماده نصب سرویس‌ها، اجرای رنگ و نصب شیشه است.

به طور کلی تمام دیوارها، سقف‌ها و جداکننده‌ها از بتن مسلح بوده و پس از قالب‌برداری، هیچگونه عملیات بنایی در آن صورت نمی‌گیرد.

مزایا (شاخص‌های برتر) اقتصادی و فنی روش‌های صنعتی تولید ساختمان که از مزایای روش قاب بتنی پیوسته (قاب تونلی) نیز محسوب می‌شود، شامل موارد زیر است:

مزایای اقتصادی سیستم بتنی قالب تونلی:

• سرعت ساخت
• کاهش هزینه ساخت
• بازگشت سریع‌تر سرمایه
• افزایش طول عمر ساختمان
• کاهش اتلاف مصالح
• کاهش نیروی انسانی

مزایای فنی سیستم بتنی قالب تونلی:

• مقاومت بیشتر در برابر زلزله
• امکان کنترل دقیق‌تر اجرا و رعایت کیفیت مورد نظر براساس استانداردها
• قابلیت استفاده از مصالح پیش‌ساخته و یا نیمه پیش‌ساخته
• امکان طراحی و ساخت مدولار

سیستم صنعتی قاب‌های بتنی پیوسته را می‌توان راه‌حلی برای غلبه بر مشکل کمبود مسکن و فراهم کننده امکان تولید صنعتی و انبوه مسکن دانست.

طی سالیان گذشته به منظور تکامل این روش و تطبيق هرچه بیشتر آن با شرایط اقلیمی گوناگون در جهان، تلاش‌های بسیاری به عمل آمده است.

این تلاش‌ها منتهی به ارائه روش حاضر برای ساخت سازه‌های گوناگون، با سرعت بیشتر، کیفیت بهتر و هزینه کمتر نسبت به روش‌های موجود شده است.

این روش به عنوان یکی از روش‌های نوین برای تولید صنعتی ساختمان که نتایجی مانند صرف زمان و هزینه کمتر را به همراه داشته است، در پروژه‌های انبوه‌سازی مسکن طی سالیان گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

در این روش با انجام برنامه‌ریزی‌های اولیه و تهیه مصالح، لوازم و تجهیزات مورد نیاز مطابق برنامه، زمان ساخت بسیار کوتاه شده و با نظارت مداوم بر روند اجرا، امکان دستیابی به کیفیت ساخت مطلوب فراهم می‌شود.

ویژگی مهم دیگر این سیستم امکان استفاده از ابزار، ماشین‌آلات و نیروی انسانی آموزش دیده برای افزایش سرعت اجرای کار، ارتقای کیفیت و استفاده بهینه از منابع است.

استفاده از این روش پیشرفته، نیاز به میزان قابل توجهی سرمایه‌گذاری اولیه دارد و این سرمایه‌گذاری تنها در حجم‌های بالا و تولید انبوه، مفهوم اقتصادی پیدا می‌کند.

به عبارت دیگر تولید انبوه مسکن، توجیه کننده و فراهم کننده شرایط این نوع تولید صنعتی ساختمان است.

بدین ترتیب یک سرمایه‌گذاری اولیه به منظور تجهیز کارگاه و به کارگیری ماشین‌آلات و ابزارهای مناسب (برای شیوه‌های اجرایی و عملیات تکرارشونده) صورت می‌پذیرد.

از ویژگی‌های مهم این سیستم تولید صنعتی، تبدیل فرایند ساخت به یک خط تولید است.

در این روش تمام یا بخشی از فرایند ساخت می‌تواند به یک خط تولید مشابه یک کارخانه تبدیل شود.

• ویژگی‌های فنی سیستم بتنی قالب تونلی:

سیستم بتنی قالب تونلی (قالب تونلی) یک سیستم سازه‌ای است که برای اجرای ساختمان‌های بتنی با سیستم دیوار باربر و سقف بتنی استفاده می‌شود.

در این روش، دیوارها و سقف به طور یکپارچه و هم‌زمان بتن‌ریزی می‌شوند.

قالب تونلی ضمن بالا بردن سرعت و کیفیت اجرا، عملکرد سازه‌ای و رفتار لرزه‌ای مجموعه سازه را با تأمین یکپارچگی اعضا و اتصالات آنها، به نحو چشمگیری بهبود می‌بخشد.

عناصر باربر در روش قاب بتنی پیوسته، دیوارها و سقف‌ها (دال‌های بتنی) هستند.

دیوارها عنصر اصلی مقاوم در برابر بارهای جانبی، و انتقال دهنده بارهای قائم از دال‌ها به پی‌ها هستند.

سقف‌ها وظیفه تحمل و انتقال بارهای قائم و جانبی به دیوارها را به عهده دارند.

در سازه‌های بتنی متداول نقش تیرها و ستون‌ها تحمل نیروهای قائم و نقش دیوارهای برشی، مقاومت در برابر بارهای جانبی است.

لازم به ذکر است بتن‌ریزی قاب‌های بتنی پیوسته سیستم قالب تونلی باید به گونه‌ای انجام شود که در محل اتصال دیوار به سقف، درزهای سرد ایجاد نشود.

بدین ترتیب که پس از اتمام بتن‌ریزی دیوار، آخرین لایه دوباره ویبره شود تا بتن دیوار نشست خود را انجام دهد ولی به مرحله گرفتن اولیه نرسد، سپس بتن‌ریزی دال اجرا شود.

در این صورت احتمال ترک‌خوردگی دال و دیوار و تمرکز تنش در محل اتصال به حداقل می‌رسد.

در صورت اجرای بتن‌ریزی دال و دیوار در دو مرحله و سخت شدن بتن دیوار قبل از بتن‌ریزی دال، باید عملیات لازم برای اصلاح درزهای اجرایی مطابق آیین نامه بتن صورت گیرد.

سیستم قاب بتنی پیوسته، از نظر سازه‌ای، عملکرد جعبه‌ای دارد و به عنوان یک عنصر یکپارچه و سه بعدی در برابر بارهای قائم و جانبی عمل می‌کند.

این پیوستگی و یکنواختی سبب می‌شود که هنگام زلزله تشکیل لولاهای خمیری در اعضا و نواحی بحرانی سازه مانند اتصال دیوار به سقف یا اطراف بازشوها به تعویق افتد و سازه عملکرد مطلوبی نشان دهد، به گونه‌ای که حتی انتظار رفتار ارتجاعی از قاب بتنی پیوسته در خلال حرکت‌های نسبتاً قوی زمین، در صورت وجود یکپارچگی و توزیع تقريباً يكنواخت جرم و سختی، انتظاری دور از واقعیت نیست.

همچنین یکی از مشکلات اساسی ساختمان‌های معمول در برابر نیروهای جانبی، پیچش ایجاد شده در اثر عدم انطباق مرکز جرم و مرکز سختی در ساختمان یا عدم تقارن سیستم مقاوم در برابر نیروهای جانبی است.

با توجه به وجود ضوابط مربوط به ضرورت رعایت تقارن نسبی در دیوارها در سیستم قاب بتنی پیوسته، این پیچش تا حد زیادی برطرف می‌شود.

مطابق با ضوابط و آیین نامه‌های موجود در خصوص سیستم قاب بتنی پیوسته، منظم بودن ساختمان در پلان و ارتفاع امری ضروری است و سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای در یک جهت باید حداقل 80٪ جهت دیگر باشد.

در این سیستم بخش عمده‌ای از دیوارهای داخلی ساختمان به صورت دیوار سازه‌ای با کیفیت مطلوب از نظر سطح تمام شده اجرا می‌شود، در نتیجه تعداد دیوارهای جداکننده غیرسازه‌ای و حجم نازک‌کاری ساختمان به میزان زیادی کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر ضخامت سازه سقف در این سیستم 15 تا 18 سانتیمتر در دهانه‌های متداول در ساختمان‌های مسکونی می‌باشد که نسبت به ضخامت سقف در سازه‌های بتنی متداول با سقف تیرچه بلوک (به ضخامت 30 سانتیمتر) 12 تا 15 سانتیمتر کمتر بوده و در کاهش ارتفاع ساختمان و کاهش مصرف مصالح مؤثر است.

مبانی تحلیل سازه‌ها و نیز بررسی خرابی‌های پس از وقوع زلزله، گویای این مطلب است که هرچه مشارکت اعضای سازه‌ای در باربری بیشتر باشد، رفتار لرزه‌ای سازه مناسب‌تر و مطلوب‌تر خواهد بود.

با توجه به این اصل، در صورت کافی بودن دیوارهای سازه‌ای از لحاظ سطح مقطع و مناسب بودن موقعیت قاب‌های بتنی پیوسته، این نوع ساختمان‌ها رفتار لرزه‌ای قابل قبولی نشان می‌دهند.

مطابق آیین نامه 2800 ایران در خصوص طراحی ساختمان در برابر زلزله، برای سیستم دیوارهای باربر با شکل‌پذیری متوسط ضریب رفتار ساختمان برابر 5 بوده و حداکثر ارتفاع مجاز 50 متر است.

به طور خلاصه ویژگی‌های فنی سیستم بتنی قالب تونلی عبارت است از:

• یکپارچگی سیستم و رفتار مناسب لرزه‌ای آن به دلیل عملکرد جعبه‌ای سازه
• تغییر ماهیت تمرکز تنش از حالت گره‌ای و متمرکز به صورت گسترده به علت تبدیل سازه از سیستم دال – تیر – ستون به سیستم دال – دیوار
• عملکرد مطلوب سقف سازه به صورت دیافراگم صلب و قابلیت انتقال بارهای قائم و جانبی به دیوارها
• افزایش درجه نامعینی سازه و تأخیر بیشتر در تشکیل لولاهای خمیری در اعضا و در نتیجه قابلیت تحمل بیشتر نیروها و لنگرها
• تقارن سازه‌ای و منظم بودن ساختمان در مقطع و پلان

الزامات طراحی:

• معماری:

در سیستم قاب بتنی پیوسته با توجه به مدولار بودن قالب‌ها، بهترین اندازه‌ها در پلان از نظر معماری، نزدیک‌ترین آنها به ابعاد قالب‌هاست.

طراحی معماری در این روش، به دلیل محدودیت دهانه قالب‌ها باید با ابعاد قالب سازگار و منطبق باشد.

آیین نامه‌ها و تجربه ساخت نشان می‌دهد که هماهنگی معماری با الزامات سازه‌ای در این روش منجر به سهولت اجرا و در نتیجه کاهش زمان خواهد شد.

البته به دلیل پیوسته بودن قالب‌ها و بتن‌ریزی یکپارچه امکان تغییر در ابعاد و طراحی به نحو مطلوب وجود دارد.

این سیستم ایجاد تنوع در طرح‌ها با استفاده از خاصیت تیپ‌بندی اجزا و قطعات و امکان سازگاری آن با امکانات محیطی، فرهنگی، جغرافیایی با حداقل تغییرات امکان‌پذیر است.

در صورت بهره‌گیری از این سیستم، بهتر است برای نمای ساختمان از بتن اکسپوز، با طرح‌های مختلف استفاده شود.

این امر باعث می‌شود هزینه‌های مربوط به نما به حداقل برسد.

معیارها و نکات اصلی که باید در طراحی معماری این سیستم مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از:

• در صورت استقرار ساختمان‌ها به صورت بلوک‌های خطی و موازی هم، حداکثر پیش‌آمدگی یا تورفتگی در هر ردیف (به منظور سهولت حرکت جرثقیل‌ها) 1.5 متر در نظر گرفته شود.
• درصورتی که جرثقیل به صورت ریلی حرکت کند، حداکثر شیب زمین باید 1٪ باشد.
• در صورتی که نیاز به زیرزمین باشد، بهتر است از روش سقف و دیوار جداگانه متداول بتنی در زیرزمین استفاده شود و در صورت استفاده از قالب تونلی در ساخت زیرزمین، از فضای اضافی مورد نیاز برای اجرای این روش و حرکت قالب‌ها برای توسعه زیرزمین در محوطه استفاده شود.
• به منظور کاهش حجم کانال‌های تأسیساتی و بازشوهای سقف، در صورت استفاده از کولر آبی، این تجهیزات در بالکن‌ها یا فضاهای مشابه در همان طبقه پیش‌بینی شوند.
• در ساختمان‌های حداکثر 4 طبقه، طراحی پلان‌ها به نحوی باشد که قالب‌ها از یک طرف و عمود بر جهت استقرار ساختمان‌ها خارج شوند و در ساختمان‌های بیش از 4 طبقه توصیه می‌شود پلان‌ها به گونه‌ای باشند که تعداد دیوارهای برشی در دو جهت عمود بر هم تقریباً یکسان باشند.
• اندازه دهانه تونل‌ها، به منظور کنترل تنش‌ها در سقف و نیز زیاد نشدن ضخامت دال بتنی سقف، بین 3 تا 5.5 متر توصیه می‌شود، عمق تونل‌ها نیز حداکثر 6 متر توصیه می‌شود.
• به منظور سهولت قالب‌بندی و اقدامات تکمیلی بعدی، بهتر است که فضاهای تر و داکت‌های تأسیساتی در طبقات روی هم قرار گیرند.
•  از آنجا که میزان مصرف میلگرد در این روش نسبت به سازه‌های بتنی بلندمرتبه کمتر است، با توجه به سرعت کار بالاتر جرثقیل‌ها هنگام اجرای سقف‌های متعدد، توصیه می‌شود از این روش در ساختمان‌های بلندمرتبه و تکرارپذیر استفاده شود.

معیارهای دیگری که بهتر است در طراحی معماری این روش مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

• محل استقرار تجهیزات بهداشتی روی دیوارهای غیرسازه‌ای پیش‌بینی شود.
• داکت‌های تأسیساتی به صورت متمرکز و قابل دسترس در نظر گرفته شود و سرویس‌ها در اطراف آنها مستقر شوند.
• به دلیل امکان پیش‌ساخته شدن پله‌های بتنی، بهتر است از پله‌های دو طرفه رفت و برگشت برای ارتباط عمودی در ساختمان استفاده شود.
• بهتر است از ایجاد اختلاف سطح در طبقات ساختمان اجتناب شود.

سازه:

سیستم بتنی قالب تونلی در عمل از یک سیستم باربر قائم و یک سیستم باربر جانبی تشکیل می‌شود.

سیستم باربر قائم سازه، همان دیوارهای بتنی مسلح می‌باشند.

سیستم باربر جانبی سازه نیز همان دیوارهای برشی بتن آرمه بوده که دارای شکل‌پذیری نسبتاً کمی هستند.

در ساختمان‌های بیش از 15 طبقه یا بلندتر از 50 متر، از سیستم قاب خمشی یا سیستم دوگانه استفاده می‌شود.

در این ساختمان‌ها نباید برای مقابله با تمام نیروهای جانبی، فقط به دیوارهای برشی یا قاب‌های مهاربندی شده اکتفا کرد.

دیوارهای باربر، دارای شکل‌پذیری کمتری نسبت به قاب‌های خمشی هستند.

هنگامی که دیوارها هم‌زمان تحت بارگذاری ثقلی زیاد و نیروهای ناشی از زلزله قرار می‌گیرند، خطر فروریختن آنها وجود دارد.

در آیین نامه‌ها تنش یا مقاومت نهایی در برابر نیروی زلزله 33٪ افزایش داده می‌شود.

یکی از مهمترین مزیت‌های سیستم‌های یکپارچه، پیوسته بودن عملیات بتن‌ریزی است.

این امر باعث عدم شکل‌گیری درز سرد شده و در نتیجه پیوستگی سیستم سازه را افزایش می‌دهد.

در روش متداول اجرای ساختمان‌های بتنی، به علت حجم عملیات ایجاد درز سرد اجتناب‌ناپذیر است.

این مسئله باعث به وجود آمدن انقطاع، در اسکلت بتنی می‌شود.

در نتیجه سازه در مقابل نیروهای وارده دچار ضعف می‌شود.

به همین دلیل در اجرای سازه‌های بتنی سعی می‌شود حتی‌الامکان این درزها، در محل نقاط با تنش کمتر، واقع شود.

به طور مثال در سازه‌های بتنی با توجه به ضعف بتن در مقابل برش، باید سعی شود که این درزها در نقاطی اجرا شوند که تنش برشی کمتری رخ می‌دهد.

با توجه به این که در این سیستم‌های دیوارهای بتنی به عنوان سیستم باربر جانبی عمل می‌کنند، باید در مراحل طراحی معماری و سازه حتی‌الامکان اصل تقارن در سیستم سازه‌ای ساختمان رعایت شود.

در سازه‌های متداول دارای دیوار برشی، این دیوارها دارای شکل و محل متقارن در پلان سازه هستند، تا بتوانند پیچش نامتقارن در حین زلزله را به حداقل برسانند.

در سیستم قاب بتنی پیوسته نیز به علت آن که دیوارها عناصر سازه‌ای باربر بوده و سهم عمده باربری جانبی را نیز برعهده دارند، تقارن این دیوارها نسبت به هر دو امتداد سازه و در نتیجه ایجاد سختی متقارن نسبت به هر دو امتداد امری بسیار مهم به شمار می‌رود.

این امر موجب جلوگیری از بروز پیچش نامتقارن در سازه می‌شود.

بدیهی است، رعایت این مطلب در مورد موقعیت و اندازه بازشوهای اجتناب‌ناپذیر در دیوارهای بتنی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است.

انواع سیستم‌های دیوار باربر بتنی:

این دیوارها به طور عمده دارای سختی درون صفحه‌ای هستند و عمود بر صفحه دارای سختی چندانی نیستند.

طراحی این دیوارها تحت بارهای محوری، گشتاور خمشی ناشی از برون محوری و نیز بارهای جانبی انجام می‌شود.

لنگرهای برایند که باعث ایجاد گشتاور حول محور ضعیف دیوار می‌شوند، باید در طراحی مورد توجه قرار گیرند.

برای طراحی و اجرای سازه‌های قاب بتنی پیوسته، از یکی از انواع دیوارهای برشی، با نام دیوار برشی یکنواخت استفاده می‌شود.

در این نوع دیوار برشی، میلگردگذاری به طور یکنواخت و با فواصل یکسان در طول دیوار اجرا می‌شود.

از این سیستم برای اجرای دیوارهای باربر بتنی، که باید هم بارهای ثقلی و هم بارهای جانبی را تحمل کنند، استفاده می‌شود.

این دیوارها می‌توانند به صورت بتن درجا اجرا شوند و یا پیش‌ساخته باشند.

درنوع سازه بتنی درجا، قالب‌بندی به کمک قالب فلزی و یا چوبی صورت می‌گیرد و سپس سیستم سقف که اغلب دال بتنی درجاست، بر روی آن اجرا می‌شود.

سپس دیوارهای طبقه بالاتر اجرا می‌شوند.

دو روش اصلی اجرای این نوع سازه‌ها، که به طور معمول در پروژه‌های انبوه‌سازی بسیار استفاده می‌شوند، عبارتند از:

الف- سیستم نیمه‌تونلی: اجرای دیوار با قالب فلزی بالارونده و اجرای سقف با میز پرنده.

ب- سیستم تونلی کامل: اجرای دیوار و سقف به صورت هم‌زمان، به کمک قالب‌های تونلی.

• الف – سیستم نیمه‌تونلی (با میز پرنده) :

در این سیستم از قالب فلزی یکپارچه استفاده می‌شود.

قالب‌ها برای دیوار به صورت کامل مونتاژ می‌شوند.

قالب دیوارهای خارجی با نام دیوار انتهایی، متکی بر دیوار، به صورت لغزنده بالا می‌روند.

قالب‌های داخلی نیز پس از قالب‌برداری در ساختمان مجاور قابل استفاده‌اند و پس از اجرای هر سقف در طبقه بالاتر به کار می‌روند.

با توجه به حجم قابل ملاحظه قالب‌ها، مؤثرترین شیوه استفاده از این سیستم، کاربرد قالب دیوارهای داخلی به صورت مشترک، برای چندین ساختمان مجاور (با توجه به زمان اجرا) است، تا از قالب‌ها و محیط کار حداکثر استفاده شود.

برای اجرای سقف‌ها، قالب‌های آماده‌ای که دارای دیواره‌های عمودی و سقف افقی بوده و مشابه یک میز پرنده می‌باشند و میز پرنده نامیده می‌شوند، استفاده می‌شود.

میزهای پرنده از جنس آلومینیوم سبک ساخته می‌شوند.

این میزها پس از اجرای دیوارهای طبقه، بین دیوارها قرار گرفته، سپس نصب میلگردهای سقف صورت گرفته و بتن‌ریزی انجام می‌شود.

باید توجه داشت که این سیستم برای کارهای بتنی با حجم زیاد و پروژه‌های انبوه‌سازی طراحی شده و نیازمند تجهیزات زیاد از قبیل جرثقیل‌های سنگین با بازوی مؤثر بلند و ظرفیت بالاست.

در صورت وجود تجهیزات کافی، این سیستم از نظر سرعت اجرا، بسیار مطلوب است.

از نمونه‌هایی که با سیستم بتنی قالب تونلی در ایران ساخته شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– شهرک اکباتان در غرب تهران که بزرگترین مجتمع مسکونی ایران با ظرفیت 15593 واحد و سطح زیربنای مسکونی 2.660.000 مترمربع است.

– پروژه واوان با 2576 واحد مسکونی و سطح زیربنای مسکونی 206.643 مترمربع.

– پروژه سپه شهر با 624 واحد مسکونی و سطح زیربنای مسکونی 60.208 متر مربع.

• ب- سیستم تونلی (سقف و دیوار) :

این سیستم از نظر شکل ظاهری مشابه سیستم نیمه‌تونلی است و تنها تفاوت آن در نحوه اجراست.

بدین ترتیب که در این سیستم، قالب دیوار و سقف کاملاً در یکدیگر ادغام شده‌اند.

این امر باعث سرعت بیشتر در اجرا می‌شود، زیرا دیوار و سقف در یک مرحله اجرا می‌شوند.

همچنین به علت استفاده مداوم از تمامی اجزای قالب طی مدت اجرا، هم‌زمان اجرای چند ساختمان مجاور هم (که در سیستم تونلی تقریباً امری الزامی است)، به سهولت امکان‌پذیر است.

• نکات سازه‌ای و اجرایی سیستم بتنی قالب تونلی:

در طراحی روش قاب بتنی پیوسته موارد سازه‌ای و اجرایی زیر باید مورد توجه قرار گیرند:

• رعایت حداقل مقاومت فشاری 25 مگاپاسکال (نمونه استوانه‌ای) برای بتن سازه‌ای و حداقل تنش 400 مگاپاسکال برای میلگردها الزامی است.
• طراحی و اجرای جزئیات مناسب در محل اتصال دیوارهای غیرسازه‌ای به عناصر سازه‌ای (به منظور عدم مشارکت در سختی جانبی سازه) الزامی است.
• تمامی دیوارهای باربر و سقف‌ها باید دارای ضخامت ثابت باشند.
• برای جلوگیری از نشست نامتقارن، طول ساختمان در جهت عمود بر محور طولی قالب‌های تونلی باید حداکثر 25 متر باشد.
• پیش‌بینی تمهیدات سازه‌ای در محل نصب تابلوهای برق و تمامی بازشوهای سقفی الزامی است.
• در صورت طراحی مدولار سازه‌ای و محدودیت تیپ سازه‌ای دیوارها و سقف، می‌توان از شبکه پیش‌ساخته فولادی، برای تسریع در قالب‌بندی استفاده کرد.
• منظم بودن ساختمان در ارتفاع و پلان ضروری است.
• سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای در هر جهت باید حداقل 3٪ سطح زیربنای طبقه باشد.
• سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای در یک جهت باید حداقل 80٪ جهت دیگر باشد.

همچنین در ارائه نقشه‌های سازه باید به نکات زیر توجه شود:

• ارائه مشخصات اتصالات قطعات مختلف قالب در صورت استفاده از قالب‌های چند تکه
• تعیین مشخصات دقیق اجرایی
• تعیین محل دقیق کلید و پریز و تمام بازشوهای سقفی و دیواری
• تعیین محل درزهای ساختمان (به منظور کنترل تغییر شکل‌ها و تنش‌های حرارتی ناشی از انبساط و انقباض حرارتی ساختمان)
• درج اندازه خیز لازم برای جبران افتادگی دال
• تعیین وضعیت اجرای قطعات مدفون، چارچوب و قاب بازشوها و یا جزئیات محل نصب صفحات برای اتصالات بعدی
• اعلام بارهای مجاز قابل اعمال روی دال‌های بتنی تازه ریخته شده
• ارائه جزئیات بتن‌ریزی اتصال دیوارها و سقف

مشخصات سیستم قالب‌بندی سیستم بتنی قالب تونلی:

برای اجرای ساختمان‌های قاب بتنی پیوسته از نوعی سیستم قالب‌بندی فلزی استفاده می‌شود که قالب‌ها با وجود بزرگ بودن، به سرعت بسته شده و با دقت در محل خود اجرا می‌شوند و علاوه بر آن دوام بیشتر و کیفیت بهتری دارند.

مهم‌تر از همه امکان تکرار یک دور کامل اجرا در 24 یا 48 ساعت (با توجه به تعداد واحدها در یک طبقه) است که در هیچ یک از سیستم‌های قالب‌بندی فلزی و چوبی متداول امکان آن وجود ندارد.

این سیستم قالب‌بندی نسبت به سایر سیستم‌ها، از نظر تعداد درز تفاوت‌های زیادی دارد.

برای مثال در این سیستم سطوح تا 20 مترمربع به طور یکپارچه بدون درز پوشانده می‌شوند.

قطعات بزرگ و سبک دیوارهای خارجی و داخلی، با سرعت زیاد به وسیله جرثقیل برجی در محل خود قرار داده شده و توسط پیچ به یکدیگر متصل می‌شوند.

به طور مثال طی 5 ساعت یک مجموعه قالب برای اجرای دو واحد مسکونی 84 مترمربعی بسته می‌شود.

فرم لبه‌های قالب در سقف و جزئیات اتصال آنها به ریل‌ها و دیواره‌ها در کناره سقف‌ها، کیفیت بسیار خوبی را در بتن تمام شده ایجاد می‌کند.

هر قالب در صورت نگهداری و تعمیر صحیح و به موقع، تا 200 بار قابل استفاده است و بعد از یک تعمیر اساسی، این روند دوباره تکرار می‌شود.

قالب‌ها در این سیستم سبک تر از دیگر سیستم‌های قالب‌بندی هستند و وزن قالب دیوار و سقف به ترتیب برابر 68 و 48 کیلوگرم بر مترمربع است.

قالب‌های سقف، متشکل از پانل‌های فلزی سبک، با دهانه‌های کمتر از 3.5 متر هستند.

این پانل‌ها بر روی دو ردیف از ریل‌ها که توسط شمع‌های فلزی نگهداشته می‌شوند، قرار گرفته و به وسیله نیروی حاصل از جک‌های هیدرولیک که در قسمت‌های مناسب قرار گرفته‌اند، در محل مورد نظر قرار می‌گیرند.

باید توجه داشت که به طور معمول در این سیستم اجرای بتن‌ریزی به صورت خطی است و به همین جهت هنگام نصب قالب، میلگردبندی‌ها باید به گونه‌ای انجام شود که هنگام حرکت قالب به سمت جلو، برای اجرای بتن‌ریزی قسمت بعدی، میلگردها یا به طور کلی بتن‌ریزی قسمت اجرا شده باعث ایجاد مشکل برای حرکت قالب و قرار گرفتن در محل جدید نشوند.

در این سیستم قالب‌بندی، قبل از بتن‌ریزی و بدون نشت دوغاب، کلیه اجزا مانند بازشو پنجره‌ها با جزئیات خاصی، در داخل قالب فلزی به طور کامل تثبیت می‌شوند.

قابل ذکر است که به دلیل پیچیدگی نصب این نوع قالب‌ها، باید برای قالب‌بندی از نیروی انسانی آموزش دیده استفاده شود.

استفاده از نیروری ماهر و متخصص علاوه بر کاهش زمان باعث کاهش هزینه و افزایش ایمنی می‌شود.

در این سیستم به دلیل استحکام کافی قالب‌ها از حداقل پیچ و مهره نگهدارنده قالب استفاده می‌شود و برای بیشتر آنها نیازی به استفاده از پشت‌بند نیست.

• مراحل اجرا:

اجرای سیستم قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی) به طور معمول طی مراحلی به شرح زیر انجام می‌شود:

الف – عملیات خاکی و آماده‌سازی بستر:

ابتدا نقشه موقعیت ساختمان و یا جانمایی بلوک‌ها در سایت، توسط گروه نقشه‌برداری پیاده شده و خاک نباتی آن برداشته می‌شود.

سپس سطح مورد نظر تسطیح شده و خاک بستر متراکم می‌شود.

در صورت نیاز به خاکریزی و بالا بردن تراز پی، روی بستر متراکم شده، لایه‌های خاکریزی به ضخامت 15 الی 20 سانتیمتر اجرا می‌شود.

هر لایه به میزان تعیین شده در مشخصات فنی، متراکم شده و پس از أخذ نتیجه آزمایش تراکم، لایه بعدی اجرا می‌شود.

روی بستر متراکم شده، 30 سانتیمتر مصالح رودخانه‌ای (در حد مشخصات زیراساس)، در دو لایه ریخته و کوبیده می‌شود.

این مصالح ضمن مستهلک کردن بخشی از نیروی زلزله، نقش عایق رطوبتی کف ساختمان را نیز خواهند داشت.

روی زیراساس متراکم، طبق نقشه، لایه‌ای به ضخامت 10 سانتیمتر از بتن مگر اجرا شده و به این ترتیب سطح کل زیر پی آماده می‌شود.

در مرحله بعد محل دیوارها، روی بتن مگر مشخص می‌شود.

ب- قالب‌بندی و بتن‌ریزی پی:

پس از اجرای بتن مگر، قالب‌بندی و میلگردبندی پی انجام می‌شود.

قبل از بتن‌ریزی پی کلیه کنترل‌های لازم از جمله قطر و تعداد میلگردهای پی و موقعیت میلگردهای انتظار دیوارها مطابق چک لیست‌ها انجام می‌شود.

محل پی با فشار هوا از هرگونه خار و خاشاک پاک شده و سپس عملیات بتن‌ریزی براساس نقشه از یک سمت آغاز می‌شود.

در حین عملیات بتن‌ریزی برای تراکم بهتر، از ویبره شلنگی استفاده می‌شود.

سطح بتن برای پرداخت نهایی با ماله دوم یا ماله پروانه‌ای، هنگامی آماده است که درخشندگی آب ناشی از آب‌انداختگی بتن از بین رفته و در اثر فشار پا تنها در حد 5 میلیمتر فرورفتگی در سطح بتن پدید آید.

در کلیه مراحل بتن‌ریزی، کنترل عملیات مطابق چک ليست‌ها انجام می‌گیرد.

با اجرای بتن‌ریزی، پی سراسری بتن مسلح تکمیل می‌شود.

این سطح به منزله كف تمام شده است.

ج- قالب‌بندی و بتن‌ریزی دیوار در سیستم بتنی قالب تونلی:

بلافاصله پس از گرفتن اولیه بتن پی (یا سقف)، عملیات اجرای دیوار آغاز می‌شود.

به منظور تصحیح خطاهای احتمالی در مورد محل قرارگیری میلگردهای انتظار و همچنین قرارگیری قالب‌ها در محل خود، روی بتن پی (یا کف طبقه جدید)، توسط گروه نقشه‌برداری براساس مختصاتی که در نقشه‌ها تعیین شده، خط‌کشی انجام می‌گیرد.

بخشی از میلگردها قبلاً توسط گروه میلگردبندی روی زمین بافته و آماده نصب می‌شوند.

ستون‌های پنهان بخش دیگری از میلگردهای پیش‌بافته‌اند که در محل تقاطع دیوارها و محل‌هایی که نیاز به تقویت داشته باشند، قرار می‌گیرند.

شبکه‌های پیش‌بافته توسط جرثقیل در محل خود نصب می‌شوند.

در نهایت سایر میلگردها، از جمله میلگردهای همپوشان بین شبکه‌ها یا قسمت‌هایی که قابل پیش‌بافته شدن نبودند، نصب می‌شوند.

در کلیه مراحل مسئول کنترل کیفیت میلگردبندی، میلگرد دیوارها را کنترل می‌کند.

پس از میلگردبندی، فاصله‌گذارهای پلاستیکی در فواصل معین نصب می‌شوند.

این فواصل قبلاً در نقشه‌های اجرایی مشخص شده‌اند.

در سیستم قاب بتنی پیوسته، کلیه لوله‌های برق، قوطی‌های کلید و پریز و چراغ‌ها در داخل قالب، روی شبکه میلگرد، نصب می‌شوند.

لوله‌ها در دیوارها حرکت افقی نداشته و به صورت عمودی از محل کلید و پریز به سمت بالا قرار می‌گیرند، تا هنگام بتن‌ریزی آسیب نبینند.

حرکت افقی لوله‌های برق، به طور کامل در بتن سقف انجام می‌گیرد.

بخشی از قطعات فلزی مدفون در بتن، صفحات اتصال تیرهای فلزی پله‌ها به ساختمان اصلی هستند.

صفحات فلزی با شاخک‌های جوش شده به پشت آن، به نحوی به میلگردها متصل می‌شوند که سطح آنها کاملاً به سطح قالب چسبیده باشد.

سپس مسئول کنترل کیفیت بررسی‌های لازم را مطابق چک لیست‌های موجود، انجام داده و اجازه قالب‌بندی صادر می‌شود.

چارچوب‌های درها، با استفاده از ابزار مخصوص روی قالب نصب می‌شوند.

قالب‌های دو طرف یک دیوار به نام قالب شماره 1 و قالب شماره 2، نام گذاری می‌شوند.

هنگام قالب‌بندی، ابتدا قالب شماره 1 نصب شده و هنگام قالب‌برداری ابتدا قالب شماره 2 باز می‌شود.

درپوش کلید و پریز و چارچوب درها و پنجره‌ها اغلب روی قالب شماره 1 نصب می‌شوند.

قالب‌گذاری براساس موقعیت و به ترتیب شماره‌گذاری انجام می‌شود.

تعيين ترتيب قبلاً در نقشه‌های اجرایی مشخص شده است.

هر قالب در نقشه، موقعیت و شماره مخصوص خود را دارد و هیچ قالبی نمی‌تواند به جای قالب دیگر استفاده شود.

رعایت توالی باز و بسته کردن قالب‌ها براساس چک لیست الزامی است.

دلیل این کار، جلوگیری از افزایش بی مورد تعداد قالب‌های روی زمین، ادامه عملیات پس از قالب‌گذاری به طور موازی و سرعت بهینه در قالب‌گذاری است.

قالب‌ها به وسیله جرثقیل و به ترتیب شماره‌گذاری طبق جدول قالب‌گذاری، به آرامی و با هدایت قالب‌بند، روی خطوطی که قبلاً توسط گروه نقشه‌برداری ترسیم شده، قرار می‌گیرند.

دقت نصب باید به حدی باشد که قالب‌ها به سرعت در جای اصلی خود قرار گیرند.

پس از نصب هر قالب، پیچ و مهره‌ها برای نصب قالب بعدی در محل‌های مربوطه قرار می‌گیرند.

پس از آن نصب قالب شماره دو به روی قالب شماره یک، انجام می‌شود و سپس بلافاصله واشر در جای خود قرار گرفته و پیچ و مهره‌ها بسته می‌شوند.

اتصال دو قالب طولی در کنار یکدیگر، توسط قطعات تسمه‌ای و بست‌های مخصوص انجام می‌گیرد.

بعد از بسته شدن کل قالب‌ها، کنترل لازم برای تراز بودن و سایر موارد، توسط گروه نقشه‌برداری، انجام می‌شود.

کنترل سایر موارد قبل از بسته شدن قالب شماره 2 توسط گروه کنترل کیفیت انجام می‌شود، تا مواردی که بعد از اتمام قالب قابل رؤیت نیستند، کنترل شده باشند.

نقشه توالی بتن‌ریزی براساس موقعیت قرارگیری درها تهیه می‌شود.

به این ترتیب که بتن‌ریزی از کنار یک در آغاز و در کنار یک در دیگر به اتمام می‌رسد.

در واقع از چارچوب در، که تا کف ادامه دارد، به عنوان محل قطع بتن استفاده می‌شود.

بتن‌ریزی دیوار در سه لایه انجام می‌شود.

بعد از بتن‌ریزی هر لایه، به طور هم‌زمان از ویبره بتن و نیز ویبره سطحی (ویبره بدنه) استفاده می‌شود.

بتن‌ریزی در محل پنجره‌ها با جزئیات خاصی صورت می‌گیرد.

استفاده از ویبره بدنه، در زیر پنجره‌ها الزامی است.

بتن لایه آخر از روی چارچوب تا انتهای دیوار به طور سراسری و با همان کیفیت لایه‌های بتن‌ریزی قبلی، انجام می‌گیرد.

به این ترتیب از ایجاد درز سرد جلوگیری می‌شود.

برای جلوگیری از تغییر شکل یا شکسته شدن لوله‌های برق، لازم است از نزدیک کردن شلنگ ویبره به لوله‌های برق (که به صورت انتظار از دیوار بیرون آمده‌اند) اجتناب شود.

در کلیه مراحل، قبل از بتن‌ریزی و پس از آن مطابق چک لیست‌های موجود، کنترل عملیات انجام می‌گیرد.

مراحل بتن‌ریزی دیوارها، طبق نقشه و مشخصاتی که گروه کنترل کیفیت ارائه می‌نماید انجام می‌شود.

در این نقشه‌ها محل شروع و اتمام هر لایه بتن‌ریزی مشخص شده است.

ویبره بتن دیوار توسط ویبره شلنگی و ویبره بدنه بادی انجام می‌گیرد.

کارگران تعلیم دیده، باید شلنگ باد کمپرسور را به ترتیب و به موقع به ویبره‌های بادی متصل و جدا کنند، تا هر قسمت به موقع ويبره شود.

پس از گرفتن بتن، که بسته به وضعیت آب و هوا، حدود 10 الى 12 ساعت به طول می‌انجامد، پیچ‌ها باز شده و قالب‌های شماره 2، به ترتیبی که در جداول پیش‌بینی شده است، باز و سپس به صورت ایستاده روی زمین قرار می‌گیرند.

به این ترتیب ضمن اشغال فضای کمتر، تمیزکاری نیز تسهیل می‌شود.

برای جلوگیری از آسیب دیدن قالب، هیچگاه نباید قالب را از طرف رویه آن بر روی زمین قرار داد.

بعد از باز کردن قالب، عملیات عمل‌آوری بتن اغلب توسط آبپاشی‌های مکرر، انجام می‌شود.

در نگهداری قالب‌ها، رعایت نکاتی نظیر عدم قرارگیری در مسیر تردد ماشین‌آلات، رعایت حداقل فاصله 100 سانتیمتر از یکدیگر در حالت ایستاده و قرارگیری طول قالب در جهت وزش باد، الزامی است.

قالب‌ها با کاردک تمیز شده و سطح آن با استفاده از روغن، به طور کامل چرب می‌شود.

د- قالب‌بندی و بتن‌ریزی سقف:

قالب‌های سقف روی زمین و براساس نقشه‌های کارگاهی برای هر فضا، مونتاژ می‌شوند.

بهتر است این مونتاژ روی سطحی که قبلاً کاملاً تسطیح شده، انجام گیرد.

به این ترتیب سطح خارجی قالب‌ها آسیب نمی‌بینند.

اتصال قالب‌های مدولار و تیرچه‌ها، با بست‌های مخصوص انجام شده و قطعات با این بست‌ها به هم متصل می‌شوند.

در این زمان با توجه به ابعاد فضاها، قطعات غیرمدولار به مجموعه اضافه می‌شود.

هم‌زمان با این کار، قطعات موسوم به فانوسی و جک مربوطه، در محل سوراخ پیچ‌های ردیف بالایی قالب‌های دیوار نصب می‌شوند.

این قطعات تکیه‌گاه اصلی قالب‌های سقف هستند.

روی این فانوسی‌ها تیرهای اصلی نصب شده و تراز کردن سقف به وسیله این قطعات، پیش از قالب‌گذاری انجام می‌گیرد.

قالب سقف پس از مونتاژ، ابتدا پشت و رو شده، سپس با جرثقیل روی تیرهای اصلی قرار می‌گیرد.

نقشه نصب فانوسی‌ها روی دیوارها، مونتاژ قالب‌ها به ابعاد مختلف و استفاده از قطعات مختلف، قبلاً تهیه شده و در اختیار گروه اجرا قرار می‌گیرد.

پس از نصب قالب اصلی، قطعات پرکننده کنار دیوارهای بتنی با خال جوش به هم متصل می‌شوند تا هنگام بتن‌ریزی حرکت نکنند.

سپس عملیات روغن‌کاری سقف انجام می‌شود.

میلگردبندی سقف طبق نقشه‌های اجرایی انجام می‌شود.

پیش از میلگردبندی، گروه نقشه‌برداری محل داکت‌ها و هر آنچه را که لازم باشد روی سقف نصب شود، مشخص می‌کند.

در این صورت میلگردبند هنگام نصب شبکه میلگردهای سقف، به اشتباه میلگرد طولی را از این محل‌ها عبور نمی‌دهد.

پس از میلگردبندی، گروه برق برای نصب لوله‌های برق و اتصال آنها با لوله‌های انتظار برق (که از بتن دیوار بیرون آمده‌اند) شروع به کار می‌کند.

لوله‌ها، ارتباط بین پریزها، کلیدهای چراغ‌ها و همچنین ارتباط کلی با تابلوهای برق را برقرار می‌نمایند.

سپس جعبه‌های پیش‌ساخته در محل‌های مشخص نصب می‌شوند.

پس از اتمام کلیه عملیات نصب و کنترل نهایی توسط گروه نقشه‌برداری و گروه کنترل کیفیت، بتن‌ریزی سقف انجام می‌گیرد.

باز کردن قالب سقف، به وسیله باز کردن بست‌های مخصوص به صورت قطعه قطعه انجام می‌گیرد.

قالب‌ها توسط جرثقیل از محل بازشوها یا بالكن‌ها به زمین منتقل می‌شوند.

بعد از این مرحله قالب‌های سقف برای کارهای بعدی تمیزکاری می‌شوند.

با توجه به اهمیت بسیار زیاد قالب‌بندی در روش قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی)، مراحل دقیق و ترتیب اجرای قالب‌بندی در این روش در بخش‌های بعدی به تفصیل بیان می‌شود.

ه- اجرای عایق‌کاری:

بتن و به ویژه بتن مسلح جزء مصالحی است که بیشترین میزان انتقال حرارت را دارد.

ضریب هدایت حرارت بتن 75 درصد بیشتر از سفال و حداقل سه برابر بیشتر از گچ است.

به همین دلیل باید عایق‌کاری حرارتی مناسب برای جداره‌های تشکیل دهنده پوسته خارجی و داخلی ساختمان در نظر گرفته شود.

در این سیستم امکان اجرای هر سه نوع عایق‌کاری خارج میانی و داخلی به شرح زیر وجود دارد:

1- عایق‌کاری خارجی:

مناسب‌ترین روش عایق‌کاری حرارتی، عایق‌کاری از خارج است.

زیرا از یک سو اینرسی حرارتی ساختمان به حداکثر می‌رسد و از سوی دیگر پل‌های حرارتی در محل اتصال دیوار به کف طبقات و تیغه‌های داخلی حذف می‌شود.

2- عایق‌کاری داخلی:

به طور کلی هزینه این نوع عایق‌کاری کمتر از دو نوع دیگر بوده و اجرای آن نیز ساده‌تر است.

به همین جهت درصورتی که سادگی اجرا و ارزان‌ترین روش مدنظر باشد، این نوع از عایق‌کاری مورد توجه قرار می‌گیرد.

3- عایق‌کاری میانی:

دراین نوع عایق‌کاری، عایق حرارتی بین دو لایه بتنی اجرا می‌شود، عملکرد این نوع عایق‌کاری حرارتی از عایق‌کاری داخلی و خارجی ضعیف‌تر است، زیرا علاوه بر پل‌های حرارتی در محل اتصال به كف و تیغه‌های داخلی، وجود بتن در محل اتصالات اثر این پله‌ها را دو چندان می‌کند.

به عنوان یک تأثیر جانبی باید توجه داشت که هرقدر ضخامت لایه بتنی دیوار بیشتر شود، صدابندی نیز افزایش می‌یابد.

و- نصب اجزای تأسیسات در سیستم بتنی قالب تونلی:

برای عبور تأسیسات از داخل سقف‌ها، پس از آن که میلگردهای دیوار طبقه فوقانی به میلگردهای انتظار سقف وصل شدند داکت‌ها، جعبه‌های تقسیم، کابل‌های برق و لوله‌های آب از درون قالب‌های سقف عبور داده می‌شوند.

در مورد تأسیسات ساختمان و نحوه نصب و اجرای بخش‌های مختلف آن رعایت نکات زیر ضروری است:

• ابعاد واندازه بازشوهای تأسیساتی باید به صورت دقیق و هماهنگ با سازه و معماری پیش‌بینی شود.
• بهتر است حتی‌‎الامکان لوله‌ها و تجهیزات برقی در دیوارهای بتنی پیش‌بینی شوند.
  این لوله‌ها باید در حد فاصل دو شبکه میلگرد در دیواره‌ها اجرا شوند (تحت هیچ شرایطی چنین لوله‌هایی نباید در ضخامت پوشش بتن قرار گیرند)
• بهتر است مسیر سیستم برق‌رسانی داخل واحدها و یا اتاق‌ها از سقف به دیوار باشد.

مراحل اجرای قالب‌بندی در سیستم بتنی قالب تونلی:

به طور خلاصه ترتیب اجرای قالب‌بندی در روش قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی) به شرح زیر است:

1- میلگردبندی و قالب‌بندی پی

2- نقشه‌برداری برای پیاده کردن دقیق محل دیواره‌ها در پی

3- میلگردبندی ریشه‌های دیوار در پی (میلگردهای انتظار)

4- بتن‌ریزی پی

5- میلگردبندی قسمت عمودی دیواره‌ها

6- اجرای رامکا

7- بتن‌ریزی رامکا

8- تکمیل میلگردبندی دیواره‌ها

9- تعیین خط تراز در روی رامکا برای مشخص کردن تراز دیوارها و تراز اجزای تأسیسات الکتریکی مانند کلید و پریز

10- نصب قوطی‌های کلید و پریز و لوله‌های برق (طبق ضوابط اعلام شده در بخش تأسیسات الکتریکی)

11- قالب‌بندی بازشوی دیوارها

12- پیش‌بینی غلاف‌های تأسیسات مکانیکی در دیوارها

13- حمل و استقرار قالب‌های تونلی

14- اتصال قالب‌های مجاور به وسیله پیچ و مهره نگهدارنده و استقرار هم‌زمان قالب‌های خارجی

15- تنظيم قالب‌ها توسط پیچ‌های تنظیم زیر قالب و سقف

16- اتصال نیم‌قالب‌ها در محل درز زیر سقف به یکدیگر

17- میلگردبندی شبکه زیرین سقف

18- اجرای قالب‌بندی بازشوها و لوله‌های تأسیساتی و برقی در سقف

19- لوله‌کشی برقی روی سقف و نصب محل چراغ‌های سقف طبق ضوابط اعلام شده

20- اجرای شبکه دوم میلگردهای سقف

21- نصب قالب‌های کناری سقف‌ها

22- اجرای رامکا

23- بتن‌ریزی دیوارها و سقف به طور هم‌زمان (پیش‌بینی تخته روی سقف و دستگاه ویبره قبل از عملیات بتن‌ریزی ضروری است).

الزامات اجرایی:

الزامات اجرایی در روش سیستم قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی) شامل سه بخش:

• الزامات اجرایی تأسیسات مکانیکی و الکتریکی
• الزامات سیستم سازه
• الزامات بتن‌ریزی

الزامات اجرایی تأسیسات مکانیکی و الکتریکی در سیستم بتنی قالب تونلی:

نکته قابل ذکر در مورد اجرای سیستم‌های تأسیساتی در این روش، ساخت و نصب اجزای تأسیساتی (لوله‌های آب و فاضلاب، کلید و پریزهای برق، دودکش‌ها و کانال‌های تهویه) در درون قالب دیوار و پیش از قالب‌بندی و بتن‌ریزی است.

این امر سبب حفظ یکپارچگی دیواره‌ها شده و دیگر به عملیات تخریب و ترمیم مجدد دیوارها برای نصب و اجرای تأسیسات الکتریکی و مکانیکی نیازی نخواهد بود.

گرچه ممکن است در صورت نیاز به تعمیر تأسیسات به دلیل قرارگیری این بخش‌ها در دیواره‌های بتنی که نقش سازه‌ای نیز دارند، مشکلاتی ایجاد شود.

همچنین به دلیل ضخامت اندک دیوارها باید بخشی از تأسیسات به صورت روکار یا در داخل داکت‌ها اجرا شود.

• الزامات اجرایی تأسیسات الکتریکی:

رعایت موارد زیر در ارتباط با نحوه اجرای تأسیسات الکتریکی سیستم قاب بتنی پیوسته به منظور تحقق کیفیت مطلوب ضروری است:

1- قبل از تهیه هرگونه نقشه اجرایی باید کلیه نقشه‌های الکتریکی با نقشه‌های نهایی معماری، سازه و تأسیسات مکانیکی، هماهنگ و کنترل شود.

2- به منظور جلوگیری از تعدد لوله‌های انتظار و یکپارچگی لوله‌گذاری برق، حتی‌المقدور سعی شود محل تمامی کلید و پریزها بر روی دیوارهای بتنی تعبیه شود.

3- محل مشخص شده برای نصب قوطی کلیدها به گونه‌ای پیش‌بینی شود که در محل تجمع میلگردها واقع نشود.

4- تعداد لوله‌های ورودی و خروجی به قوطی کلیدها در نقشه‌های اجرایی به طور دقیق برای هر قوطی مشخص شود.

5- نقشه‌های اجرایی باید دارای اندازه‌گذاری دقیق برای محل قوطی کلید و پریزها، چراغ‌ها و… بوده و تمامی اندازه‌ها باید از محل‌هایی که در زمان اجرای اسکلت قابل دسترسی باشند، مشخص گردد (مانند ابتدا یا انتهای دیوارهای بتنی).

6- قوطی کلیدهای مورد استفاده در سیستم قالب تونلی باید قوطی پلاستیکی گرد به قطر 6 و عمق 8 سانتیمتر با درب چفت شونده محکم و بدون سوراخ باشند.

7- جنس لوله برق مورد استفاده در سیستم قالب تونلی باید لوله پی وی سی سخت شاخه‌ای (6 متری) و یا لوله پلی اتیلن کلافی (200 متری) باشد.

8- کلیه لوله‌های ورودی و خروجی به تابلوی برق واحدها و قوطی کلیدهای روشنایی وانواع پریزها از بالا اجرا می‌شود و لوله‌های ارتباطی برق هر واحد در دیوارها و سقف همان واحد قرار گیرد.

9- نصب قوطی کلیدها در دیوارها پس از اجرای میلگردها و مشخص شدن تراز نصب کلیدها انجام شود.

10- بست قوطی‌ها در سطح خارجی میلگردها و در ضخامت پوشش بتن جاگذاری و اجرا شود.

11- لوله‌گذاری برق در سیستم قالب تونلی در دو مرحله اجرا می‌شود: مرحله اول اجرای لوله‌های عمودی در دیوارها و مرحله دوم اجرای لوله‌های افقی در سقف.

12- تمامی لوله‌های داخل دیوارها باید در حد فاصل دو شبکه میلگرد در دیوارها اجرا شود و تحت هیچ شرایطی اجرای لوله‌گذاری در ضخامت پوشش بتن مجاز نیست.

13- در زمان اجرای لوله‌ها و نصب قوطی‌ها در دیوارها باید دقت شود که قوطی‌ها و یا لوله‌ها در مسیر عبور پیچ‌های نگهدارنده قالب قرار نگیرند.

14- لوله‌های برق در سقف‌ها باید بر روی شبکه میلگرد پایین اجرا شده و به وسیله سیم میلگرد در فواصل مناسب ثابت شوند و در سقف‌ها بازشو با ابعاد مناسب (و تعبیه نبشی نمره 3 در اطراف آن) برای داکت‌های برق و شبکه‌های جریان ضعیف پیش‌بینی و اجرا شود.

15- در محل چراغ‌های سقفی، زنجیر آویز پیش‌بینی و اجرا شود.

16- در محل نصب تابلوی برق واحدها یک عدد پلاستوفوم به ابعاد بزرگتر از تابلو پیش‌بینی و بر روی میلگردبندی دیوارها ثابت شود و سر لوله‌ها پس از پوشش به وسیله چسب کاغذی به داخل پلاستوفوم هدایت شوند.

17- سر كليه لوله‌های برق که به داخل قوطی کلیدها هدایت می‌شوند همچنین لوله‌های انتظار با چسب شیشه‌ای یا کاغذی نواری به عرض 5 سانتیمتر و یا درپوش مناسب پوشانده شود.

18- برای شناسایی لوله‌های انتظار عمودی در دیوارها برای سیستم‌های مختلف به منظور اجرای کلید روشنایی، پریز، تلفن، آنتن، در بازکن و… اجرای لوله‌های افقی در سقف، از رنگ و یا سایر علائم مشخص کننده مناسب استفاده شود.

19- محل ورود و خروج لوله‌های برق به قوطی‌ها توسط دستگاه منگنه سوراخ شود سوراخ‌های ایجاد شده در روی قوطی‌ها به گونه‌ای انتخاب شود که برابر قطر خارجی لوله‌های برق باشد.

20- برای اطمینان از سالم بودن لوله‌های برق باید بلافاصله پس از باز شدن قالب‌ها، لوله‌های اضافی داخل قوطی‌ها بریده شده و با عبور فنر سیم‌کشی به همراه نخ پلاستیکی از داخل آنها، صحت اجرای کار کنترل شود.

• الزامات اجرایی تأسیسات مکانیکی:

رعایت نکات زیر در خصوص تأسیسات مکانیکی سیستم قاب بتنی پیوسته برای دستیابی به کیفیت بالاتر در ساختمان الزامی است:

1- قبل از شروع عملیات ساختمانی نسبت به بررسی نقشه‌های تأسیسات مکانیکی و انطباق این نقشه‌ها با نقشه‌های معماری، سازه و تأسیسات الکتریکی نهایی شده، اقدام شود.

2- فواصل تجهیزات بهداشتی از دیوارهای مقابل و جانبی در سرویس‌های بهداشتی طبق جداول استاندارد رعایت شده و تمهیدات لازم برای عدم تداخل آنها با درهای ورودی سرویس‌ها به عمل آید.

3- نقشه‌های اجرایی چیدمان تجهیزات آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی تهیه شود.

4- نقشه‌های اجرایی بازشوهای مورد نیاز برای هر سقف و دیوار براساس نقشه‌های اجرایی موضوع ردیف 3 فوق تهیه و قبل از بتن‌ریزی سقف‌ها تقویت سازه‌ای لازم برای ایجاد سوراخ‌های محل عبور تأسیسات مکانیکی اعمال شود.

5- قالب‌های فلزی به ابعاد مورد نیاز برای محل بازشوها در کف طبقات برای تعبیه تجهیزات بهداشتی مانند سرویس بهداشتی ایرانی و عبور لوله‌های تأسیسات مکانیکی تهیه و اجرا شود.

6- بازشو در سقف برای عبور دودکش‌ها و لوله‌های مربوط به منبع انبساط در پشت بام به صورت مستقل و جدا از سایر تأسیسات مکانیکی تعبیه شود.

7- بازشوها در سقف و دیوارهای بتنی برای عبور مسیر کانال‌های کولر در پروژه‌هایی که سیستم سرمایش آنها کولر آبی است، تعبیه شود.

8- برای عبور لوله‌ها از دیوارها و سقف بتنی لازم است غلاف‌گذاری با استفاده از لوله‌های فشار قوی پی وی سی با 2 نمره بزرگتر از قطر لوله انجام شود.

9- ورق‌های فولادی در دیواره بازشوهای تأسیساتی در هر طبقه برای نصب بست لوله‌های داخل داکت کارگذاشته شود.

الزامات اجرایی سیستم سازه در سیستم بتنی قالب تونلی:

قالب‌بندی در این روش با استفاده از چیدمان‌های مختلف به شرح زیر صورت می‌گیرد:

• قالب پشت به پشت
• قالب‌های متوالی
• قالب واسط یا فیلر

نکات زیر باید در زمان اجرای سیستم قاب بتنی پیوسته رعایت شود:

* نظارت بر کار میلگردبندی دیوارها و سقف و استقرار قالب‌ها و بتن‌ریزی باید توسط مهندسان کارگاه انجام شده و تمامی اطلاعات مربوط به میلگردبندی، قالب‌بندی، بتن‌ریزی و قالب‌برداری به صورت دقیق و مستمر کنترل و ثبت شوند.

* نگهداری مناسب قالب‌ها و انبار کردن صحیح آنها موجب استهلاک کمتر قالب‌ها خواهد بود.

قبل از هر بار قالب‌بندی، باید قالب‌ها با دقت روغن‌کاری شده و پس از قالب‌برداری، قطعات بتن چسبیده شده به قالب و چرخ‌ها تمیز شوند.

* برای تأمین اتصال کافی و مناسب بین دیوار و شالوده توزیع یکنواخت میلگردهای انتظار و توجه دقیق به تأمین سطح مقطع لازم، مقاومت کافی میلگردها، طول گیرداری لازم، جزئیات خم و وصله و سایر نکات اجرایی مطابق با الزامات آیین نامه طراحی ساختمان‌های بتنی، ضروری است.

* برای اجرای رامکا از قالب‌های نواری به ارتفاع حدود 10 سانتیمتر استفاده می‌شود.

در قالب‌بندی رامکاها، كف درگاه‌ها نیز باید لحاظ شوند.

پس از اجرای رامکا و باز کردن قالب‌ها باید میلگردبندی دیوارها در امتداد میلگردهای انتظار خارج شده از رامکا انجام شود.

* برای تثبیت فاصله شبکه میلگرد با جداره قالب‌ها و حفظ حداقل پوشش بتن، باید از فاصله‌گذاری‌های پلاستیکی به فواصل مشخص بر روی میلگردها استفاده شود.

* به منظور جلوگیری از آسیب و یا انسداد لوله‌های برق هنگام بتن‌ریزی، باید آنها را فقط به صورت عمودی در دیوارها اجرا کرده و ارتباطات افقی لوله‌های برق در کف انجام شود.

* برای اجرای دیوارهای خارجی که دهانه خروج قالب محسوب می‌شوند، از مصالح دیگر به صورت پیش‌ساخته استفاده می‌شود.

اتصال این دیوارها به لبه دیوارهای بتنی کف و سقف باید از طریق اتصال به ورق‌های انتظار کار گذاشته شده در بتن (و یا میخکوبی با استفاده از پیچ‌های مخصوص مانند هیلتی) انجام شود.

• الزامات بتن‌ریزی در سیستم بتنی قالب تونلی:

1- بتن‌ریزی باید یکنواخت باشد تا جداشدگی در اجزای بتن به وجود نیاید.

2- بتن در لایه‌های افقی با ضخامت مساوی ریخته شده و هر لایه باید به طور مطلوب متراکم شده و سپس لایه بعدی ریخته شود، ضخامت لایه‌ها تابع اندازه و شکل قالب، روانی بتن، فاصله میلگردها و روش تراکم است.

3- بتن‌ریزی باید مستمر بوده و لایه جدید قبل از سخت شدن لایه قبلی ریخته شود تا پیوستگی بین لایه‌ها تأمین شده و از بروز صفحات ضعیف یا درز سرد احتراز شود.

4- در مواردی که تراکم میلگردها کم باشد، می‌توان از لوله‌های آویز یا شوت قائم برای بتن‌ریزی استفاده کرد.

قطر لوله‌های مورد استفاده باید حداقل 8 برابر قطر بزرگترین دانه در بتن باشد.

5- هنگام بتن‌ریزی، برای جابه‌جایی بتن مازاد روی سقف به منظور آسیب ندیدن لوله‌های برق از پارو به جای بیل استفاده شود.

• بررسی سیستم از نظر اقتصادی:

از آنجا که این سیستم براساس ایجاد صندوقه‌های مقاوم بتنی شکل گرفته است، میزان مصرف بتن و میلگرد مهم‌ترین عامل در برآورد هزینه اجرای این روش است.

اما علاوه بر هزینه مصالح مصرفی، عملیات اجرایی نیز دارای اهمیت و تأثیر به سزایی در هزینه‌های این روش می‌باشد.

هرچند که رعایت نکاتی می‌تواند سبب صرفه‌جویی در این بخش شود.

در صورت انتخاب مناسب ابعاد و اندازه قالب‌ها، این اجزا به راحتی نصب شده و علاوه بر دوام بیشتر، موجب شکل‌گیری سازه‌ای با کیفیت بالا (و قابل کنترل) می‌شود.

مهم‌ترین نکته‌ای که در این زمینه قابل ذکر است، امکان استفاده مجدد قالب‌ها و قطعات در یک دوره زمانی 24 ساعته است.

این خصوصیت در بین اکثر سیستم‌های قالب‌بندی منحصر به فرد است.

این مزیت منجر به کاهش تعداد قالب‌های مورد نیاز در پروژه، بدون افزایش مدت زمان اجرای آن یعنی کاهش هزینه‌ها خواهد شد.

نکته دیگری که در زمینه این قالب‌ها قابل ذکر است، سبکی آنها نسبت به قالب‌های متداول است.

برای مثال وزن قالب‌های دیوار و سقف به کار رفته در این روش همچنان که در بخش مشخصات سیستم قالب‌بندی بیان شد، حدود 68 و 48 کیلوگرم بر مترمربع است که بسیار کمتر از وزن متوسط قالب‌های به کار رفته در واحدهای مسکونی متداول است.

درضمن در قالب‌بندی به کمک این سیستم، تعداد پیچ و مهره‌ها بسیار کمتر خواهد بود.

این امر هزینه نصب قطعات و نیروی انسانی مورد نیاز آن را به نحو مؤثری کاهش می‌دهد.

با توجه به اینکه همه اجزای این سیستم باربر هستند، وزن سازه ساختمان نسبت به سازه مشابه اسکلت فلزی یا بتنی بیشتر است.

این امر در مقدار نیروی زلزله ساختمان و حتی در تعیین ابعاد پی‌ها مؤثر است.

به دلیل یکپارچگی سیستم، مشکلات ناشی از ضعف مصالح به کار رفته، مانند ترک‌های بتن پس از گرفتن و سخت شدن، ترک‌های حرارتی و یا نشست پی کاهش می‌یابد.

بنابراین پایداری و استحکام سازه تأمین شده و نیاز به عمليات ترمیمی کاهش می‌یابد.

بدون تردید یکی از مزایای مهم این سیستم، سرعت اجرایی زیاد و قابلیت بالای برنامه‌ریزی در این شیوه از اجرا است.

این امر سبب کاهش ریسک مالی عملیات، کوتاه شدن زمان اجرا و بازگشت سریع‌تر سرمایه خواهد شد.

با توجه به پیش ساخته بودن قطعات در این سیستم، میزان نیاز به نیروی انسانی ساده کاهش می‌یابد.

در نتیجه میزان نیاز به نظارت کارگاهی نیز کاهش قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت.

همچنین می‌توان با به کار بردن تعداد بیشتر قطعات، سرعت عملیات را حتی به 2 یا 3 برابر افزایش داد.

همچنان که پیش از این بیان شد، در این سیستم می‌توان از هر قالب 200 مرتبه در کارگاه استفاده کرد و تنها یک بار هزینه حمل و نقل پرداخت نمود.

در صورتی که اگر از سیستم‌های پیش‌ساخته استفاده شود، هزینه حمل قطعات به ده‌ها برابر افزایش خواهد یافت، در عین حال که در این سیستم اکثر قطعات مورد استفاده حجم و وزن زیادی ندارند.

با مقایسه هزینه اسکلت فلزی و سازه بتنی (با سقف تیرچه بلوک) و سیستم قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی)، مشخص می‌شود که در مجموع هزینه مصالح، دستمزد و هزینه‌های متفرقه در روش قاب بتنی پیوسته (در پروژه‌های انبوه‌سازی) نسبت به اسکلت فلزی و یا سازه بتنی کمتر است.

البته به این مقایسه، کاهش چشمگیر زمان اجرا و در نتیجه کاهش هزینه‌های بالاسری و امکان بهره‌برداری سریع‌تر از سرمایه‌گذاری انجام شده را باید افزود.

• بررسی سیستم از نظر انرژی:

در پروژه‌هایی که با سیستم قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی) اجرا می‌شوند، در مصرف انرژی در دو مرحله از پروژه صرفه‌جویی می‌شود.

نخست در مرحله اجرا و به طور عمده از نظر حمل و نقل و دوم در زمان بهره‌برداری از ساختمان در بخش حمل و نقل، صرفه‌جویی ناشی از کاهش تعداد دفعات تردد، به علت کاهش حجم قالب‌ها نسبت به ساختمان‌های بتنی متداول کاملاً چشمگیر و تأثیرگذار است.

صرفه‌جویی در مصرف انرژی در دوران بهره‌برداری از بنا به دلیل استفاده از تخته‌های گچی در جداره داخلی دیوارها و استفاده از عایق‌های حرارتی مناسب برای عایق‌بندی حرارتی بهینه در جداره خارجی ساختمان می‌باشد.

یکی از مزیت‌های بناهای ساخته شده با این سیستم نسبت به سایر بناها، یکپارچگی و دقت ناشی از اجرای صنعتی جداره‌هاست.

این امر سبب کاهش اتلاف انرژی از خلال درزهای ساختمان می‌شود.

از سوی دیگر سطوح صاف و تراز جداره‌ها موجب سهولت اجرای لایه عایق می‌شوند.

• بررسی سیستم از نظر عایق‌بندی صدا:

از آنجا که در سیستم قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی) همه اجزا واجد یکپارچگی و انسجام هستند، گسترش صدای کوبه‌ای در آن، با سرعت بیشتری صورت خواهد گرفت.

برای کاهش این مشکل، یک لایه 5 سانتیمتری پروپیلن، پیش از ریختن بتن کف طبقات و در زیر لایه بتن اجرا می‌شود.

به این ترتیب مزاحمت ناشی از انتشار صدای کوبه‌ای کاهش می‌یابد.

عایق‌بندی در برابر صدای هوابرد در این سیستم، همانند سایر روش‌های متداول ساختمانی انجام می‌شود.

• بررسی سیستم بتنی قالب تونلی از نظر تأثیرات زیست محیطی:

امکان کنترل دقیق‌تر طراحی و عملیات اجرایی، دقیق‌تر بودن محاسبات و عملیات نظارتی، کاهش میزان نخاله ساختمانی ایجاد شده در سیستم قاب‌های بتنی پیوسته سبب کاهش آلودگی محیطی ناشی از این روش اجرایی در مقایسه با روش‌های متداول است.

در این سیستم از مصالح مضر و یا خطرناک برای محیط زیست، استفاده نمی‌شود و می‌توان این روش را به دلیل عدم تأثیرات سوء بر محیط زیست به عنوان سیستمی مناسب ارزیابی کرد.

همچنین این سیستم از لحاظ عمر مفید سازه‌ای، در زمره سیستم‌های پایدار قرار می‌گیرد که این امر در ارزیابی تأثیرات زیست محیطی این روش نكته‌ای مثبت تلقی می‌شود.

شایان ذکر است که این سیستم به دلیل استفاده گسترده از سیمان، به عنوان یکی از مهم‌ترین مصالح مورد نیاز، از نظر زیست محیطی در این دیدگاه روش مطلوبی شناخته نمی‌شود.

• مزایا و محدودیت‌ها:

در سیستم قاب بتنی پیوسته (روش قالب تونلی)، به جای تیر و ستون از دیوارها به عنوان عناصر باربر استفاده می‌شود و سقف‌ها نیز هم‌زمان با دیوارها به صورت دال بتنی درجا ساخته می‌شود.

با توجه به این نکته که تمامی دیوارهای خارجی و داخلی به طور هم‌زمان اجرا می‌شوند و به نحو مناسبی با کف و سقف درگیر می‌شوند، دیوارها و دال‌های بتنی کف به صورت یک مجموعه واحد در مقابل نیروهای جانبی مانند زلزله و باد عمل می‌کنند.

این سیستم از شالوده بتنی درجا، دیوارهای باربر بتنی و سقف‌های بتنی اجرا شده در محل کارگاه، قاب‌ها یا پیش قاب‌های درها و پنجره‌ها که قبل از بتن‌ریزی در دیوارها نصب می‌شود و تجهیزات تأسیسات مکانیکی و الکتریکی کار گذاشته شده در دیوار و سقف تشکیل می‌شود.

برای اجرای کلیه قسمت‌ها، قالب‌های یکپارچه فلزی که در آنها تمام پیش‌بینی‌های لازم برای مسیرهای توزیع تأسیسات، در و پنجره و غیره به عمل آمده است، طراحی و ساخته می‌شود.

دیوارها و سقف‌ها به صورت همزمان بتن‌ریزی می‌شود و پس از برداشت قالب، ساختمان آماده نصب سرویس‌ها و اجرای رنگ و نصب شیشه است.

در این روش تمام دیوارها، سقف‌ها و جداکننده‌ها از بتن مسلح است و پس از قالب‌برداری از بتن هیچگونه عملیات بنایی در آن صورت نمی‌گیرد.

این سیستم که می‌تواند از انواع تولید صنعتی ساختمان محسوب شود، همانند یک خط تولید کارخانه‌ای عمل می‌کند.

بدین ترتیب که عملیات ساختمانی به بخش‌های کوچکتر تقسیم می‌شود و تا حد ممکن از مزایای تولید صنعتی در این بخش‌ها استفاده می‌شود.

به همین دلیل، تمامی اجزای کار با دقت قابل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی است، در این روش مراحل مختلف عملیات ساخت مانند میلگردبندی، قالب‌بندی بتن‌ریزی و غیره، به صورت متوالی انجام می‌شود، به منظور هماهنگی هرچه بیشتر برای افزایش سرعت عملیات تا حد ممکن بخش‌هایی از کار به صورت پیش‌ساخته در کارگاه‌های جداگانه تولید می‌شوند و با انتقال به محل کارگاه در موقعیت خود قرار می‌گیرند.

این عمل سبب می‌شود تا حتی‌الامکان از تداخل عملیات اجرایی احتراز شود و پیش‌نیازهای مراحل مختلف اجرا در زمان مناسب فراهم شود.

سرعت عملیات اجرایی را می‌توان متناسب با اهداف پروژه، با اضافه کردن تعداد قالب‌ها و نیروهای انسانی آموزش دیده افزایش داد.

از مزایای اصلی این روش می‌توان به یکپارچه بودن سیستم سازه‌ای، اقتصادی بودن آن برای اجرای پروژه‌های مسکونی بلندمرتبه، کنترل کیفیت مناسب در محل کارگاه، تعبیه سیستم تأسیسات مکانیکی و برقی در حین اجرای سازه و تسریع در عملیات اجرایی نسبت به روش‌های اجرایی متداول اشاره کرد.

البته فراهم کردن تمهیدات لازم برای اجرای بتن‌ریزی یکپارچه دیوارها و سقف‌ها و رعایت کلیه مباحث مقررات ملی ساختمان به ویژه ضوابط مربوط به پایداری ساختمان در برابر نیروهای وارده، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، مقاومت در برابر حریق و صدابندی ساختمان در مراحل طراحی و اجرای این روش اجرایی ضروری است.

نیاز به تجهیزات خاص و سنگین کارگاهی، محدود بودن دامنه فعالیت به دلیل سنگینی قطعات، هزینه قابل ملاحظه اولیه در تولید قطعات قالب‌ها، زمان قابل ملاحظه‌ای برای عمل‌آوری بتن و باز کردن قالب‌ها، نیاز به آموزش خاص نیروهای اجرایی و محدود بودن به سیستم‌های دیواری و سقفی را می‌توان از مهم‌ترین محدودیت‌های این سیستم برشمرد.

در روش قاب بتنی پیوسته، با توجه به لزوم وجود دیوارهای باربر، تأمین پارکینگ با محدودیت روبه‌رو است.

تعداد طبقات بهینه در این روش، بین 8 تا 10 طبقه است.

به علاوه صرفه اقتصادی در این روش اختصاص به پروژه‌های انبوه‌سازی دارد.

در این روش عناصر سازه‌ای دارای وزن زیادتری بوده و وزن نهایی ساختمان نیز بیش از سایر روش‌هاست.

استفاده از کاهش دهنده‌های انعکاسی و تمهیدات آکوستیکی برای جلوگیری از انتقال و انعکاس صدای ضربه‌ای، الزامی است.

همچنین انعطاف‌پذیری اندک این سیستم باعث می‌شود در مواردی که رفتار انعطاف‌پذیر در برابر زلزله مورد نیاز است، به دلیل صلبیت زیاد، رفتار این سیستم مطلوب نباشد.

قابلیت بازیافت مصالح و عناصر مورد استفاده در این سیستم، همانند تمامی ساختمان‌های بتنی، با مشکلات فراوان روبه‌روست.

با توجه به سنگین بودن قطعات قالب دیوار و سقف، وجود جرثقیل و دیگر امکانات سنگین برای نصب الزامی است.

امکان تغییر ابعاد قطعات قالب، پس از تولید بسیار مشکل و پرهزینه است.

دسترسی به مدارهای تأسیسات الکتریکی در دوره بهره‌برداری بسیار سخت خواهد بود.

این روش فقط برای پروژه‌های انبوه‌سازی قابل توصیه است و در پروژه‌های کوچک، فاقد توجیه کافی است.

• کاربردهای مناسب:

از آنجا که میزان مصرف فولاد در این روش کمتر از مصرف فولاد در سازه‌های بتنی متداول برای ساختمان‌های بلند است و نظر به این که امکان استفاده از جرثقیل سبب سرعت بسیار زیاد این روش در اجرای ساختمان‌های بلندمرتبه می‌باشد، توصیه می‌شود از این روش در ساختمان‌های بلندمرتبه و سازه‌های تکرار شونده استفاده شود.

از این روش می‌توان در ساخت مجموعه‌های مسکونی و صنعتی در مقیاس گسترده و انبوه با روش‌های تولید صنعتی ساختمان به خوبی استفاده کرد.

• ضوابط طراحی و اجرا:

رعایت ضوابطی به شرح زیر در مراحل طراحی و اجرای سیستم قاب بتنی پیوسته الزامی است (بخشی از این ضوابط در قسمت‌های قبل نیز مورد تأکید قرار گرفته است) :

• رعایت منظم بودن ساختمان در پلان و ارتفاع به منظور یکپارچگی و رفتار مناسب قاب‌های بتنی پیوسته در برابر زلزله لازم است.
• رعایت مقررات ملی ساختمان، استاندارد 2800 ایران و آیین نامه بتن ایران یا ACI318 – 05 و ویرایش‌های بعد از آن در طراحی این سیستم به عنوان ساختمان بتن مسلح از نوع دیوار باربر (با شیوه اجرای قالب‌های تونلی) ضروری است.
• رعایت حداقل مقاومت فشاری نمونه استوانه‌ای 25 مگاپاسکال برای بتن سازه‌ای و حداقل تنش تسلیم 400 مگاپاسکال برای میلگردهای مصرفی الزامی است.
• رعایت ضوابط مربوط به شکل‌پذیری متوسط و زیاد متناسب با لرزه‌خیزی مناطق مختلف ایران مطابق استاندارد 2800 الزامی است.
• اجرای این سیستم در کلیه پهنه‌های لرزه‌خیزی ایران (شامل مناطق با خطر نسبی کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد مطابق استاندارد 2800) حتی تا 15 طبقه (یا 50 متر ارتفاع از پایه) بلامانع است.
• در مراحل قالب‌برداری اجزای سازه‌ای باید مفاد مبحث 9 مقررات ملی ساختمان به دقت رعایت شود.
• استفاده از مواد افزودنی شیمیایی (روان کننده، فوق‌روان کننده و افزودنی‌های تسریع کننده گیرش بتن) باید براساس مقررات ملی ساختمان و یا سایر مراجع معتبر بین‌المللی صورت گیرد.
  همچنین نوع و میزان مصرف این مواد باید با درنظر گرفتن مشخصات فنی این مواد و شرایط اجرایی و اقلیمی کشور توسط دستگاه نظارت به دقت تعیین شود.
• طراحی و اجرای جزئیات مناسب‌ در محل اتصال دیوارهای غیرسازه‌ای به منظور عدم مشارکت در سختی جانبی سازه الزامی است.
• پیش‌بینی و مشخص کردن جزئیات دقیق مسیر لوله‌ها و محل نصب کلیه اقلام تأسیسات برقی و مکانیکی در مرحله طراحی و اجرا ضروری است.
• سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای در هر جهت باید حداقل 3 درصد سطح زیربنای طبقه باشد.
• سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه‌ای در هر جهت باید حداقل 80 درصد جهت دیگر باشد.
• رعایت مبحث 3 مقررات ملی ساختمان در خصوص حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق و ضوابط مربوط به مقاومت جداره‌ها در مقابل حریق با در نظر گرفتن تعداد طبقات، ابعاد ساختمان، کاربری و عملکرد هریک از اجزای ساختمان ضروری است.
• رعایت ضوابط مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان در خصوص صدابندی هوابرد جداکننده‌های بین واحدهای مستقل و پوسته خارجی ساختمان و صدابندی کف‌های بین طبقات ضروری است.
• عایق‌کاری حرارتی جداره‌های خارجی ساختمان با رعایت ضوابط مبحث 19 مقررات ملی ساختمان الزامی است.
• رعایت ملاحظات ویژه در طراحی معماری، برای فراهم شدن امکان بستن و باز کردن قالب‌های تونلی ضروری است.
• در کلیه مراحل طراحی و اجرا باید تمهیدات لازم برای اجرای نازک‌کاری و نماسازی بر روی سطوح بتنی، (بدون تخریب و صدمه دیدن اجزای ساختمان و سازه) در نظر گرفته شود.

ارزیابی و نتیجه‌گیری:

سیستم قاب بتنی پیوسته (موسوم به روش قالب تونلی)، یکی از روش‌های مورد استفاده برای اجرای ساختمان‌های با سیستم دیوار و سقف بتنی است.

از آن جا که اجرای قالب‌بندی سقف و دیوار به صورت سلولی و هم زمان (به وسیله قالب‌هایی که به صورت افقی حرکت کرده و پس از بتن‌ریزی نیز به صورت افقی خارج می‌شود) انجام می‌شود.

این روش با نام روش قالب تونلی نیز شناخته می‌شود.

در این سیستم دیوارها و سقف‌های بتن مسلح به صورت هم‌زمان میلگردبندی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی می‌شوند.

ابعاد قالب‌های مورد استفاده، در این روش تقریباً برابر ابعاد فضاها می‌باشد.

برای قالب‌بندی یا قالب‌برداری، نیاز به تبدیل آنها به ابعاد کوچک نیست و با همان ابعاد اولیه و به صورت یکپارچه از محل خود خارج می‌شوند.

خروج قالب‌های تونلی به صورت افقی، پس از بتن‌ریزی دیوار و سقف و گرفتن اولیه بتن، با فاصله دادن قالب‌ها از جدارهای بتن‌ریزی شده (قالب‌پردازی) و با حرکت افقی روی چرخ یا غلتک صورت می‌گیرد.

جدارهایی که با استفاده از این روش اجرا می‌شوند جدارهای اصلی داخلی و بعضی جدارهای خارجی (جانبی) هستند.

این روش، ضمن افزایش سرعت و کیفیت اجرا، عملکرد سازه‌ای و رفتار لرزه‌ای مجموعه سازه را به لحاظ یکپارچگی اعضا و اتصالات آنها به نحو چشمگیری بهبود می‌بخشد.

رفتار سازه‌ای ساختمان‌های اجرا شده با قاب بتنی پیوسته سیستم تونلی، رفتاری شناخته شده است.

تجربه زلزله‌های گذشته نشان دهنده رفتار مناسب سازه این ساختمان‌ها از دیدگاه عملکرد لرزه‌ای است.

در برخی موارد، در ساختمان‌های اجرا شده با این روش، برای افزایش سهولت و سرعت اجرا، اجزای غیرسازه‌ای مانند دیوارهای جداکننده، پله‌ها و دیواره نما به صورت پیش‌ساخته، پس از تکمیل سازه اصلی، به آن متصل می‌شوند.

در این روش با انجام برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت صحیح در اجرا و با استفاده از فناوری‌های روز و به کارگیری روش‌هایی که سبب سرعت سخت شدن و افزایش مقاومت بتن می‌شوند، می‌توان سرعت اجرای ساختمان را به طور چشمگیری افزایش داد.

امروزه با استفاده از روش قالب تونلی در پروژه‌های انبوه‌سازی مسکن می‌توان نسبت به اجرای یک طبقه در دو روز اقدام نمود.

از معایب این روش، محدودیت در طراحی فضاهای داخلی است.

در ساختمان‌های اجرا شده با قاب بتنی پیوسته (روش قالب تونلی)، ابتدا میلگردبندی و تعبیه مسیرهای تأسیسات مکانیکی و برقی در دیوارها انجام می‌شود و هم زمان قالب‌بندی بازشوهای مورد نیاز برای تأسیسات، در یا پنجره اجرا شده و قالب‌های دو طرف دیوار صورت پشت به پشت اجرا می‌شوند.

با قرار گرفتن قالب‌های متوالی در کنار هم، بدون قالب واسط سقفی یا همراه با آن، مجموعه قالب‌های دیوار و سقف تکمیل می‌شود.

در مرحله بعد، میلگردبندی سقف و جای‌گذاری مسیرهای برق انجام می‌شود و قالب‌هایی برای خالی ماندن محل داکت‌ها و دیگر حفره‌های لازم در سقف نصب می‌شود.

در ادامه، بتن‌ریزی سقف‌ها و دیوارها به صورت یکپارچه و در یک مرحله انجام می‌شود.

اجرای جداره‌های بتنی پرداخت شده، نیاز به نازک‌کاری بر روی سطوح تمام شده را برطرف می‌کند.

اجرای سریع و آسان روش قاب بتنی پیوسته (قالب تونلی) در ساختمان‌های تکرار شونده، اجرای هم‌زمان بخش اعظم تأسیسات ساختمان همراه با سازه، کاهش سطوح دیوارهای داخلی، سطوح بتنی هموار دیوارها و سقف و درنتیجه نیاز کمتر به نازک‌کاری، کنترل بهتر و دقیق‌تر ابعاد و اندازه بازشوها و در نتیجه امکان استفاده از در و پنجره‌های پیش‌ساخته و استاندارد، کاهش ضخامت دیوارها و سقف، در نتیجه ازدیاد فضای مفید برای بهره‌برداری و از همه مهمتر پایایی و دوام بسیار زیاد سازه ساختمان از جمله ویژگی‌های مهم این روش است.

البته به دلیل نیاز به ماشین‌آلات سنگین برای جابه‌جایی قالب‌ها و هزینه نسبتاً زیاد با قالب، توصیه می‌شود از این روش در پروژه‌های با بیش از 500 واحد و با تنوع سازه‌ای محدود و حتی‌الامکان بلندمرتبه استفاده شود.

در چنین شرایطی کاهش هزینه و افزایش سرعت نسبت به ساختمان‌های مشابه بسیار زیاد خواهد بود.

گردآورنده: گروه آموزشی استوارسازان با نظارت علمی مهندس سیدعلی منتظری