مقالات تخصصی معماری و عمران
اصول طراحی شومینه
طراحی شومینه و تاریخچه آن
طراحی شومینه بازمی‌گردد به زمان‌های قدیم، در واقع با پیدایش انسان‌های اولیه که برای گرم نگه داشتن خود در برابر سرما از چوب و هیزم استفاده می‌کردند.
رفته رفته با جا مانده‌ای از نحوه گرمایش آن زمان این محصول را امروزه به اسم شومینه می‌شناسند.
طراحی‌های شومینه امروز مدرن‌تر است و کمتر کسی از نوع شومینه سنتی که گرمایش خود را با سوخت هیزم بدست می‌آورد استفاده می‌کنند.
زیرا علاوه بر بحث هزینه بالا، فضای اشغالی زیاد و دود و خطر زیادی را در بر می‌گیرد.
امروزه اغلب در خانه‌های ویلایی با متراژ بالا از مدل شومینه‌های سنتی در حیاط خلوت یا در فضایی برای دورهم نشستن استفاده می‌کنند که گاهی اسم آتشکده به گوشمان می‌خورد که این مدل امروزی الهام گرفته از مدل‌های سنتی می‌باشد.
در طراحی شومینه مهم‌ترین شاخصه نوع مصرف انرژی برای گرمایش است.
امروزه طراحی شومینه علاوه بر جنبه گرمایش، جنبه زیبایی در چیدمان داخلی خانه و حس آرامش را نیز القا می‌کند.
شومینه‌ها به طور کل 4 قسمت ساختاری دارند که شامل سطح زیرین شومینه، آتشدان، طاقچه و دودکش یا قسمت بالایی شومینه می‌شود.
نوع مصالح مصرفی در قسمت زیرین شومینه و قسمت آتشدان و طاقچه معمولاً از جنس سنگ مرمر تراش خورده و قسمت دودکش معمولاً از جنس گچ‌های تزئینی است اما این نیز ممکن است که تمام قسمت‌ها از سنگ طبیعی ساخته شده باشند.
♦ صفر تا صد شناخت طراحی انواع شومینه براساس نوع سوخت مصرفی:
◊ شومینه هیزمی:
این مدل شومینه‌ها فضای زیادی از ساختمان را اشغال می‌کنند و عمدتاً گوشه اتاق نشیمن را برای جایگذاری این شومینه در نظر می‌گیرند.
نوع ساختار این مدل به این صورت است که دارای کوره و منقل می‌باشند و در قسمت ورودی کوره قطعه‌ای به نام دمپر وجود دارد و کار اصلی این صفحه فلزی (دریچه) تنظیم جریان هوای عبوری از داکت‌ها و کانال‌ها است.
از قابلیت دمپر می‌توان به تنظیم دمای محیط با فرستادن جریان هوای گرم یا سرد به نقاط مختلف اشاره کرد.
مصالح مصرفی در طراحی شومینه هیزمی شامل آجر، انواع سنگ، گچ، سیمان سفید و سرامیک می‌باشد.
از این مدل شومینه معمولاً در ویلاها و یا ساختمان‌هایی به سبک رستیک و بوهو هستند بیشتر دیده می‌شود.
اگر قصد نصب این مدل شومینه را دارید توصیه می‌شود حتماً به نصاب تذکر دهید که محافظ شیشه‌ای را در نظر داشته باشد چرا که ممکن است جرقه‌های آتش از شومینه به بیرون پرت شوند.
جنس محافظ شیشه‌ای در 99% مواقع سکوریت و در برابر گرما مقاوم است.
◊ مزایا و معایب شومینه هیزمی:
◊ مزایا:
- گرمای زیاد
- صرفه‌جویی در مصرف برق
- زیبایی منحصر به فرد
◊ معایب:
- اشغال فضای زیاد
- پخش شدن دود در فضا
- هزینه تمام شده گران قیمت
- دشواری در جمع‌آوری خاکسترهای باقی مانده
◊ شومینه گازی:
در این مدل شومینه برای تأمین سوخت مصرفی از گاز استفاده می‌شود و گرمایش این مدل در مقایسه با سایر بیشتر است.
در مراحل نصب مربوط به شومینه گازی باید در قسمت اجرای سفت کاری ساختمان به آن توجه شود چرا که نوع دودکش این نوع شومینه باید به گونه‌ای باشد که دود و گازهای اضافی به خارج از ساختمان و به فضای آزاد انتقال پیدا کنند.
نکته حائز اهمیت در نصب شومینه گازی قرار دادن فلکه شیر و گاز جداگانه و قرار گرفتن شومینه نزدیک به لوله دودکش می‌باشد چرا که همانطور که در جمله فوق ذکر کردیم حین دودگرفتی مواد سمی از لوله خارج شوند.
◊ مزایا و معایب استفاده از شومینه گازی:
◊ مزایا:
- تولید گرمای زیاد
- طرح‌های متنوع و طراحی طبق سلیقه مشتری
- قابلیت جایگذاری در هر نقطه از خانه
◊ معایب:
- امکان خطر گازگرفتی و تولید گازهای سمی
- هدر رفتن گرما از طریق لوله دودکش
◊ شومینه برقی:
این مدل شومینه در مقایسه با دو مدل بالایی از امنیت بالاتری برخوردار است و از گاز و هیزم و آتش خبری نیست در نتیجه تولید انرژی گرمایی استانداردتری از نطر ایمنی دارند.
شایان ذکر است که این مدل تولید گرمای بالایی ندارد و برای گرم نگه داشتن خانه نمی‌شود به آن به صورت مداوم تکیه کرد و در کنار آن بهتر است یک شومینه گازی با رعایت تمام نکات ایمنی قرار داده شود.
امروزه از شومینه‌های برقی مدرن اغلب در دکوراسیون داخلی منزل زیاد استفاده می‌کنند که فاقد گرما‌دهی هستند و صرفاً جنبه نمایشی دارند.
◊ مزایا و معایب استفاده از شومینه برقی:
◊ مزایا:
- هزینه مناسب‌تر خرید شومینه برقی در مقایسه با دو مدل بالا
- امنیت و ایمنی بالا
- عدم نیاز به دودکش
- نگهداری آسان
◊ معایب:
- مصرف برق زیاد
- عدم گرمایش متناسب
◊ شومینه الکلی:
شاید به گوش کمتر کسی اسم این شومینه رسیده باشد، نحوه گرمایش این شومینه‌ها با کارایی شمع برابری می‌کند به این صورت که مصرف کننده این مدل باید سوخت را که شامل اتانول است به درون مخزن سوخت بریزد و با استفاده از فندک آن را روشن نماید تا شومینه شعله‌ور شود.
با پر کردن کامل مخزن سوخت حدوداً دو ساعت طول می‌کشد تا کل سوخت مورد استفاده قرار بگیرد و اصلا گزینه مناسبی برای گرمایش نیست بیشتر جنبه زیبایی و نمایشی دارد.
◊ مزایا و معایب استفاده از شومینه الکلی:
◊ مزایا:
- گرم شدن شومینه در مدت زمان کم
- سوخت مصرفی کم و بی خطر
- ظاهری زیبا و دلنشین
◊ معایب:
- عدم ایجاد گرمایش مناسب در سطح خانه
- سوخت مصرفی مداوم و هزینه‌بر
نکته: اکثر شومینه‌ها را می‌توان به صورت دیواری هم نصب کرد که در دو نوع سنتی و مدرن تولید می‌شوند و جلوه زیبایی به خانه می‌بخشند و انتخاب این موضوع بستگی به سلیقه مشتری و خریداران دارد.
◊ معرفی طراحی انواع شومینه براساس شکل ظاهری:
- شومینه چدنی
- شومینه سنگی
- شومینه آجری
- شومینه شیشه‌ای
◊ کاربرد انواع شومینه در ساختمان:
- استفاده به عنوان منبع تولید گرما برای خانه به علاوه ایجاد حس آرامش و زیبایی در منزل
- المان تقسیم کننده فضای داخلی خانه مانند پارتیشن‌بندی کردن
- قابل استفاده در قسمت‌های پرتی خانه و کنج اتاق‌ها
- استفاده در حیاط خلوت و فضای باز به عنوان آتشکده
◊ درخرید شومینه به چه نکاتی باید توجه کرد؟
- انطباق با فضای داخلی و ظاهر شومینه
- تهویه‌های هوا مربوط به شومینه مدنظر
- نوع سوخت مصرفی مدنظر
- خدمات پس از فروش و گارانتی
◊ قیمت طراحی شومینه و خرید شومینه:
هزینه طراحی و خرید شومینه‌ها براساس متریال به کار رفته در ساخت آنها و نوع طرح مدنظر کارفرما همچنین بر طبق سنتی یا مدرن بودن آن محاسبه می‌شود.
مسلماً برای سفارش طرح مدنظر هزینه نیز بالطبع بیشتر خواهد شد.
نکته دیگر در رابطه با قیمت خرید شومینه نوع مارک و برند کالای مدنظر است، هرچه کیفیت و کارایی و طول عمر کالا بیشتر باشد، قیمت کالا نیز بالاتر می‌رود.
در نتیجه قیمت صد در صدی را نمی‌توان برای شومینه‌ها ارائه کرد.
◊ چه زمانی باید شومینه‌ها را تعمیر و سرویس کرد؟
خاموش شدن ناگهانی شومینه گازی نشان دهنده وجود عیب و نقص در شومینه است.
حین این اتفاق در مرحله اول باز بودن و اتصال گاز مخصوص شومینه را بررسی کنید.
اگر شومینه برقی باشد که مشکل در اتصال برقی و جرقه زدن یا عدم ایجاد گرما شخص را متوجه روی داد ایراد خواهد کرد.
به طور کل بهتر است هر چند وقت درمیان شومینه‌ها سرویس شوند تا اطمینان خاطر داشته باشید وحتماً تعمیرات را به دست متخصصان این کار بسپارید.
گردآورنده: گروه آموزشی استوارسازان با نظارت علمی مهندس سیدعلی منتظری
