فضای سبز
امروزه یکی از مهمترین بحرانهایی که فضای شهرهایمان را تهدید میکند، گسستگی تدریجی بین انسان و طبیعت است.
متاسفانه به علت رشد روزافزون شهرها، بحران از دست دادن فضاهای سبز طبیعی بهشدت رو به افزایش است.
در جوامع مدرن امروزی و زندگیهای پرمشغله افراد جامعه، طراحی فضای سبز میتواند نقش پررنگی در کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، سلامت جسم و روان، زیباسازی شهر و… ایفا کند.
از این رو هر شخصی باید سعی کند به نوبه خود در حفظ این فضا و حتی گسترش آن تلاش کند.
فضای سبز در شهرهای مختلف، ابعاد و اشکال گوناگونی دارند که از جمله آنها میتوان به:
پارکها، مجموعههای ورزشی، میدانها و حتی گورستانها اشاره کرد.
مطمئنا یکی از ابتداییترین اولویتهایی که باید در طراحی فضای سبز شهری در نظر گرفته شود دسترسی راحت اهالی هر منطقه به این مناطق زیبا و سرسبز است.
نقش فضای سبز در محیط ساختمان
میل و علاقه انسان به طبیعت و فضای سبز از سالیان بسیار کهن نشات میگیرد.
درگذشتههای دور انسان کاملا به طبیعت وابسته بوده و بهنوعی به یکدیگر متصل بودند.
اما طی دهههای اخیر با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش زندگی شهرنشینی، کانون اصلی و مرکز فعالیتهای انسانها از طبیعت دور شده است.
یکی از بهترین راهها برای سالمسازی، افزایش کیفیت زندگی و همچنین تعامل دوباره انسان با طبیعت، استفاده از فضای سبز در ساختمانها و یا محیطهای اطراف آن محسوب میشود.
استفاده از فضای سبز در ساختمان شاید نتواند مشکل آلودگی هوا شهرها را حل کند.
اما میتواند فواید روانی و زیست محیطی فراوانی را برای ساکنین آن به همراه داشته باشد که از جمله آن میتوان به مورد زیر اشاره کرد:
- کاهش استرس و تنش اعضای ساختمان
- کاهش گرمای محیط و ساختمان
- کاهش آلودگی صوتی در ساختمان
- کاهش آلودگی هوا
- کاهش تأثیر اثرات گلخانهای
- جذب دی اکسید کربن محیط و تبدیل آن به اکسیژن
توسعه فضای سبز در شهرها و ساختمانها باعث سلامت روانی شهروندان میگردد.
همچنین تأثیر مثبت فراوانی را برای محیطزیست به همراه خواهد داشت.
فضای سبز در محیط مسکونی
بطور کلی عبارت فضای سبز شامل مفاهیم و معانی متعددی است.
که در یک تعریف کلی میتوان آن را منطقهای نسبتا بزرگ دانست که با درخت، درختچه، گل، چمن یا سایر گونههای گیاهی پوشیده شده باشد.
وقتی کلمه فضای سبز در کنار شهر قرار میگیرد میتوان آن را اینگونه معنا کرد که فضای سبز شهری به بخشی از فضای سبز اطلاق میشود که در مناطق شهری و مسکونی احداث شده باشد.
در یک نگاه کلی فضای سبز، بخشی از فضای باز درونشهری محسوب میگردد.
از لحاظ نوع مالکیت به چهار بخش مختلف تقسیمبندی میشوند:
-
عمومی
-
نیمهخصوصی
-
خیابانی
-
خصوصی
فضای سبز عمومی:
این فضا در مجموعههای مسکونی تاثیر بسیار زیادی در تامین سلامت روحی انسان خواهد داشت.
ایجاد فضای باز عمومی زمانی کیفیت خود را نشان میدهد که باعث حضور مردم در آن فضا باشد و شامل محوطه میان بلوکها، بام، حیاط خلوت و حیاط میشود.
فضای سبز نیمهخصوصی:
به بخشی از فضای سبز گفته میشود که تحت مالکیت مراکز آموزشی، نظامی، بهداشتی، نهادهای اداری، سازمانها و… قرار دارند.
فضای سبز نیمهخصوصی فقط برای مراجعین یا کارکنان همان سازمانها قابل استفاده بوده.
اما بهنوعی جز فضای سبز شهری نیز محسوب میگردند.
فضای سبز خیابانی:
فضای سبز خیابانی به بخشی از پیادهروها، میدانها، حاشیه بزرگراهها و… اطلاق میشود.
به لطف استفاده از پوشش گیاهی میتوانند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا، افزایش زیبایی و جلوه شهری و … داشته باشند.
فضای سبز خصوصی:
همانطور که از نام آن پیداست چنین فضاهایی فاقد کاربری عمومی بوده و تنها مالکین و افراد مورد تاییدشان میتوانند از آنها استفاده نمایند.
سادهترین مثال برای چنین مکانهایی باغچهای است که بطور معمول در خانه اغلب افراد وجود داشته که به همین دلیل بخش بزرگی از فضای سبز شهری را تشکیل میدهند.
فضای سبز شهری با توجه به نوع مالکیت به ۴ بخش مختلف تقسیمبندی میشوند.
با توجه بهضرورت استفاده از پوشش گیاهی و فضای سبز در محیطهای مسکونی و شهری، هرکدام از افراد جامعه باید سعی کند در حفظ و گسترش فضای سبز تحت اختیار خود کوشا باشد.
فضای سبز و رفع آلودگی
طبق اعلام سازمان ملل متحد، مقدار فضای سبز استاندارد برای هر شهروند بین ۲۰ تا ۲۵ مترمربع است.
اما متاسفانه طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت مسکن و شهرسازی ایران، سرانه فضای سبز در کشور عزیزمان حدود ۷ الی ۱۲ مترمربع برای هر فرد است.
که با یک مقایسه به راحتی میتوان به کمبود زیاد فضای سبز در کشورمان پی برد.
مطمئنا یکی از مهمترین پیامدهای این امر، آلودگی هوا و آسیبهای جبرانناپذیر روحی و جسمی است.
در حال حاضر گریبانگیر اغلب ساکنین کلان شهرهای کشور عزیزمان شده.
آلودگی هوا یکی از مشکلات عمده محیط زیست است که خود نیز محدودیتهای فراوانی را برای رشد گیاهان به وجود میآورد.
گیاهان از طریق عمل فتوسنتز هوا را پاک میکنند و اکسیژن مورد نیاز برای موجودات زنده را فراهم میسازند.
در بین تعداد بیشمار گیاهان موجود، برخی از آنها توانایی بالاتری برای تولید اکسیژن داشته و به نوعی میتوان آنها را کارخانه تولید اکسیژن دانست.
آزالیا (Azalea Hybrid)
آبلیا (Abelia Grandiflora)
نراد (Abies Alba)
و درختانی همچون شاهبلوط، افرا، گلابریشم و… از بهترین آنها به شمار میروند.
استفاده از فضای سبز علاوه بر کاهش آلودگی هوا و تولید اکسیژن، تاثیرات مثبت فراوانی بر محیطهای شهری دارد.
که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل تشعشعات نور
- کنترل باد و ذخیره انرژی
- کاهش دما و افزایش رطوبت نسبی
- زیباسازی فضای شهر
- افزایش حس آرامش و امنیت روحی
- کاهش آلودگی صوتی
گیاهانی چون آزالیا، آبلیا، نراد، افرا و… بیشترین عمل فتوسنتز را انجام میدهند.
گیاهانی چون افرا، اقاقیا، چنار و کاج نیز بهترین و ارزانترین موانع برای جلوگیری از ناهنجاریهای صوتی هستند.
نکاتی در مورد محوطهسازی
محوطهسازی به زبان ساده به نحوه به کارگیری و قرار دادن المانهای مورد نیاز در یک فضا گفته میشود.
برخی افراد گمان میکنند تعیین فضای سبز و جدولبندی، محوطهسازی نام دارد.
اما در واقع این مورد جزء ناچیزی از عملیات و پروژههای پیچیده محوطهسازی میباشد.
در بحث محوطهسازی باید به ایمنی و استاندارد بودن آن نیز توجه داشت.
مثلا برای ساخت استخر در محوطه ویلا باید شرایط و ضوابط لازم را در نظر گرفت.
در محوطهسازی باغها نیز طراحیهای تخصصی باید صورت گیرد.
محوطهسازی به منظور مسطح کردن و آماده نمودن محوطه ساختمانها و ایجاد فضای سبز است.
که مواردی مانند طراحی پیادهرو, خیابانسازی, شبکههای جمعآوری آب و فاضلاب و… را نیز در بر میگیرید.
سازندگان و پیمانکاران پروژههای ساخت و ساز بر اساس محدوده زمانی مشخص شده و نقشه اجرایی اقدام به محوطهسازی کرده و مراحل را گام به گام انجام میدهند.
اگر موارد ضروری در اجرای پلان محوطهسازی رعایت نشوند و این امر منجر به بروز مشکلات بعدی شود.
پیمانکار پروژه موظف است با هزینه خود نسبت به رفع مشکل اقدام نمایند.
در محوطهسازی (لنداسکیپ) همیشه با گیاهان متنوع سر و کار داریم.
چون گیاهانی که در فضای سبز مورد استفاده قرار میگیرند همیشه علاوه بر شرایط ارثی و ژنتیکی، از شرایط اکولوژی محیط زیست نیز متأثر هستند.
مانند تغییرات درجه حرارت، حداقل مطلق دما، میانگین و حداکثر مطلق دما، تغییرات میزان رطوبت نسبی هوا، بارندگیها، تعداد روزهای ابری و آفتابی، کوتاهی و بلندی روز و شب و دیگر پدیدههای جوی به دقت توجه شود.
استفاده از آلاچیق، آبنما، برکه، نهر، استخر، گلکاری، درختکاری، رواق، باربیکیو و… از بخشهای مهم محوطهسازی به شمار میروند.
که با توجه به مساحت و خواست کارفرما طرحها و المانهای متفاوتی در محوطهسازی (لند اسکیپ) مورد استفاده قرار میگیرند.
یکی از مهمترین گامهای اصلی طراحی و اجرای محوطهسازی (لند اسکیپ) جانمایی و آرایش گل و گیاهان در موقعیت مناسب و مطلوب خود به بهترین شکل ممکن میباشد.
باید قبل از اجرا در طراحی محوطه نوع چیدمان گل و گیاه در طرح مورد نظر مشخص و معلوم گردد.
از دیگر خصوصیات محوطهسازی و فضای سبز نیز میتوان به ایجاد فضایی دلنشین، روحیه بخش و جذاب را که برای استفاده کنندگان از آن بوجود میآورد اشاره کرد.
همچنین طرحهای متفاوت و متناسب با ساختمان یا ویلا در اطراف یا پشت بام بنا تاثیر فراوانی در زیبایی و خوشنما شدن ویلا یا ساختمان مورد نظر دارد.
تعیین نقاط نشانه و مبدا
نقاط نشانه و مبدا طرح توسط دستگاه نظارت و کارفرما به پیمانکار پروژه تحویل داده میشود و پیمانکار باید نهایت دقت را در حفظ این نقاط به کار گیرد.
اگر نیازی به تغییر احتمالی نقاط باشد دستگاه نظارت مسئولیت اینکار را به عهده دارد.
پیمانکار نیز با توجه به پروژه باید نسبت به تعبیه نقاط مرجع فردی اقدام نماید.
تخریب
ساختمانهای فرسودهای که در محل پروژه قرار گرفتهاند و تخریب آنها ضروری است باید توسط مهندسین اندازهگیری و صورت جلسه شود.
اما اگر این ساختمانها جزء آثار باستانی محسوب شوند قبل از تخریب آنها باید نسبت به کسب موافقت از میراث فرهنگی اقدام شود صورت جلسه شده و با تایید دستگاه نظارت عملیات تخریب اجرا شود.
پاک کردن سطوح از گیاهان و درختان
در طراحی محوطهسازی محل مورد نظر باید تمام سطوح از درختان و گیاهان پاک شود.
قطع درختان و ریشهکن کردن آنها نباید به سازههای مجاور آسیبی وارد کند.
بنابراین عملیات پاکسازی محل مورد نظر باید با رعایت اصول و احتیاط انجام شود.
پر کردن چاهها
اگر در محل اجرای پروژه پیمانکاران با چاه فاضلاب و یا قناتهای خشک مواجه شوند باید نسبت به پر کردن آن اقدام نمایند.
اگر عمق این چاهها و قناتها 10 متر باشد باید از مصالحی نظیر سنگ, خاک و شفته برای پر کردن آنها استفاده شود.
در صورت بالاتر بودن ارتفاع آنها پیمانکاران باید با تکیه بر دستور دستگاه نظارت عملیات را اجرا نمایند.
جلوگیری از نفوذ آب به محوطه
برای جلوگیری از نفوذ آب به محوطه پروژه, عملیاتی نظیر لولهکشی, سنگچینی, آب روها و ساخت تاسیسات ویژه برای کنترل آبهای زائد باید طبق دستور دستگاه نظارت و نقشه اجرایی صورت گیرد.
محوطه کارگاه باید نسبت به نفوذ و جذب آب محافظت شود.
تامین آب کشاورزی و شهری
سیستم حفاظت کارگاه باید به صورتی باشد که در طول پروژه مشکلی در تامین آب برای زمینهای کشاورزی اطراف و یا آب شهری پیش نیاید.
اگر تغییر مسیر آب و تامین آن برای کارگاه ضروری است، پیمانکاران باید طبق دستور دستگاه نظارت اقدام به این امر نمایند.
مسطح کردن محوطه
منظور از مسطح کردن، رفع پستی و بلندیهای سطح برای رسیدن به تراز مناسب است.
برای تراز نمودن سطح به منظور شروع پروژه ابتدا باید خاک نباتی از سطح برداشته شود.
این خاک را میتوان برای ایجاد فضای سبز و مصارف دیگر مورد استفاده قرار داد.
گودالها و شیارهایی که در مسیلها وجود دارند باید با خاکی که از خاکبرداری بدست آمده پر شوند.
بعد از تسطیح محوطه, پیمانکار نسبت به پیکنی و گودبرداری محل مورد نظر اقدام مینماید.
زهکشی محوطه
زهکشی محوطه باید طبق دستور دستگاه نظارت و نقشه اجرایی صورت گیرد.
منظور از زهکشی کنترل سطح آب زیرزمینی تا تراز مشخص, خارج کردن آبهای ناشی از بارندگی و مهار مسیر سیلابها میباشد.
زهکشی زیرزمینی
زهکشی زیرزمینی برای کنترل و ثابت نمودن سطح آب زیرزمینی در تراز مشخص صورت می گیرد.
این تراز بر اساس پی سازهها, پی زیرزمینها و سطوح زیر ساختمان معین میشود و از ایجاد مشکلاتی نظیر نم کشیدن ساختمان و نفوذ آب به آنها جلوگیری میکند.
کف سازی محوطه
یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین نکاتی که در طراحی محوطه باید به آن توجه داشت، کفسازی میباشد.
انتخاب مصالح مناسب نه تنها از نظر زیبایی بلکه از لحاظ راحتی در هنگام راه رفتن بر روی آن، از نکات مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید.
هم چنین توجه به شرایط آب و هوایی منطقه نیز در انتخاب مصالح مناسب در جهت کفسازی باید مد نظر قرار گیرد.
از آن جایی که کف، مکانی است که رفت و آمد به میزان زیادی بر روی آن صورت میگیرد، استحکام آن بسیار حائز اهمیت میباشد.
نورپردازی در محوطهسازی
نورپردازی از نکات مهمی است که نه تنها در دکوراسیون داخلی بلکه در محوطهسازی نیز باید به آن توجه ویژه داشت.
استفاده از روشهای صحیح نورپردازی میتواند در ایجاد فضایی مناسب به شما کمک کند.
این امر باید به گونهای باشد که نیاز افراد را با توجه به فضای مورد نظر و کاربری آن، فراهم کند.
استفاده از انواع مناسب چراغ محوطه میتواند در زیبایی هرچه بیشتر فضای مورد نظر به شما کمک کند.
محوطهسازی ویلا
بعنوان مثال میتوان به محوطهسازی اشاره کرد که در کشور ما در حال افزایش میباشد.
در محوطهسازی ویلا و باغها بایستی به زیبایی در کنار ایمنی و استاندارد بودن آن توجه نمود.
محوطهسازی حیاط ویلا فقط کاشت، هرس و آبیاری نیست بلکه ایجاد یک فضای جادویی است برای فارغ شدن از روزمرگی که ما رو دعوت میکنه به نشستن و تماشای زیبایی گلها و استنشاق بوی چمن مرطوب و تفکر.
همه دوست داریم ساعتها به تماشای فضای سبز حیاط ویلایمان پر از گلها و تزیینات رنگارنگ بشینیم و لذت قدم زدن در محوطه با فضای سبز زیبا رو بچشیم.
در حقیقت، استفاده از گلها، گیاهان، درختچهها و ترکیب گونههای مختلف آنها با یکدیگر، باعث ایجاد منظرهای فوقالعاده زیبا میشه، که چشمانداز پیش روی ما را کاملا تغییر میده.
به عنوان نمونه استفاده از استخر در ویلا خود شرایطی دارد که حتما بایستی در طراحی اولیه لحاظ گردد که متاسفانه امروزه مشاهده میشود در ویلاسازی که در کشور ما کمتر مورد توجه قرار میگیرند.
در محوطهسازی باغها هم تقریبا این چنین موارد بایستی لحاظ شده و در طراحیهای تخصصی استفاده شوند.
اجرای محوطهسازی
انتخاب خاک در محوطهسازی:
در بحث اجرای محوطهسازی در بخشهای مختلف عناصر با نیروهای دینامیکی و استاتیکی متفاوتی در کنار هم قرار میگیرند که هر کدام از آنها نیازهای متفاوتی برای زیرسازی دارند.
همچنین با توجه به ایجاد بستر کاشت گیاهان در محوطهسازی ، بررسی، جمع آوری، خاکبرداری و خاکریزی با مطالعه دقیق خاک موجود در سایت و همچنین استفاده از خاک مناسب در محوطهسازی ، میتواند نقش مهمی در رشد و سهولت نگهداری گیاهان و استقامت عناصر در مقابل نیروهای ذکر شده داشته باشد.
مصالح ساختمانی در محوطهسازی:
خوشبختانه امروزه تولید و نوآوری مصالح در بخش ساختمان با توجه به رونق ساختمانسازی در جامعه با رشد سریعی روبروست.
اما شناخت و انتخاب صحیح مصالح برای محوطهسازی علاوه بر حس زیباییشناسی در محوطهسازی نیاز به تجربه در مورد تغییرات احتمالی این مصالح در برابر شرایط جوی داراست.
علاوه بر مصالحی که بصورت عمومی در فعالیتهای مختلف ساختمانی استفاده میشود.
بخشی از مصالح بطور خاص فقط در محوطهسازی مورد استفاده قرار میگیرد که اطلاع از این موارد میتواند کمک بزرگی در بالا بردن سطح کار محوطهسازی باشد.
ساخت المانها در محوطهسازی:
با توجه به مساحت و خواست کارفرما المانهای متفاوتی در محوطهسازی مورد استفاده قرار میگیرند.
برخی از المانها عبارتند از آلاچیق، رواق، آبنما، برکه، ساخت استخر ، باربیکیو ، پاسیو و…
آلاچیق در محوطهسازی:
آلاچیق کلمه عمومی است که در زبان فارسی به هرنوع سرپناهی که در فضای باز استفاده میشود، اطلاق میگردد و حتی نوع کاربری آن که در مواردی بعنوان پارکینگ اتومبیل استفاده میشود نیز تغییری در این نام ایجاد نمیکند.
این در حالیست که در محوطهسازی برای انواع مختلف از آلاچیق بسته به کاربرد آن نامها و تعاریفی وجود دارد.
آبنما در محوطهسازی:
یکی از المانهایی که در چند سال اخیر برای محوطهسازی (لند اسکیپ) شدیدا مورد استقبال عمومی قرار گرفته، آبنما بوده است.
ساخت آبنما میتواند با مصالح مختلف انجام پذیرد.
در ساخت آبنما مواردی که از اهمیت بالایی برخوردار است مانند:
- نحوه ریزش آب
- مقدار صدای مورد نیاز برای فضا
- نورپردازی
- ایزولاسیون
- سهولت نگهداری
برکه در محوطهسازی:
برکه به فضایی گفته میشود که آب در آن بدون جریان و در فضایی بسته قرار دارد.
برکه در محوطهسازی معمولا برای فضاهایی با هدف آرامش ، طراحی و ساخته میشود میتوان المان مفیدی در تامین این هدف باشد.
برکهها علاوه بر کاربرد به لحاظ زیبایی در محوطهسازی، میتواند نقش مهمی در ذخیرهسازی آب برای آبیاری فضای سبز ایفا کند.
گیاهانی چون نیلوفر آبی، لویی و.. که به عنوان گیاهان آبزی در محوطهسازی و فضای سبز جهت زیبایی بیش از پیش استفاده میشوند.
در آبهایی که راکد هستند (مثل برکه) قادر به ادامه حیات هستند.
استخر در محوطهسازی:
از دیر باز شنا به عنوان یکی از مفرحترین ورزشها مورد توجه بوده است.
به همین دلیل ساخت استخر سالها در حیاط منازل مسکونی مورد توجه محوطهسازان قرار داشته.
امروزه با تغییر شکل زندگی شهرنشینی معمولا استخر بعنوان بخشی از محوطهسازی ویلاها دیده میشود.
ساخت استخر به دلیل چالشهایی چون آببندی، تصفیه و نگهداری، از تخصصیترین عناصر در محوطهسازی است.
نهر در محوطهسازی:
در فرهنگ کهن ما همیشه آبهای روان چه در باغهای ایرانی که ساخت آنها به بیش از 2000 سال میرسد و چه در شرایط طبیعی از اهمیت و استقبال زیادی برخوردار بوده.
دلیل داشتن چنین المانی در محوطهسازی میتواند فضایی متفاوت ایجاد نماید.
کفسازی در محوطهسازی:
همواره یکی از اثر گذارترین بخشها در محوطهسازی کفسازی است.
کفسازی جزیی از بخش سخت محوطهسازی (hard scape) است.
که میتواند نقش مهمی در راهنمایی استفاده کنندگان، تقسیم فضا، زیبایی، سازه فضایی، القای حسی خاص و … در محوطهسازی داشته باشد.
استفاده از مصالح مناسب محوطهسازی (لند اسکیپ) در این بخش برای حفظ امنیت، زیبایی، استحکام و .. بسیار دارای اهمیت است.
نورپردازی در محوطهسازی:
در طراحی فضای سبز نور همواره به عنوان یک عنصر مهم و اساسی به شمار میآید، زیرا کلیه نقاطی که در فضای سبز از اهمیت بخصوصی برخودارند نظیر درب ورودی، حیاط جلویی استخر برکهها، آبشارها، فوارهها، مجسمهها، درختان و کلیه وسایل زینتی باید امکانات روشنایی را داشته باشد، تا زیبایی واقعی را به نمایش بگذارند.
نور عامل مهم در تفکیک رنگها و تعریف راهها و معابر در شبها میباشد.
در صورت نبود نورپردازی در شب طراحی فضای سبز امری کاملا بیمعنی جلوه میکند.
لذا نیاز به نور در شب به بیشترین حد خود میرسد.
تاسیسات برقی در محوطهسازی:
استفاده از انرژی برق برای روشنایی عمومی، نورپردازی و راهاندازی تاسیسات مکانیکی در محوطهسازی (لنداسکیپ) امری اجتنابناپذیر است.
اگرچه به دلیل حضور مهندسین در بخش ساختمانسازی، استفاده از استانداردهای مهندسی برق در ساختمانها نهادینه شده.
اما در محوطهسازی به دلیل اجرای سنتی محوطهها، کمتر به این امر توجه شده است.
استفاده از روشهای صحیح در انتقال و بهرهبرداری برق در محوطهسازی ، نقش مهمی در ایمنسازی و کاهش هزینههای نگهداری فضای سبز داراست.
تاسیسات مکانیکی در محوطهسازی:
تاسیسات مکانیکی در محوطهسازی شامل آبرسانی، تاسیسات آبیاری اتومات، تاسیسات استخر و تاسیسات آبنما، بخشی از علم تاسیسات است:
که کمتر در ساختمان مورد توجه قرار میگیرد.
به همین دلیل برای داشتن تاسیسات مناسب در محوطهسازی، آگاهی از نوع و عملکرد لوازم موجود در بازار و بکارگیری آنها در محلهای مناسب امر اجتنابناپذیر است.
امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد
نویسنده : سیدعلی منتظری
منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان
امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد
خیلی عکسای مقالتون برای ایده گرفتن عالیه
قربان شما، سپاس از همراهیتون
قربان شما
چقد مقالاتتون خوبه.
وای واقعا کارتون درسته
ایول
ممنون از پیام انرژی بخشی که دادید.
باعث خوشحالی ماست.