آشنایی با انواع موزاییک‌های رایج ساختمانی

موزاییک از جمله مصالح پرکاربرد در ساختمان‌سازی می‌باشد.

موزاییک نوعی کف‌پوش می‌باشد که در ساخت آن از سیمان، ماسه، آب، پودر سنگ، رنگ‌های افزودنی و سنگ‌دانه استفاده شده است.

تولید و ساخت موزاییک در ابعاد و طرح‌های مختلف صورت گرفته و شامل دو لایه می‌باشد:

• لایه زیرین یا نازین

این لایه در واقع نقش موزاییک را تشکیل می‌دهد.

در آن از پودر سنگ، سیمان، آب و ترکیبات دانه‌بندی شده و رنگی استفاده شده است.

• لایه رویه یا رنگ موزاییک

این لایه از موزاییک دارای ضخامت بیشتری نسب به لایه رویه می‌باشد.

نقش تحمل فشار را نیز بر عهده دارد مانند لایه رویه از سیمان، آب و ماسه تشکیل شده است.

این نوع کفپوش از بتن فشرده ساخته می‌شوند و دارای طرح‌ها و مدل‌های گوناگونی می‌باشند و هم برای فضاهای بیرونی و هم فضاهای داخلی قابل نصب هستند.

این نوع کف پوش‌های متراکم و در حقیقت یک نوع بتن است که تراکم خود را از طریق فشار پرسی و یا از طریق لرزش به دست می‌آورد.

در بعضی موارد به کمک هنر نقاشی روی موزاییک می‌توان طرح‌های بسیار خاصی بر روی آن پدید آورد و با استفاده از موزاییک جلوه‌ای جدید به دکوراسیون ساختمان خود داد.

اما می‌دانیم زمانی این جلوه به چشم می‌آید که به صورت حرفه‌ای و تمیز انجام شده باشد پس باید توسط فردی باتجربه انجام شود.

واژه موزاییک به معنی نقش یا تصویری است که از چیدن تکه‌های کوچک رنگی سنگ، شیشه، سرامیک، کاشی و … در کنار یکدیگر تشکیل می‌گردد.

حتی می‌توان از تکه‌های کاغذ و یا هر چیز دیگری استفاده نمود.

شیشه‌های رنگی و سنگ‌ها در گذشته بیشترین استفاده را داشته‌اند.

امروزه می‌توان علاوه بر آنها از سرامیک، کاشی و مواد جدیدی که تحت نام‌های مختلف، به همین منظور تولید می‌شوند استفاده کرد.

شیشه در گذشته‌های بسیار دور گران‌بها بوده و جنبه تزئینی داشته است.

امروزه با اینکه انبوه، ارزان و متنوع در رنگ تولید می‌شود، بعد هنری خود را از دست نداده بلکه وارد عرصه نوین طراحی و معماری شده است.

در معماری قدیم ایران پنجره‌ها با پاره‌های کوچک شیشه رنگی در انواع نقش‌های زیبای هندسی و غیر هندسی تزئین می‌شدند.

برخی از این پنجره‌ها اورسی نامیده می‌شوند.

نمونه‌های این پنجره‌ها را می‌توان در کاخ گلستان مشاهده کرد.

این هنر که از عصر باستان همواره جزئی از زندگی بشر بوده است، چشم اندازهای زیباتری را برای زندگی فردا ایجاد خواهد کرد.

هنر موزاییک نیز بیش از همه در معماری سرزمین ایران و به خصوص در بناهای مذهبی بکار گرفته شده است.

این هنر در به وجود آوردن فضاهای رنگارنگ تأثیر بسزایی بر بیننده دارد.

اكتشاف خشت‌های لعاب‌دار چغازنبیل، جام موزاییکی مارلیک که متعلق به هزاره اول پیش از میلاد است و آجرهای لعاب‌دار رنگین و منقوش به جا مانده از زمان هخامنشیان، همگی حکایت از قدمت این هنر در ایران دارد.

همچنین به عنوان نمونه‌ای از آثار پس از اسلام می‌توان از مسجد شیخ لطف الله در اصفهان نام برد.

متاسفانه علی رغم پیشینه این هنر در ایران، در این زمینه در معماری امروز کشورمان کمتر فعالیتی صورت گرفته و جایگاه این هنر در اطراف ما خالی است و حتی می‌توان گفت جایگاه قدیمی خود را نیز از دست داده است.

چنانکه تقریبا امروزه در بناهای جدید موزاییک و شیشه رنگی دیده نمی‌شود.

• سیمان (سیاه، سفید و…)
• ماسه (شن و ماسه بادی)
• سنگ دانه‌های رنگی و رنگ‌های افزودنی
• آب آشامیدنی (در حد استاندارد آشامیدنی)

در زمان تولید و ساخت موزاییک می‌توان از سه روش استفاده کرد.

1. موزاییک پرسی
2. موزاییک ویبره‌ای
3. موزاییک پلیمری (سمنت پلاس یا سنگ مصنوعی)

به احتمال زیاد زمان خرید موزاییک با نام پلیمری آشنا شده‌اید.

باید بگوییم به کمک فوق روان‌کننده‌هایی مانند:

پلی کربوکسیلات، رزین سمنت و… تحت فرآیند پلیمریزاسیون ساخته می‌شوند.

بدانید برای رنگ کردن موزا‌ییک‌های پلیمری از رنگدانه‌های شیمایی استفاده می‌شود و به همین دلیل هم تنوع رنگ بسیار بالایی دارند.

نحوه ساخت موزا‌ییک‌های پلیمری به شکلی است که مقاومت و دوام آنها را افزایش داده و در هر شرایط آب و هوایی قابل اجرا می‌باشد.

از دیگر ویژگی‌های موزاییک پلیمری می‌توان به قدرت جذب پایین آب تا چیزی حدود 3 درصد و مقاومت آن در برابر خورشید اشاره کرد.

جذب آب در این محصول بسیار پایین است و در شرایط یخبندان بسیار مقاوم می‌باشد.

•  تنوع رنگ:

در موزا‌ییک‌های پلیمری بدلیل امکان استفاده از رنگدانه‌های شمیایی با رنگ‌های متنوع، تنوع رنگ بسیار زیاد است.

ولی در موزا‌ییک‌های سنتی رنگ‌های قرمز و زرد بیشتر تولید می‌گردد.

بدلیل آنکه از فوق روان‌کننده‌ها استفاده نمی‌شود امکان استفاده از رنگدانه وجود ندارد.

رنگدانه‌های شیمیایی بسیار ریز بوده و فقط در صورت استفاده از فوق روان‌کننده‌ها می‌توان آنها رادر مخلوط پخش نمود.

موزاییک ضد سایش:

در موزاییک ویبره‌ای به دلیل مقاومت پایین لایه رویی و ساب خوردن آن و همچنین استفاده از رنگدانه‌های معدنی در لایه رویه و یا رنگ موزاییک، مقاومت سایشی کم می‌باشد.

در صورت اجرای مناسب موزاییک سنتی، معمولا اولین مشکل ایجاد شده در آنها فرسایش سطح آنها می‌باشد که زیبایی آنها را از بین می‌برد.

همچنین پس از فرسایش سطحی لایه زیرین در معرض دید قرار می‌گیرد که در آن از رنگ استفاده نشده است و زیبایی موزاییک دچار مشکل می‌گردد.

در موزا‌ییک‌های پلیمری بدلیل استفاده از رنگدانه‌های شیمیایی مقاومت سایشی سنگ چندان کاهش نمی‌یابد.

در برخی رنگ نیز حتی این مقاومت افزایش می‌یابد.

خوشبختانه امکان استفاده از رنگدانه‌ها تنها با کمک این شاهکار مهندسی یعنی استفاده از فوق روان‌کننده‌ها فراهم شده است.

موزاییک ضد سرما:

هر چقدر تراکم موزاییک بیشتر باشد در شرایط یخبندان مقاومتر می‌باشد.

در موزاییک پرسی میزان تراکم وابسته به میزان فشار دستگاه پرس می‌باشد.

در موزاییک پلیمری با افزایش درصد مواد پلیمری می‌توان به تراکم بالا دست یافت.

در بتن خود متراکم (SCC) که با مقاومت و تراکم بسیار بالا تولید می‌شوند نیز این امکان تنها با استفاده از فوق روان‌کننده‌ها فراهم می‌گردد.

هم اکنون تراکم موزا‌ییک‌های پلیمری تولید شده در سطح کشور نسبت به موزا‌ییک‌های سنتی رایج بیشتر بوده و کاملا قابل تشخیص می‌باشد.

برای تشخیص آن کافیست ضربه‌ای به موزاییک وارد نموده و به صدای آن گوش دهید.

همچنین بدلیل امکان افزایش تراکم و مقاومت موزا‌ییک‌های پلیمری امکان تولید با ضخامت کمتر فراهم شده است که می‌تواند در پشت بام استفاده گردد.

بنابراین جهت مقابله با ترک خوردن موزاییک در شرایط یخبندان، استفاده از موزا‌ییک‌های پلیمری در مناطق سردسیر بسیار توصیه می‌گردد.

تنوع طرح:

موزاییک‌های پلیمری در طرح‌های بسیار متنوع تولید می‌گردد.

در موزاییک سنتی بدلیل تولید به روش پرسی امکان ایجاد تنوع در طرح وجود ندارد.

موزاییک در مقابل ضربه، فشار و همچنین استحکام بالا در برابر بارهای نوسانی باعث شده که این محصول در حیاط و پارکنیگ بسیار پرکاربرد باشد.

همچنین موازییک در کفپوش سالن‌های صنعتی و کارگاه‌های نساجی و بافندگی، بکار برده می‌شود.

همانطور که می‌دانید موزا‌ییک‌ها در زیباسازی فضا نقش بسیار تاثیرگذاری داشته و به همین دلیل هم، در محل‌های مختلفی کاربرد دارد.

بطور مثال می‌توان:

• سنگ آنتیک در پشت دستگاه تلویزیون
• سنگ تزئینی
• نمای سختمان‌ها
• کفپوش‌های باغ‌ها
• کفپوش‌های پارکینگ
• کفپوش پشت بام‌ها
• موزاییک‌های سطح حیاط
• کفپوش‌های پیاده‌روها
• روکش نرده‌ها
• روکش پله

• آزمون مقدماتی
• ابعاد موزاییک
• تعیین مقاومت خمشی
• سایش
• مقاومت در برابر یخ زدگی

تهیه‌ی ملات با توجه به کاربردهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد.

سه روش از تهیه‌ی ملات موزاییک کاری:

• ملات ماسه و آهک:

ملات ماسه و آهک از ترکیب درصدهای معینی از ماسه‌های ریز و شیره‌ی آهک به دست می‌آید.

ولی این نوع ملات مقاومت زیادی ندارد پس کمتر در موزا‌ییک کاری استفاده می‌شود.

• ملات باتارد:

این نوع ملات هم مانند ملات ماسه و آهک از ترکیب ماسه و آهک به دست می‌آید اما نوع ماسه در این ملات متفاوت است.

• ملات ماسه سیمان:

ملات ماسه سیمان که مقاومت بسیار بالایی دارد.

امروزه در موزا‌ییک کاری بیشتر از این نوع ملات استفاده می‌شود.

برای ساخت ملات ماسه سیمان باید دو نکته را مد نظر قرار داد:

1. ماسه‌ای که برای ساخت این ملات استفاده می‌شود نباید خاک معدنی و یا نباتی داشته باشد.
2. ماسه‌هایی که رس ندارند برای این نوع ملات مناسب نیستند.

تهیه‌ی دوغاب یکی از مهم‌ترین کارهایی می‌باشد که پس از اتمام موزا‌ییک کاری باید انجام شود.

دوغاب یا ماسه سیمانی به ترکیبی از ماسه ریز با سیمان ساخته با نسبت‌های مشخصی گفته می‌شود که در آخر موزا‌ییک کاری بین درزهای موزا‌ییک‌ها ریخته می‌شود.

پس از ریختن دوغاب بهتر است ترکیب برابری از گردسنگ، خاک سنگ و سیمان بر روی موزاییک و درزهای بینش ریخته شود و قسمت‌های اضافی روی موزاییک توسط یک پارچه تمیز شود.

بهتر است موزا‌ییک کاری در آخرین مراحل ساختمان انجام شود.

تا در صورت انجام کارهایی مانند گچ کاری ،نقاشی و… ظاهر موزاییک خراب نشود.

شما می‌توانید با استفاده از رنگ آمیزی موزا‌ییک‌ها و یا بکار بردن نوارهای برنزی در موزا‌ییک کاری ساختمانتان خلاقیت به خرج دهید.

برای کمتر کردن هزینه موزا‌ییک کاری از موزا‌ییک‌هایی استفاده کنید که پستی و بلندی نداشته باشد تا نیازی به خدمات ساب نداشته باشید.

برای اینکه شفافیت موزا‌ییک‌ها پس از ریختن دوغاب از بین نرود قبل از خشک شدن آن قسمت‌های روی موزاییک را تمیز کنید.

تا دو روز روی موزاییک‌ها رفت و آمد نکنید.

کاری از گروه آموزشی استوارسازان