مقالات تخصصی معماری و عمران
بررسی اصول پیاده رو سازی
آشنایی با نحوه پیاده رو سازی
اصول مهم در پیاده رو سازی و کلیات آن:
به راههای ارتباطی کنار محوطه ساختمانها که جهت عبور و مرور افراد باشد و عبور ماشین بر روی آنها مجاز نباشد، ((پیاده رو)) گویند.
جدول انواع پیاده روها
اجرای پیاده رو سازی، شامل دو قسمت زیرسازی و روسازی میباشد.
- انواع لایه رویه :
مهمترین خصوصیاتی که باید در انتخاب و طراحی پیاده رو سازی در نظر گرفته شود عبارتند از:
مقاومت در مقابل نفوذ آب، هموار بودن، قابلیت مرمت، هماهنگی با موانع پیاده رو، مقاومت در برابر سایش، فرسودگی، ترکخوردگی، زیبایی، تمیزی و قابلیت خطکشی.
1) رویه با خاک تثبیت شده در پیاده رو سازی:
در برخی موارد معبر پیاده با استفاده از خاک طبیعی محل روسازی میشود.
در این صورت لایهای به ضخامت 10 سانتیمتر از خاک محل، برداشته و سپس تثبیت میگردد.
این نوع روسازی بیشتر در گردشگاهها، میادین و زمینهای بازی کاربرد دارد.
روسازی شنی نیز از زمره خاکهای تثبیت شده است.
در فضاهای کمتردد از یک لایه خاک تثبیت شده و یک لایه شن بر روی آن استفاده میشود.
در کوچه باغها یا پارکها، از یک لایه شنی به ضخامت 20 سانتیمتر و یک لایه ماسه به ضخامت 10 سانتیمتر تشکیل میشود.
این نوع روسازی برای استفاده از دوچرخه هم مناسب است.
2) آسفالت در پیاده رو سازی:
آسفالت از رایجترین روکشهای معابر پیاده است.
این نوع پوشش به دلیل سهولت پوشاندن سطوح، ایجاد هماهنگی با تغییرات شهری و درختان موجود، ایجاد بهترین شرایط در محل اتصالات و کوتاهی مدت زمان انجام کار و… کاربرد فراوان دارد.
حداقل ضخامت این نوع پوشش برای معابر پیاده 2 – 1.5 سانتیمتر است.
برای لایه اساس آن نیز میتوان از آسفالت و یا مخلوط شن و ماسه استفاده نمود.
3) رويه بتنی در پیاده رو سازی:
این نوع رویه را میتوان به صورت دال بتنی و یا سنگفرش بتنی ایجاد نمود.
امروزه به واسطه محدودیتهای دال بتنی در معابر، سنگفرش کاربرد بیشتری دارد.
از بتن در ساخت کف معابر به دو صورت بلوکهای پیشساخته و یا به صورت درجا استفاده میشود.
4) رویه موزاییکی در پیاده رو سازی:
فرش موزاییکی، کفپوشی متشکل از مصالح سنگی و سیمانی با ابعاد و اشکال مختلف است.
نصب این آجرها با ملات ماسه و سیمان و یا با ملات باتارد صورت میگیرد.
آجرهای موزاییکی حداقل 4 سانتیمتر ضخامت داشته و میتوان روی بستری از ماسه نرم یا ماسه بادی به صورت خشکهچین قرار داد.
5) رویه آجری و سفالی در پیاده رو سازی:
در معابر کمتردد برای پوشش کف استفاده میشود.
آجرهای رسی و آجرهای ماسه آهکی در کفسازی کاربرد فراوان دارد.
مصرف آجر در مناطق خشک و گرمسیر بسیار مناسب است.
6) رویه سنگی در پیاده رو سازی:
این نوع پوشش مناسبترین فرش برای فضاهای عمومی است.
خصوصیات استهلاک و نگهداری این مصالح بستگی به نوع سنگ دارد.
بهترین کاربرد سنگفرش، استفاده از آن به عنوان جداکننده سطوح و از بین بردن یکنواختی در سطح آسفالت و سایر رویهها است.
آمادهسازی بستر و زیرسازی آن:
جهت انجام زیرسازی، باید در ابتدا نسبت به خط پروژه، مسیر عملیات خاکبرداری و خاکریزی براساس نقشههای اجرایی و رقومهای موردنظر صورت گیرد.
ضخامت قشرهای خاکریز حداکثر باید برابر 10 سانتیمتر باشد.
کوبیدن خاک باید توسط ویبراتورهای دستی انجام شود.
شیب عرضی بستر پیاده روها باید به صورتی باشد که آبهای سطحی پیاده رو به راحتی در داخل جویها، مجاری و لولههای جمعآوری تخلیه گردد.
شیب عرضی پیاده روها باید مطابق نقشههای اجرایی در نظر گرفته شود.
در صورت نبود اطلاعات در این مورد، حداقل باید برابر 2 درصد در نظر گرفته شود.
1) زیرسازی با شفته آهکی در پیاده رو سازی:
از شفته آهکی به عنوان زیرسازی پیاده روها با قشر زیراساس استفاده میگردد.
برای ساخت شفته آهکی میتوان از مصالح موجود حاصل شده از خاکبرداری استفاده نمود.
با توجه به نوع خاک محل، دانهبندی و میزان رس موجود در آن، آهک به مقدار و کیفیت مناسب به مخلوط اضافه کرد.
در نتیجه این اختلاط یونهای کلسیم موجود در آهک، توسط ذرات رس جذب میگردد و این به ذرات بزرگتر تبدیل میشود و در نتیجه میزان حد خمیری خاک رس افزایش مییابد و در مرحله بعدی سخت شدن، با تشکیل آلومینات و سیلیکات کلسیم، شفته آهکی حاصل میگردد.
هرچه دمای محیط زیادتر باشد، شفته آهکی سریعتر سخت میگردد.
به همین علت است که شفته آهکی را در مناطق گرم استفاده میکنند.
الف) خاک عامل مهم در پیاده رو سازی:
برای ساخت شفته آهکی میتوان از خاک حاصل از خاکبرداری پروژه استفاده نمود که باید به نظر و تأیید دستگاه نظارت برسد.
مصالح خاکی مصرف شده، باید از هرگونه مواد آلی، لجن و… عاری باشد و حداکثر اندازه دانه مصرفی برابر 63 میلیمتر باشد.
خاک مخلوط رس و شن، مناسبترین خاک جهت ساختن شفته آهکی محسوب میگردد.
ب) آهک عاملی تاثیرگذار در پیاده رو سازی:
جهت زیرسازی میتوان آهک را به صورت پودر یا آب آهک استفاده نمود.
توصیه میگردد شفته آهکی با دوغاب آهکی تهیه گردد، زیرا در این حالت دوغاب آهک راحتتر دانههای خاک را اندود میکند و عمل گیرش شفته سرعت بیشتری دارد و شفته آهکی مقاومت بیشتری پیدا خواهد نمود.
پ) طرح اختلاط موضوع حائز اهمیت در پیاده رو سازی:
میزان آهک و رطوبت آن باید براساس طرح اختلاط در آزمایشگاه تعیین گردد.
با توجه به نوع آهک و مقدار حل شدن آهک آزاد Cao و مقدار رس موجود در خاک، میزان آهک تفاوت دارد.
عیار متوسط آهک باید برابر 200 کیلوگرم در متر مکعب باشد.
حداقل مقاومت فشاری شفته باید برابر 3/5 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.
ت) روش اجرا:
جهت انجام کار، باید آهک شکفته با خاک مناسب مورد تأیید کاملا مخلوط گردد.
پس از ریختن آهک، عمل اختلاط باید به سرعت صورت پذیرد.
ضخامت شفته آهکی باید طبق مشخصات و نقشههای اجرایی بوده و حداقل ضخامت آن برابر 20 سانتیمتر باشد.
چنانچه قشر زیرسازی با شفته از 30 سانتیمتر تجاوز کند، باید شفتهریزی حداکثر در لایههای 30 سانتیمتری اجرا گردد.
حداقل پس از گذشت 2 روز از ریختن لایه زیرین باید لایه بعدی اجرا شود.
وجود آهک نشکفته در مخلوط به هیچ عنوان مجاز نیست.
هنگام تهیه نمودن شفته، باید تمام آهک شکفته گردد.
2- زیرسازی با مخلوط رودخانهای در پیاده رو سازی:
جهت ساختن زیرسازی پیاده روها، میتوان از مخلوط رودخانهای استفاده نمود.
مخلوط باید طی ضخامتهای تعیین شده بر روی بستر پیاده رو، پخش و توسط وسایل مناسب کوبیده گردد.
3- زیرسازی با بلوکاژ در پیاده رو سازی:
این نوع روسازی در محلهای کم اهمیت و در صورت تأیید دستگاه نظارت اجرا میگردد.
در این حالت سطح پیاده رو توسط قلوههای با ضخامت 20 تا 30 سانتیمتر پوشانیده میشود.
جهت پر نمودن خلل و فرج مابین آنها میتوان از شن و ماسه ریزدانه استفاده نمود که باید توسط وسایل مناسب تا تراکم موردنظر کوبیده شوند.
پس از عمل تراکم باید ضخامت شن و ماسه کوبیده شده بر روی سطوح، برابر یک سانتیمتر باشد.
- روسازی پیاده رو:
جهت محافظت نمودن و پوشش سطوح پیاده روها در برابر عوامل جوی و فرسایش، از روسازی استفاده میگردد.
پس از انجام عملیات زیرسازی، عملیات روسازی باید بر طبق نقشههای اجرایی و مشخصات فنی خصوصی صورت گیرد.
کفسازی مسیرهای پیاده باید محکم و در مقابل عوارض جوی مقاوم باشد.
کفسازی باید هموار باشد، ولی سطح آن صاف و صیقلی نباشد، که در بارندگیها لیز شود.
کفسازی باید از نظر تخلیه آب بارش، شیببندی شود.
شیب عرضی مناسب برای این کار 2 درصد است.
در شيب عرضی کمتر، آب بارش به خوبی تخلیه نمیشود و پیادهروی در شیبهای عرضی تندتر مخصوصاً در یخبندان، راحت نیست.
نوع کفسازی را باید با توجه به فراهم بودن مصالح در محل، مهارتهای محلی در اجرای آن، وضعیت اقلیمی، و شرایط جوی و همچنین راحتی عبور پیادهها انتخاب کنند.
جنس معمول کفسازیهای پیاده رو و راه پیاده، سنگفرش، قلوه فرش، موزاییک، آجر و آجر سیمانی، بتن و آسفالت است.
کفسازی بتنی و آسفالتی توصیه نمیشود، زیرا تعمیرات آنها مشکل است و جای تعمیرات باقی میماند و کفسازی لکهدار و زشت میشود.
اگر تأسیسات شهری از زیر پیاده رو عبور داده میشود، در هیچ حالتی نباید کفسازی بتنی یا آسفالتی به کار برد.
روشهای روسازی پیاده روها به صورت زیر است:
1) آسفالت
2) فرشهای موزاییکی یا سیمانی (آجرهای موزاییکی و سیمانی)
فرشهای موزاییکی یا سیمانی توسط آجرهای موزاییکی یا سیمانی انجام میشود.
این آجر به صورت پیشساخته و توسط فشار و در شکلهای متفاوت تهیه میشود.
موزاییک، کفسازی مناسبی نیست، زیرا اولاً سطح آن لیز و لغزنده است، ثانیاً به علت ضخامت کم و سطح زیاد، خوب چفت و بست نمیشود.
لقی آن باعث میشود که در بارندگیها، زیر آن آب جمع شود.
این آب، با قدم گذاشتن بر روی موزاییک، به بیرون میباشد و پیادهها را ناراحت میکند.
از نظر راحتی عبور پیادهها، قلوه سنگ نیز کفسازی مناسبی نیست.
پس از انجام زیرسازی و تراز نمودن آن، فرش پیاده رو باید با توجه به نقشههای اجرایی و نظر دستگاه نظارت انجام شود.
فرش کف باید حداقل 2 درصد شیب به طرف باغچهها و سیستمهای جمعآوری آبهای سطحی داشته باشد.
برای نصب آجرهای موزاییکی از ملات ماسه سیمان یا ملات باتارد استفاده میگردد.
حداقل درجه حرارت محل نصب باید برابر 5 درجه سانتیگراد باشد.
چنانچه قرار است کار در دمای کمتر از 5 درجه سانتیگراد انجام شود، شرایط اجرا و نگهداری کفها باید زیر نظر دستگاه نظارت تعیین شود.
3) بتن درجا:
گاهی اوقات جهت روسازی پیاده روها، با توجه به نقشههای اجرایی و نظر دستگاه نظارت از بتن درجا استفاده میگردد.
در این نوع پیاده روها حداقل در هر 15 متر طول مستقیم، یک درز انبساط در نظر گرفته میشود.
چنانچه عرض جاده از 5 متر بیشتر شود، اجرای یک درز انبساط طولی نیز الزامی است.
درزها را باید با استفاده از مصالح مناسب که مورد تأیید دستگاه نظارت میباشد، پر نمود.
جدولگذاری و آبروسازی:
هدف از جدولگذاری و آبروسازی، تقسیم محوطه به خیابانهای اصلی و فرعی، پیاده روها، فضای سبز و جمعآوری آبهای سطحی است.
در هر مورد، جزئیات اجرایی و نحوه اجرای عملیات در نقشههای اجرایی و مشخصات فنی ذکر میگردد.
پس از تسطیح و رسیدن به رقومهای موردنظر نسبت به جدولگذاری و آبروسازی اقدام میگردد.
1) مصالح جدولگذاری و آبروسازی در پیاده رو سازی:
به منظور جدولگذاری عموماً از قطعات پیشساخته بتنی استفاده میگردد و در پارهای موارد با توجه به شرایط کار از بتن درجا استفاده میشود.
روش ساخت جدول بدین صورت است که ابتدا قالبهای فلزی در محل کارگاه، تمیز و از باقی مانده بتنریزی قبلی پاکسازی میشود، قالبهای جدول معمولاً در دو تیپ ارتفاع 50 سانتیمتر و 35 سانتیمتر ساخته میشوند.
قالبها به روغن آغشته میگردند.
پس از اختلاط مصالح تشکیل دهنده بتن، مخلوط به دست آمده، داخل قالبها جای میگیرد.
عمل ویبره در داخل قالبها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
همزمان سطح رویه قالب با ماله، صاف و تسطیح میگردد.
در تابستان به علت تبخیر سریع آب موجود در بتن، سطح رویه جدولها پس از بیرون آوردن از قالب، به صورت مرطوب نگهداری میشوند.
با توجه به ارتفاع کم جداول بتنی عموماً این جداول بدون آرماتور بوده و چنانچه ارتفاع کارگذاری جدول، زیاد و رانش خاک قابل ملاحظه باشد، از جداول بتن مسلح استفاده میگردد.
2) روش اجرای جدولگذاری در پیاده رو سازی:
به منظور جمعآوری آبهای سطحی، راههای ارتباطی و خیابانها از کانیو با مقطع V شكل يا جدول کتابی یا نیمدایره (از بتن پیشساخته یا درجا) استفاده میشود.
اگر جدولگذاری به صورت سر پوشیده به منظور جمعآوری آبهای سطحی باشد، در فواصل معین و براساس نقشههای اجرایی، دریچههای افقی، طراحی و تعبیه میشود.
اگر روی آبروها محل تردد وسایل نقلیه باشد، روی جداول از دال بتنی به ضخامت حداقل 15 سانتیمتر یا شبکه آرماتور داخل در آن، اجرا میشود.
این دالها یا شبکههای فلزی به گونهای در محل خود نصب میشوند که در اثر ضربه و یا حرکت وسایل نقلیه دچار لقی یا شکستگی نشوند.
پس از انجام عملیات تسطیح محوطه، ابتدا محور خیابانها، میخکوبی شده و پس از ترازیابی و برداشت نیمرخ طولی، رقوم کف تمام شده جدولگذاری مشخص میشود.
در این مرحله با توجه به رقومهای خواسته شده، اقدام به خاکبرداری و حمل جداول به محل موردنظر میگردد.
مسیر دقیق جدولگذاری در خطوط مستقیم و قوسها با رنگ یا گچریزی مشخص میشود.
کلیه مسیر جدولکاری، روی سطح قابل بارگذاری و مستحکم، اجرا میشود.
اگر خاکبرداری اضافهتر از سطح مورد تراز و رقوم صورت گرفته باشد، به منظور بالا آوردن رقوم زیر جدول از سنگچین یا لاشهسنگ و ملات ماسه سیمان یا باتارد استفاده میشود.
این زیرسازی به زیرسازی رگلاژ موسوم است و هدف از آن، رفع ناهمواری سطح زیرین جدولکاری میباشد.
روی سطح تراز و آمادهسازی شده، پیسازی جدولها که معمولاً از نوع بتن 250 میباشد، اجرا میشود.
سپس جداول ابتدا و انتهای کار، به عنوان الگوی کار، نصب و تراز شده و بین دو جدول ابتدا و انتهای کار، عمل ریسمانکشی سراسری صورت میگیرد.
در صورتی که ارتفاع جدول در طول مسیر به دلایلی یکنواخت نباشد و در نقاط مختلف خیابان متغیر باشد، جدولسازی با بتنریزی درجا صورت میگیرد.
به منظور جلوگیری از ترکخوردگی جدولهای با طول زیاد، به فواصل هر 6 متر، درز انبساط به عرض 10 تا 15 میلیمتر تعبیه میشود.
این درز به کمک آسفالت و یا ماده پرکننده دیگری مانند یونولیت پر میشود.
جزئیات کانیو دو طرفه
جزئیات دریچه بازشوی فلزی
جزئیات جوی سرپوشیده بتنی
- روسازی پیاده رو با بتن درجا:
یکی دیگر از پارامترهای ساخت روسازی پیاده رو، بتن درجا میباشد.
معمولاً در نقشههای اجرایی محوطه، مشخصات مصالح، روش ساخت، حمل، اجرا و نگهداری بتن طبق مشخصات فنی ذکر میگردد.
درزهای انبساط و ضخامت دال بتنی براساس نقشههای اجرایی صورت میگیرد.
در صورتی که عرض پیاده رو از 5 متر بیشتر اجرا شود، تعبيه درز انبساط طولی الزامی است.
در قسمتهای مستقیم در هر 15 متر طول، درز انبساط اجرا میگردد.
درزها با مواد و مصالح مناسب نظیر آسفالت یا یونولیت پر میشوند.
در ترکیب مصالح، روسازی بتنی را از حالت عادی و یکنواخت خارج کرده، تبدیل به حالت شکلپذیر نموده و فرمهای زیبایی در بتن ایجاد مینمایند.
در حالت کلی، بتن با سایر مصالح تلفیق میشود و این مصالح کمپوزیسیون زیبا و هماهنگی را به وجود میآورند.
- کفسازی در پیاده رو سازی:
کفها، سطوح افقی هستند که حد تحتانی فضا را مشخص کرده، محیط را برای حرکت و فعالیت انسانی و قرار دادن مبلمان و لوازم زندگی در فضای باز و بسته، فراهم میآورد.
کف در مقایسه با دیوار و سقف، نزدیکترین و قابل استفادهترین قسمت فضاست و بیشترین تأثیر را در زیبایی و کارایی فضا دارد.
در فضایی با عملکردهای مختلف، کفسازی فضاها فرق میکند.
برای کفسازی از مصالح و روشهای مختلف استفاده میشود.
ساختار و سازه این سطوح، باید از استحکام کافی برای تحمل و انتقال بارهای وارده برخوردار باشد همچنین، رویه این سطوح باید به منظور استفاده مستمر، بادوام، زیبا و قابل نظافت باشد.
در مقابل سایش و رطوبت مقاوم بوده و عملکرد مناسبی از نظر انعکاس و انتقال صدا، گرما و سرما داشته باشد.
کف فضاهای خارجی باید در مقابل آفتاب، بارندگی و یخزدگی از دوام کافی برخوردار باشد.
در استفاده از سطوح صیقلی و صاف، به انعکاس شدید نور و صدا و امکان سر خوردن در موقع حرکت، باید توجه شود.
پر استفادهترین سطوح در امور معماری به کف اختصاص دارد.
نوع ساختن کف براساس نحوه قرارگیری و شرایط جوی محل، متفاوت است.
مثلاً نوع کف در انبار و پارکینگ تفاوت بسیاری با واحد مسکونی دارد و مصالح مصرفی و جزئیات مربوط به اجرا در مورد کفهای مختلف دارای تفاوت اساسی میباشد.
هدف از کفسازی، به وجود آوردن سطحی هموار است که بتواند نیازها و خواستههای مصرف کننده را برآورده نماید.
البته شکل و جنس آن به نوع کاربری آن بستگی دارد.
به عنوان نمونه کف سرویسها در طبقات فوقانی ساختمان و کف زیرزمینها و سالنها و… با یکدیگر تفاوت داشته و شرایط ویژه خود را دارد.
باید دقت شود که کفسازی با مصالحی انجام شود که بتواند وزن خود را به خوبی تحمل نموده و سطح رویی آن بتواند در مقابل سایش مقاومت نماید.
اگر کفسازی فضاها از پیچیدگی و جزئیات زیادی برخوردار باشد یک پلان مستقل شامل طرح و جزئیات کفسازی با عنوان ((پلان کفسازی)) جهت معرفی مشخصات کفها و جزئیات اجرای آنها ترسیم میگردد.
کفسازی فضاها به دو صورت نرم (مانند چمن، فرش و موکت) و یا سخت (مانند سنگ، آجر و سرامیک) انجام میشود.
تغییر الگوی کفسازی فضاها میتواند با رعایت جنبههای کارکردی و زیباییشناسانه، به تنوع تفکیک فضاها تأکید نماید.
الف) کفسازی با مصالح سخت:
از مصالحی مانند سنگ، بتن، سرامیک و موزاییک و… برای کفسازی فضاهای مرطوب و یا فضاهایی که با کفش در آنها رفت و آمد میشود، استفاده میشود.
معمولاً در فضاهای ورودی، سرویسها، آشپزخانه، پیاده روهای محوطه از مصالح سخت برای کفسازی استفاده میشود.
ب) کفسازی با مصالح نرم:
از مصالحی مانند چوب، انواع کفپوشهای پلاستیکی، موکت، قالی و… برای فضاهای زندگی مانند اتاقهای خواب، فضاهای نشیمن و پذیرایی و… استفاده میشود.
- اصول کفسازی:
پوشش کف باید با اهداف استفاده از آن، متناسب باشد و با توجه به نوع زمین (خشک، نیمهخشک، مرطوب) و همچنین محل مورد استفاده کف (اتاق، سرویسهای بهداشتی، آشپزخانه، حیاط و…) انجام گیرد تا بتواند نیازها و خواستههای استفاده کننده را برآورده نموده و در عین حال محکم باشد.
بعضی از عواملی که در انتخاب پوشش کف مؤثر هستند، عبارتند از:
- نوع زیرسازی
- مقاومت در مقابل آتشسوزی و مواد شیمیایی
- ایمنی و راحتی در حرکت (بدون سر خوردن)
- نمای مناسب
- هزینه ساخت و نگهداری
- سلیقه شخصی
هیچ پوششی وجود ندارد که تمام خواستههای موردنظر را تأمین نماید اما بعضی از پوششها میتوانند به طور نسبی، نظر استفاده کننده را برآورده نمایند.
بافت و رنگ كفها بر کیفیت و حالت فضا تأثیر میگذارد.
مقیاس الگوی کفسازی باید با توجه به مقیاس فضا در نظر گرفته شود.
اختلاف سطح، تغییر مصالح یا رنگ در کفسازی فضاها میتواند به تقسیم و تفکیک فضا منجر گردد.
در این شیوه تفکیک فضا، تداوم و ارتباط بصری بین حوزههای فضایی را میتوان حفظ نمود و در عین حال، بر هویت و ویژگی هر فضا تأکید کرد.
- انواع پوشش کف
1) موزاییک:
به نوعی بتن اطلاق میگردد که سطح آن ساییده شده و ظاهری خالدار و درهم دارد که گاهی به صورت ساده ساخته میشود.
از دیرباز یعنی هنگامی که سیمان به بازار عرضه شد تقریباً موزاییک نیز ساخته شد و در دسترس قرار گرفت.
موزاییک در كفها، پلهها، قرنیزها، نمای ساختمان و نظایر آن به کار میرود.
در کشورمان موزاییک به عنوان ارزانترین، بادوامترین و متداولترین نوع کفپوش به شمار میرود و شاهد کاربرد آن در ساختمانهای مسکونی، آموزشی، تجاری، اداری و بهداشتی میباشیم.
برای نماسازی و پوشش بدنه داخلی بعضی از ساختمانها نیز آن را به کار میبرند.
2) سرامیک:
فرآوردهای متشکل از دانههای ظریف بلورین و متخلخل است که معمولاً در حرارتی بالاتر از 1000 درجه سانتیگراد پخته شده و در انواع لعابدار و بدون لعاب تولید میشود.
3) سنگ:
سنگ طبیعی، جسمی است که از یک یا چند کانی تشکیل شده است.
سنگ دارای کاربردهای زیادی در ساخت و ساز است که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) به شکل بلوک در ساختمانسازی، سدسازی، باراندازها، دیوارهای جانپناه و…
ب) به شکل بریده، برای مصارف تزئینی، نما و کف ساختمان
پ) استفاده به عنوان سنگفرش
سنگها، از نظر منشأ و طرز تشکیل، به سنگهای آذرین، رسوبی و دگرگونی دستهبندی میشوند.
از لحاظ کاربرد، مهمترین دسته سنگهای طبیعی، سنگهای بریده شده است، که در نما و پوشش کف استفاده میشود.
4) پارکت (فرش چوبی) :
پارکت نوعی کفپوش چوبی است که برای فرش نمودن از آن استفاده شده و دارای خصوصیتهایی از قبیل مقاومت در برابر سایش و زیبایی خاص است.
5) کفپوشهای بامبو:
نوعی کفپوش چوبی است که از جنس نی بوده و دارای استحکام و زیبایی منحصر به فرد میباشد.
کاربرد این نوع کفپوشها در فضاهای داخلی منازل مسکونی، شرکتهای خصوصی و غیره میباشد.
6) کفپوشهای P.V.C:
از خصوصیت مهم این کفپوش، ضدآب بودن و راحتی راه رفتن با پای برهنه روی آن است.
از این کفپوشها در آشپزخانه منازل مسکونی استفاده میشود.
7) لینولیوم:
کفپوشی است که از چوبپنبه ساخته میشود.
از روغن برزک برای چسباندن لینولیوم استفاده میشود.
8) گرانولیت:
مخلوطی از ماسه و سیمان و سنگریزه گرانیتی که پس از آماده کردن ملات، آن را بر روی کف ریخته و با استفاده از ماله آن را صاف و صیقلی میکنند.
9) آرملات:
محصولی است که از کانیهای معدنی سخت و سربارههای صنعتی، طی مراحل دقیق و کنترل شده و طبق استانداردهای بینالمللی تهیه میشود.
- طبقهبندی مسائل و مشکلات سیستم پیاده
الف) مسائل فیزیکی معابر پیاده:
1- طرح هندسی (عرض معبر، شیبهای طولی و عرضی، شیبراهه و پلکان، روگذر و زیرگذر، تراز و اختلاف ارتفاع)
2- روسازی (کیفیت پایین یا فقدان روسازی مناسب، جنس و بافت روسازی و…)
3- ناپیوستگی در شبکه پیادهروی
4- کمبود تسهیلات پیادهروی (گذرگاههای طولی و عرضی، ایستگاهها و ترمینالهای وسایل نقلیه عمومی و…)
5- نامناسب بودن معابر پیاده برای افراد کمتوان (کودکان، سالمندان، معلولین)
6- سیستم زهکشی نامناسب
ب) مسائل شهرسازی در پیاده رو سازی:
1- نامناسب بودن دسترسیهای پیاده و سواره
2- نامناسب بودن الگوی شبکه پیاده و سواره
3- نامناسب بودن طرح و توزیع کاربریهای زمین
ج) مسائل سازمانی و مدیریتی و برنامهریزی در پیاده رو سازی:
1- فقدان برنامهریزی سیستم پیاده
2- عدم وجود سازمان متولی مدیریت سیستم پیاده
3- کمبود اعتبارات و تخصیص منابع مالی
4- عدم کفایت مدیریت ترافیک پیاده
5- عدم کفایت مدیریت بهرهبرداری و نگهداری معابر پیاده
د) مسائل آموزشی و ایمنی در پیاده رو سازی:
1- کمبود یا فقدان آگاهی عابرین از مقررات، قوانین، علائم و… مربوط به پیادهروی
2- کمبود یا فقدان آگاهی رانندگان از مقررات، قوانین و علائم مربوط به پیادهروی
3- فقدان برنامه آموزشی مدون و با اهداف مشخص برای گروههای مختلف اجتماعی
4- کمبود ایمنی عابرین در معابر پیادهروی و به ویژه در هنگام عبور از عرض خیابان و تقاطعها
5- کمبود علائم پیادهروی (تابلو، خطکشی و…)
6- کمبود روشنایی
ه) قوانین و مقررات در پیاده رو سازی:
1- عدم کفایت و وضوح قوانین و مقررات موجود پیادهروی (عابرپیاده، راننده، مالکین املاک مجاور و…)
2- عدم اجرای قوانین و مقررات
و) مسائل محیطی:
1- آلودگیهای محیطزیست (هوا، صدا، بهداشتی)
2- نازیبایی
3- شرایط اقلیمی و جوی نامناسب (بارش برف و باران، تابش خورشید و…)
- طرح هندسی پیاده رو:
مسیر پیاده باید در پلان حتیالامکان منطبق بر کوتاهترین مسیر باشد.
امتدادهای مستقیم طولانی برای عابرین پیاده خسته کننده هستند.
برای رفع یکنواختی مسیر میتوان قسمتهای مستقیم را با قوسهای ملایمی به یکدیگر متصل نمود.
- جهت و موقعیت شیبراهه:
– شیبراههها نباید در محلهایی قرار گیرند که عابرین پیاده را به خارج از محدوده خطکشی گذرگاه عرضی هدایت کنند.
– اگر خطکشی گذرگاه عرضی در امتداد جدول خیابان باشد، خطرات ناشی از کمبود فضای گردش شیبراهه کاهش خواهد یافت.
– شیبراهه نباید استفاده کننده را مجبور به گردش تند (تحت زاویه نزدیک به 90 درجه) در محل ورود به جریان تردد عابرین پیاده کند.
– شیبراهه باید استفاده کننده را به داخل و در جهت محور گذرگاه عرضی هدایت کند.
– کنارههای شیبراهه واقع در مسیر عابرین پیاده باید به وسیله سطوح شیبدار به پیاده رو متصل گردد.
حداکثر شیب این سطح در جهت عمود بر محور شیبراهه برای تردد عابرین پیاده 10 درصد و برای تردد صندلیهای چرخدار 8 درصد است.
– در صورتی که لبه رابط پیاده رو به صورت پرتگاه باشد، باید در لبه آن یک مانع برای جلوگیری از سقوط عابرین پیاده وجود داشته باشد.
- پله و پلکان:
– حداقل عرض راهپله برای تردد یک طرفه 90 سانتیمتر و حداقل مطلوب آن 95 سانتیمتر است.
– حداقل عرض راهپله برای تردد دو طرفه 1.5 متر و حداقل مطلوب آن 1.75 متر است.
– از پلکانهای طولانی باید اجتناب شود، حداکثر تعداد پلههای هر پلکان 12 است.
– حتیالامکان از پلکانهای دارای کمتر از سه پله باید اجتناب شود.
– به منظور کاهش طول یا تغییر جهت پلکان باید از پاگرد میانی استفاده شود.
– حداقل طول پاگرد برای تردد یک طرفه 1.8 متر و برای تردد دو طرفه 3 متر است.
– حداقل عرض پاگرد برابر بزرگترین عرض پلکان منتهی به آن است ولی در هر صورت نباید کمتر از 1.2 متر باشد.
– راهپلههای منتهی به پیاده رو باید در قسمت پایین حداقل 60 سانتیمتر و در قسمت بالا حداقل 30 سانتیمتر از لبه پیاده رو فاصله داشته باشد.
– حداقل طول پله برابر 28 سانتیمتر و حداقل ارتفاع آن 12.7 سانتیمتر است.
– کف پلههایی که در فضای باز قرار دارند، باید دارای شیب 1% به سمت لبه باشند تا از جمع شدن آب و تشکیل یخ روی آنها جلوگیری شود.
– پله نباید دارای لبه تیز باشد.
– پله باید ترجیحاً دارای لبه قائم بوده و شعاع انحنا، قوس لبه آن حداکثر 12.5 میلیمتر باشد.
– در صورت امکان باید جنس و رنگ لبه پله با کف و پاخور آن تفاوت داشته باشد تا قابلیت رؤیت بیشتری فراهم گردد.
– نوار بساوایی باید حداقل به پهنای 60 سانتیمتر بوده و به فاصله 90 سانتیمتر از مانع در کل عرض آن امتداد داشته باشد.
– هیچ قسمت از یک پلکان واقع در فضای پیاده رو نباید در ارتفاعی کمتر از ارتفاع مجاز پیشآمدگی داشته باشد.
– پلکان با بیش از دو پله و شیبراه با بیش از 1.5 متر اختلاف ارتفاع در هر قطعه باید دارای دستگیره در هر دو طرف باشند.
در محلهایی که خطر سقوط وجود دارد، نردهکشی الزامی است.
– حداقل ارتفاع از بالای دستگیره تا روی پله در محل لبه پله 80 سانتیمتر و حداکثر 90 سانتیمتر است.
– حداقل ارتفاع از بالای نرده تا روی کف تمام شده 1 متر است.
– حداقل ارتفاع از بالای دستگیره تا روی کف شیبراه در امتداد قائم 80 سانتیمتر و حداکثر ارتفاع 90 سانتیمتر است.
– حداقل ارتفاع از بالای دستگیره تا روی پله در محل لبه پله 40 سانتیمتر و حداکثر 65 سانتیمتر است.
– دستگیره باید حداقل 30 سانتیمتر در بالای پلکان به طور افقی ادامه یابد.
– دنباله دستگیره باید به اندازه عرض یک پله، جلوتر از لبه پایینترین پله در امتداد راهپله و سپس به اندازه 30 سانتیمتر به طور افقی ادامه داشته باشد.
– دستگیره شیبراه باید در دو انتها حداقل به اندازه 30 سانتیمتر ادامه داشته باشد.
– دستگیره پلکان و شیبراه باید حداقل در یک طرف پاگرد ادامه داشته باشد.
– دستگیره نباید در پیاده رو ادامه یابد، انتهای آن باید به زمین یا دیوار مجاور متصل گردد.
– چنانچه ارتفاع و عرض مقطع دستگیره بیشتر از 5 سانتیمتر باشد، قسمت فوقانی مقطع باید به گونهای باشد که دست بتواند با راحتی و اطمینان آن را بگیرد.
– کلیه لبههای دستگیره باید به صورت پخ یا گرد باشند.
– سطح تماس دستگیرههای پیوسته نباید به وسیله بستها، پایهها و یا سایر موانع منقطع گردد.
– دستگیرههای دیواری باید حدود 4 سانتیمتر از دیوار فاصله باز داشته باشند.
– بستهای دیواری دستگیره باید به زیر مقطع آن متصل شود.
– از به کار بردن روکار زبر روی دیوار پشت دستگیره باید اجتناب شود.
– دستگیرههایی که در معرض تابش خورشید یا در سرما قرار میگیرند باید از مصالح نارسانای حرارتی ساخته شوند.
– فاصله میان عناصر (افقی یا عمودی) باید کمتر از 10 سانتیمتر باشد زیرا ممکن است اعضای کودکان در فاصلههای بزرگتر گیر کند.
کلیه دستگیرهها باید برای تحمل لنگرخمشی ناشی از یک بار افقی متمرکز 110 کیلوگرمی طراحی شوند.
بستها و پایهها باید تحمل نیروی برشی و نیروی فشاری 110 کیلوگرمی را داشته باشند.
- محل نشستن و استراحت عابرین:
– در صورت امکان باید در محل گذرگاههای عرضی و فضای سبز جزایر میانی، محلهایی برای نشستن و استراحت عابرین تأمین شود.
– در صورت امکان باید محل نشستن و استراحت برای عابرین در بالای پلکانها و شیبراهها در نظر گرفته شود.
– محلهای نشستن باید در مجاورت جریان تردد پیاده قرار داشته باشد، این محلها باید حداقل 60 سانتیمتر عقبتر از جریان تردد قرار گیرند.
– محل مخصوص توقف صندلی چرخدار باید حداقل 75 سانتیمتر عرض داشته باشد.
– محلهای نشستن باید دارای رویه مقاوم و مسطح باشند.
– محلهای نشستن باید حتیالامکان در مقابل تابش خورشید و بارش برف و باران و وزش باد محافظت شوند.
– طراحی محلهای نشستن باید به گونهای باشد که افراد معلول و کمتوان بتوانند با راحتی و ایمنی از آنها استفاده نمایند.
- مهمترین اقدامات در زمینه ایمنی پیاده:
– تفکیک عابرین و وسایل نقلیه
– تنظیم جریان پیاده و سواره
– بهبود دید (روشنایی)
– بهسازی معابر
– کمک به عابرینی که بیشتر در معرض خطر تصادف قرار دارند.
مؤثرترین راه کاهش تصادفات پیاده، دور نگهداشتن عابرین و وسایل نقلیه از یکدیگر است که برخی از این تسهیلات عبارتند از:
- پیاده روها
- زیرگذرها و روگذرها
- نردههای حفاظتی
- جزایر ایمنی
- گذر ویژه پیاده
- ایستگاهها
از طریق اصلاح روشنایی معابری که عابرپیاده و وسیله نقلیه در آن حضور دارند و یا از طریق رفع موانع مانند درختان و اتومبیلهای پارک شده که مانع رؤیت عابر توسط راننده وسیله نقلیه و بالعکس میشود، میتوان باعث بهبود دید و در نتیجه باعث جلوگیری از وقوع تصادف گشت.
روشنایی معابر پیاده باید در حد استاندارد تأمین شود.
نورپردازی باید نه درحد خیره کننده و نه مانند نور مهتاب باشد.
وجود روشنایی کافی در پیادهروها و سایر معابر پیاده از نظر ایمنی و مهمتر از آن ایجاد احساس امنیت در عابرین پیاده بسیار مؤثر است.
امنیت معابر از جمله عوامل بسیار مؤثر در پیادهروی است و تأمین آن به طرق مختلفی مقدور است.
برخی از این روشها در زمره اقدامات مهندسی و طراحی هستند و برخی دیگر در چارچوب مدیریت اجرایی که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- تأمین روشنایی کافی در معابر پیاده
- طراحی معابر پیاده به گونهای که در مسیر ایجاد مخفیگاه نشود
- تأمین فاصله دید کافی برای عابرین پیاده
- طراحی نسبت عرض به ارتفاع معبر به گونهای که عابرپیاده در فضای معبر نه احساس گرفتگی و نه احساس فراخی بیش از اندازه و ترس داشته باشد
- طراحی معابر پیاده به گونهای که عابرین در معرض دید سوارهها و یا ساکنان املاک مجاور باشند
- جلوگیری از ترافیک عبوری سواره و پیاده از راههای دسترسی محلههای مسکونی
- جلوگیری از توقف افراد مزاحم در معابر پیاده
- گشت منظم و مداوم نیروهای انتظامی
فواصل درختکاری در امتداد پیادهروها نباید ایجاد مخفیگاه کند و عابرین پیاده باید به خوبی در معرض دید سرنشینان خودروها و همچنین ساکنان ساختمانهای مجاور قرار داشته باشند.
فضای لازم برای تردد عابرین پیاده باید عاری از شاخ و برگ آویزان درختان باشد.
جویهای روباز دفع آبهای سطحی یک خطر جدی برای عابرین و به خصوص افراد معلول و کمتوان میباشد.
این جویها باید حتیالمقدور سرپوشیده شوند و یا این که به وسیله یک حاشیه، جدول یا مانع به ارتفاع حداقل 7.5 سانتیمتر از پیاده رو مجزا گردند.
اگر در کف پیاده رو دریچههای مشبک فلزی وجود داشته باشند، سوراخهای آنها نباید دارای عرضی بیشتر از 13 میلیمتر باشند.
در صورتی که دریچه دارای سوراخهای طویل باشد، باید آن را به گونهای نصب نمود که جهت طولی سوراخها عمود بر امتداد تردد دائمی قرار گیرد.
در تدوین برنامه ایمنی پیاده باید گروههایی که بیشتر در معرض خطر تصادف قرار میگیرند و همچنین نوع، زمان و مکان رایجترین تصادفات مورد بررسی قرار گیرند.
سه گروه از عابرین که بیشتر در معرض خطر تصادف قرار دارند عبارتند از کودکان، سالمندان و اشخاصی که نمیتوانند سرعت نزدیک یا دورشدن وسیله نقلیه را تشخیص دهند.
کودکان و سالمندان دو گروهی هستند، که بیشتر در معرض خطر تصادف قرار داشته و نیازمند تمهیدات خاصی هستند.
برای مناطق آموزشی میتوان از گذربان مدرسه، جداسازی مسیرهای عابرین پیاده توسط جدولبندی، محدود نمودن سرعت وسایل نقلیه و غیره استفاده نمود.
همچنین با فراهم نمودن نقشههای مسیرهای ایمن برای هر مدرسه میتوان ایمنی دانشآموزان را افزایش داد.
برای سالمندان و افراد ناتوان نیز میتوان اصلاحات مهندسی خاصی انجام داد مانند اصلاح چراغهای راهنمایی (مثلاً تجهیز چراغهای پیاده به علائم صوتی)، مناسبسازی پیاده رو (مانند احداث شیبراهه) و استفاده از نردههای محافظ، تابلوهای خاص و جزایر ایمنی.
برای هر یک از حالات زیر باید توصیههای ایمنی تهیه و به نحو مقتضی به عابرین پیاده آموزش داده شود:
- ورود ناگهانی عابرپیاده به خیابان از میان اتومبیلهای پارک شده
- پیادهروی در کنار سوارهرو
- گذر از عرض خیابانهای یک طرفه چندخطه
- عبور از جلوی وسایل نقلیه درحال گردش
- عبور از پشت وسیله نقلیهای که دنده عقب میآید
- دویدن برای عبور از عرض خیابان در محل تقاطع
- عبور از جلوی اتوبوس متوقف در ایستگاه
- عبور در ساعات شب که عابرین به سختی دیده میشوند
- عبور از عرض خط آهن در تقاطع همسطح با سوارهرو
- عبور در طول راههای با سرعت بالا که رانندگان انتظار حضور عابر در سطح سوارهرو را ندارند
- عملیات ساختمانی در نزدیکی مناطق عبوری که باعث اختلال در حرکت عابر و وسیله نقلیه شده و در نتیجه خطر تصادف را برای عابرین افزایش میدهد
- حرکت در کنار راه در مناطق خارج شهر که پیاده رو ندارند
- ایمنی در محل ایستگاهها
- ایمنی در محل مدارس
عبور پیادهها از عرض سوارهرو:
از طریق طراحی و با استفاده مناسب از چهار ابزار مؤثر زیر میتوان ایمنی عبور پیادهها از عرض سوارهرو را بهبود بخشید:
- کاهش سرعت ترافیک
- کاهش عرض عبور پیادهها
- بهبود دید متقابل پیاده و سواره
- تنظیم عبور پیاده و سواره
1- کاهش سرعت وسایل نقلیه موتوری:
سرعت ترافیک موتوری را به روشهای زیر کاهش میدهند:
- اجزای طرح هندسی را به نحوی تعیین میکنند که رانندگان وسایل نقلیه موتوری وادار به کاهش سرعت شوند.
- فضاهای واقع در اطراف سوارهرو را چنان طراحی میکنند که رانندگان وسایل نقلیه موتوری متوجه مسکونی و تجاری بودن محیط شوند.
- در مسیر ترافیک موتوری سرعتگیر درنظر میگیرند.
- چراغ چشمکزن قرمز یا زرد نصب میکنند.
2- کاهش عرض عبور پیادهها:
عرض عبور را به شیوههای زیر کاهش میدهند:
- پرهیز از طرح سوارهروهای عریض بدون کنترل فیزیکی عبور پیادهها از عرض آن
- درنظر گرفتن میانه که برای پیادهها محل ایمن به وجود میآورد و عبور از عرض سوارهرو را در دو مرحله ممکن میسازد
- کاهش عرض سوارهرو در بسیاری از موارد کاهش عرض سبب کاهش ظرفیت نمیشود
- در نظر گرفتن پیشآمدگی در محل تقاطعها و پیادهگذرها
- باریک گرفتن دهانه خیابانها با کم گرفتن شعاع گردش به راست
- قراردادن پیادهگذر قبل از گشادگی دهانه تقاطع (در تقاطعهای بدون چراغ راهنما)
- حذف جوبهای سرباز
3- بهبود دید متقابل پیاده و سواره:
با استفاده از شیوههای زیر میتوان وسایل نقلیه موتوری را برای پیادهها و پیادهها را برای وسایل نقلیه موتوری بهتر قابل رؤیت ساخت:
- تأمین روشنایی کافی در پیادهگذرهای راههای شریانی، و تأمین روشنایی کافی در سوارهرو خیابانهای محلی
- ممنوع ساختن پارکینگ حاشیهای مخصوصاً در نزدیکی پیادهگذرها و تقاطعها
- ایجاد پیشآمدگی در محل تقاطعها و پیادهگذرها
- رفع موانع دید مانند درختهایی که جلوی دید را میگیرد
- خطکشی سفید پیادهگذر
- موقعیت مناسب پیادهگذر و ایستگاههای اتوبوس واقع در دو طرف خیابان نسبت به هم؛ به نحوی که پیادهگذر در پشت اتوبوسهای متوقف در ایستگاههای دو طرف قرار گیرد
- نصب تابلوی پیشآگهی عبور پیاده
4– تنظيم عبور پیاده و سواره:
از شیوههای زیر برای تنظیم عبور پیاده و سواره استفاده میکنند:
- چراغ راهنما در تقاطعها
- چراغ مخصوص عبور پیاده در تقاطعها
- چراغ دکمهای عبور پیاده، که پیادهها میتوانند با فشار دکمه آن ترافیک موتوری را متوقف سازند
- پیادهگذر
- نرده مخصوص پیاده که عبور پیادهها از عرض خیابان توسط آن تنظیم میشود
- زیرگذر یا روگذر مخصوص پیاده
زیرگذر:
زیرگذر و مخصوصاً ورودی آن باید از نظر بصری، زیبا و جذاب باشد تا پیادهها به استفاده از آن تشویق شوند.
برای این منظور باید ضوابط زیر را رعایت کنند:
- ورودی زیرگذر را باید با طراحی زیبا و ساده به محیط اطراف آن پیوند بزنند.
- گوشههای تند که مخفیگاه ایجاد میکنند در نظر نگیرند، ورودی و داخل زیرگذر را به خوبی روشن کنند.
- پوشش کف و دیوارها و سقف به نحوی باشد که نظافت و شستشوی آنها آسان باشد و برعکس، دستکاری کردن آنها و یادگاری نوشتن در روی آنها آسان نباشد.
- تخلیه آب بارش به خوبی انجام گیرد.
- طرح چنان باشد که نشستن افراد در داخل زیرگذر آسان نباشد.
1- موقعیت:
زیرگذر را باید در امتداد کوتاهترین مسیر اصلی پیادهها قرار دهند.
به منظور صرفهجویی در هزینه، زیرگذر معمولاً عمود بر محور راهی که از زیر آن میگذرد، ساخته میشود.
در مواردی ممکن است وضعیت خاص محل، با رعایت ضوابط دیگر ایجاب کند که امتداد زیرگذر نسبت به محور راه مایل باشد.
در این موارد، تا آنجا که بشود باید زاویه قرارگیری زیرگذر نسبت به محور راه را به 90 درجه نزدیک بگیرند.
زیرگذر باید به صورت طبیعی در امتداد مسیر حرکت پیادهها واقع باشد، تا مورد استفاده قرار گیرد.
از این نظر، طرح ورودی زیرگذر اهمیت زیاد دارد.
طرح ورودی باید چنان باشد که زیرگذر به عنوان قسمتی از امتداد طبیعی مسیر پیادهها به نظر آید.
در مواردی که پیادهها به طور طبیعی به زیرگذر هدایت نمیشوند، برای تنظیم عبور پیادهها و جلوگیری کردن از عبور همسطح آنها نصب نردههای پیاده ضروری است.
2- شیبراهه:
در صورتی که شیبراهه تنها راه دسترسی به زیرگذر است، بهتر است که عرض شبیراهه را برابر عرض زیرگذر بگیرند.
در موارد ناچاری میتوان این عرض را کمتر و تا حداقل 1.75 متر گرفت.
اگر شیبراهه سقف دارد، عرض آن نباید در هیچ حالتی کمتر از عرض قسمت اصلی زیرگذر باشد.
اگر شیبراهه و پله را باهم درنظر میگیرند، عرض آزاد شیبراهه نباید از 1.25 متر (حداقل لازم برای حرکت راحت صندلی چرخدار) کمتر باشد.
شیب طولی شیبراهه نباید از 10 درصد بیشتر باشد، و بهتر است که از 8 درصد بیشتر نشود.
برای تغییر ارتفاع بیش از 3.5 متر باید پاگرد در نظر بگیرند، به نحوی که تغییر ارتفاع بین دو پاگرد از 3.5 متر بیشتر نباشد.
طول پاگرد، در امتداد محور شیبراهه، نباید از 1.5 متر کمتر باشد.
شیب طولی پاگرد را باید 2 درصد یا کمتر بگیرند.
3- پله:
بهتر است عرض پلهها برابر عرض زیرگذر باشد.
در مواردی که نمیتوان این عرض را فراهم ساخت، عرض پله نباید از 1.75 متر کمتر باشد.
اگر پله سقف دارد، عرض آن در هیچ حالتی نباید از عرض زیرگذر کمتر باشد.
ارتفاع پله نباید از 18 سانتیمتر بیشتر و از 12.5 سانتیمتر کمتر باشد.
عرض کف پله نباید از 30 سانتیمتر کمتر باشد.
4- دستگرد:
برای شیبراهههایی که شیب طولی آنها 5 درصد یا بیشتر است و برای انواع پلهها باید دستگرد درنظر بگیرند.
اگر عرض شیبراهه یا پله 3.0 متر یا بیشتر است، در هر دو طرف و در غیر این صورت، فقط در یک طرف دستگرد در نظر بگیرند.
ارتفاع دستگرد، که مقدار آن از محل لبه پلهها و از کف شیبراهه اندازه گرفته میشود، باید بین 0.75 تا 0.80 متر باشد.
دستگرد باید با مقطع لولهای ساخته شود، و قطر آن از 3.5 سانتیمتر بیشتر نباشد.
بین لوله دستگرد و دیوار حداقل باید 4 سانتیمتر فاصله بگذارند.
دستگرد باید حداقل 0.3 متر قبل از پله شروع شود، و تا 0.3 متر بعد از خاتمه پله ادامه پیدا کند.
در بالای پلکان، میله دستگرد را موازی با کف بگیرند.
5- تخليه آبها:
به منظور تخلیه آبهایی که وارد زیرگذر میشود، کف آن را باید با شيب عرضی 3 تا 4 درصد از وسط به دو طرف لبهها شیب دهند تا آبها در کنار جدول واقع در لبهها جاری شود (جوبک).
کف زیرگذر باید دارای شیب طولی بین 0.5 تا 0.7 درصد در یک جهت باشد، تا آبهای جمع شده در لبهها به طرف دریچه چاهک تخلیه آب هدایت شود.
چاهک را باید در محلی قرار دهند که پاک کردن آن مانع رفت و آمد پیادهها نشود.
قرار دادن جوب یا جوبهای مثلثی و مجاری شیارمانند و نظایر آن که محل جمع شدن آشغال و ماندن و گندیدن آبها است، مجاز نیست.
اگر شیببندی کف به نحوی است که جریان آب از عرض زیرگذر میگذرد؛ باید بین خط گود محل عبور آب و خط شروع و خاتمه پلهها حداقل 1.0 متر فاصله باشد.
6- نازککاری:
در نازککاری زیرگذرها اصول زیر را باید رعایت کنند:
- خرابهکاری و دستکاری آسان نباشد.
- جالب و جذاب باشد، این موضوع مخصوصاً در ورودیها اهمیت دارد.
- نظافت و شستشو آن آسان باشد.
جنس نمای دیوارها باید چنان باشد که اولاً یادگاری نوشتن و خرابهکاری آسان نباشد و ثانیاً بتوان آنها را به سادگی شست.
از این نظر، نمای بتنی و هرگونه اندود سیمانی، چه صاف و چه دانهدار، سفیدکاری، آجرکاری، و یا قطعات پیشساخته مناسب نیست و از آنها نباید استفاده کنند.
کاشیکاری و یا رنگآمیزی قابل شستشو مناسبترین نوع نماسازی برای داخل زیرگذر است.
نماسازی داخلی را باید در 1.0 متری دهانه زیرگذر قطع کنند و از آن نقطه به بعد داخل زیرگذر را مطابق نمای قسمتهای بیرونی آن نماسازی کنند.
زیرا، نماسازی داخلی در مقابل عوامل جوی دوام کافی ندارد.
رنگ سقف باید روشن باشد.
رنگآمیزی بهترین شیوه نماسازی سقف است.
از سقف کاذب نباید استفاده کنند.
7- روشنایی:
تأسیسات روشنایی باید چنان طراحی شوند که دستکاری و خرابهکاری آنها آسان نباشد.
مثلاً حبابها را میتوان در داخل سقف کار گذاشت.
سیمکشیها باید توکار باشد.
میانگین شدت روشنایی باید دست کم برابر استانداردهای تعیین شده باشد.
گردآورنده: گروه آموزشی استوارسازان با نظارت علمی مهندس سیدعلی منتظری
سلام مقاله فوق العادی بود اطلاعات زیاد ولی با زبانی ساده و شیوا و بسیار کاربردی از زحمات شما سپاسگذارم
سلام و عرض ادب وقتتون بخیر
باعث افتخاره براتون مفید بود
عالی بود
سلام و درود
بسيار جامع و سليس و شيوا
ممنونم
سلام و عرض ادب متشکرم از لطف شما
چقدرم که تو ایران این مسایل رعایت میشه هههخ
بله متاسفانه به بعضی از جزئیات توجه نمیشه.