روف گاردن چیست
روف گاردن به معنای بام سبز میباشد، که به مجموعه عملیاتی اطلاق میشود که به منظور محوطهسازی و ایجاد فضای سبز بر روی سقف خانهها میباشد.
روف گاردن بعضی وقتها هم سطح زمین بام یا غیرمسطح و به صورت اختلاف ارتفاع با سطح بام ایجاد میشود.
روف گاردن به 3 قسمت زیر تقسیمبندی میشود:
قسمت اول: نقشهبرداری، بررسی استحکام و تقسیم بار، بررسی نیازها، ایدهپردازی، طراحی و امکان سنجی
قسمت دوم: آمادهسازی، برقکشی، لولهکشی، نصب سیستمهای کنترل مراقبت، زهکشی، نصب سیستم روف گاردن 8 لایه
قسمت سوم: بخش نهایی و فینیشینگ در قسمت اول ابتدا نیازها و امکاناتی که کارفرما نیاز دارد با توجه به نوع سازه مورد بررسی قرار میگیرد سپس به فاز طراحی و نمونه سه بعدی میانجامد.
مصالح مورد استفاده در ساخت
برای ساخت یک روف گاردن اولین چیزی که پر اهمیت است محدودیت وزن میباشد.
مهمترین عاملی که باعث شده تا در انتخاب مصالح ساخت و نحوه اجرای آنها تغییراتی ایجاد شود فقط محدودیت وزن میباشد.
عموما برای ساختمانها در پشت بام هنگام ساخت، وزنی حدود 50 کیلو در متر مربع برای برف در نظر میگیرند.
با در نظر گرفتن این وزن به مهندسین کمک میشود که مابقی اضافه وزن ناشی از ساخت روف گاردن را تخمین زده و به واسطه آن بتوانند بهترین مصالح را انتخاب کنند.
تقسیم وزن نیز قدم بعدی و مهمی میباشد که مهندسین باید توجه بالایی به آن داشته باشند، زیرا وزن برف به صورت یکپارچه و در هر متر مربع به صورت یکسان پخش میشود.
این در حالیست که اجزای مختلف روف گاردن هر کدام ممکن است در جایی خاص قرار گرفته و توازن وزن را بر هم بزنند.
نورپردازی مورد دیگری که اهمیت بالایی هم برخوردار است.
نورپردازی نقش مهمی را در عمق دادن و حالت دادن به فضا ایفا میکند بعلاوه راه ورودی و خروجی را هم مشخص میکند.
یکی از راهها برای دستیابی به احساسات عمیق در چنین فضاهایی استفاده از روشنایی کم شدت و لطیف در قسمت بالای دیوار یا پایین درختان است که فضا را بشدت احساسی میکند.
اگر خود باغچه طرحی مدرن گونه دارد بهتر است برای کف باغچه از سنگ ریزههای سفید و یا شن و ماسه استفاده کنید تا تضاد جالبی بین طراحی مدرن و سنتی ایجاد شود.
استفاده از مجسمهای زیبا در روف گاردن در کنار نورپردازی مناسب راه بسیار خوبی برای دزدیدن نگاه سرگردان بازدیدکنندگان و توجه با دقت به محیط برای حتی چند ثانیه است.
سعی کنید طرح مجسمهایی که انتخاب میکنید بیشتر به سمت بالا متمایل باشد تا بیشتر نگاهها را به خود جلب کند.
استفاده از فواره و چشمههای آبشار مانند در روف گاردن به ایجاد حس آرامش بخشی کمک بسیاری میکند.
آلاچیق:
برای ساخت آلاچیق در روف گاردن و در روی زمین تفاوتهایی وجود دارد.
یکی از این تفاوتها مربوط به نیروی وارده بر آلاچیق میباشد که باید در آلاچیقهای روف گاردن بیشتر در نظر گرفته شود.
پس از آن تفاوت دیگر در محدودیتهایی است که در اتصال استراکچ به آلاچیق وجود دارد.
مورد دیگر برای ساخت روف گاردن انتخاب گیاه مناسب میباشد.
گیاهان انتخابی برای رشد در روف گاردن همانهایی هستند که بر روی زمین نیز وجود دارند.
اما برای انتخاب گیاهان مناسب باید به ویژگیهایی اعم از میزان رشد ریشه، میزان تحمل گرما و تابش مستقیم نور خورشید، میزان مقاومت در برابر بادهای شدید و … توجه ویژه داشت.
خاک:
برای انتخاب خاک در روف گاردنها محدودیتهایی وجود دارد.
به دلیل وجود همین محدودیتها انتخاب خاک با دقت بالایی باید انجام شود.
به این منظور از خاکی میتوان استفاده کرد که وزن کمی داشته باشد، توانایی جذب آب در آن بالاتر بوده باشد.
باید این نوع خاک از دسته خاکهایی باشد که دارای مواد غذایی مناسبی بوده و با گذشت زمان علاوه بر بهبود رشد دانهها بتواند مواد غذایی مناسب را نیز به گیاه برساند.
البته لازم به ذکر است که نیاز غذایی گیاهان با استفاده از کوددهی قابل برطرف کردن است، اما در این شرایط سختی کار برای تعویض خاک را نیز باید در نظر گرفت.
به همین دلیل باید از خاکی استفاده کرد که خود دارای مواد غذایی باشد.
انواع طرح در روف گاردن
طراحی روف گاردن یکی از طرحهای امروزی و بسیار زیبا میباشد که افراد زیادی از این طرح در ساختمانها خود استفاده میکنند.
البته طراحی روف گاردن در انواع گوناگونی صورت میگیرد که هر نوع آن ویژگیها و مزایای خاص خود را دارد.
سیستم گسترده:
کسانی که به طراحی روف گاردن میپردازند نام این نوع از طراحی را Extensive گذاشتهاند.
این نوع از طراحی را به نام مقطع کم ارتفاع و یا همان ضخامت کم میشناسند.
چرا که لایه میانی آن عمق کمی دارد و کاشت زیادی در این طراحی صورت نمیگیرد.
در این نوع طراحی فقط میتوانید یک یا دو گیاه را پرورش دهید و این مسئله به این علت است که محیط کاشت شما بسیار کم عمق میباشد.
افرادی که از این طرح استفاده میکنند بیشترین چیزی که مد نظرشان میباشد بار وزن است.
کسانی که میتوانند به این سبک از پلان روف گاردن دسترسی داشته باشند فقط پرسنل نگهداری این دسته از طرحها هستند.
استفاده از این نوع طرح بیشتر بر روی بامهایی صورت میگیرد که دارای شیب میباشند.
ریشه گیاهانی که در این سیستم وجود دارد بطور معمول ۴۰ تا ۱۰۰ میلیمتر است.
مجمع باری که این سبک از طراحی فضای سرسبز میتواند تحمل کند ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم میباشد.
شما اگر میخواهید از این طرح استفاده کنید باید بانید محیط کشت آن کم عمق و سطحی میباشد و به طور کلی در دسترس همه افراد میباشد و به همین دلیل کارکرد خاصی ندارد.
سیستم متمرکز:
این دیزاین سقف روف گاردن بیشتر به نام intensive و یا باغ بام که عمق زیادی دارد شناخته میشود.
ما به راحتی میتوانید در این طراحی رشد بیشتر گیاهان را مشاهده کنید، چرا که سبک این طراحی بیشتر شبیه پارک میباشد.
عمق خاک آن بیشتر از طراحی سیستم گسترده است.
برخی از روف گاردن که دارای این طراحی میباشند درختهای بسیار بزرگ و یا آب نماهای مجلل و بزرگی را دارا میباشند.
برای این موضوع باید سازه ساختمان را حسابی تقویت کنید، در غیر این صورت ساختمان دچار مشکل میشود.
اگر میخواهید از این طراحی در پشت بامهای خود استفاده کنید باید بدانید که مراقبت از این طرح نسبت به طرح گسترده بسیار بیشتر است و شما باید به طور دائم به آبیاری و کوددهی این طرح رسیدگی کنید.
البته مراقبتهای باغبانی و نرده چوب پلاست هم نیاز دارد، به همین دلیل باید شما برای نگهداری این طرح از افراد متخصص مشورتهای لازم را دریافت کنید.
سیستم مدولار:
این طراحی روف گاردن ارزان با طراحیهای دیگر بسیار متفاوت میباشد، چرا که طرحهای پیشین دارای لایهای بودند که ضخامت آن زیاد و یا کم بود.
ولی این طرح دارای این لایه نمیباشد و کشت گیاه در جعبه صورت میگیرد.
به همین دلیل است که به این طراحی روف گاردن سیستم مدولار یا جعبه گیاه میگویند.
در این طراحی گیاهان را در جعبههای مخصوصی کشت میکنند و این جعبهها را در سراسر روف گاردن قرار میدهند، به طوری که تمامی سطح روف گاردن را میپوشاند.
بنابراین محیط کشت در این طراحی ناپیوسته میباشد.
سیستم ترکیبی:
این طراحی روف گاردن یکی دیگر از طراحیهایی میباشد که در پشت بام به کار میرود.
دلیل عمدهای که به این طرح ترکیبی میگویند، این است که سیستم متمرکز و سیستم گسترده هر دو در این طرح به کار رفتهاند.
استفاده از این طرح در صورتی میباشد که فضای بار بیشتری در پشت بام وجود داشته باشد.
همچنین لایههایی که در این طرح مورد استفاده قرار میگیرد بسیار سبک وزن میباشد.
بیشترین استفاده از این طرح برای ساختمانهای تجاری میباشد که مساحت بیشتری دارند.
بیشترین طرحهایی که برای طراحی پشت بامهای سرسبز اجرا میشود این چهار طرح میباشد.
آلاچیق در طراحی روف گاردن:
به یکی از نکاتی که در مورد اجرای طرح آلاچیق باید دقت داشته باشید این است، فضایی که میخواهید آلاچیق را در آن به کار ببرید باید وسیع باشد.
چرا که در غیر این صورت زیبایی چندانی نخواهد داشت.
بنابراین باید از این طرح برای ساختمانهایی که تجاری و یا برجهایی که مساحت زیادی دارند استفاده کنید.
یکی از مزیتهای به کار بردن طرح آلاچیق در پشت بامهای سرسبز این است که شما میتوانید از این فضا لذت ببرید.
به همین دلیل است که در بیشتر ساختمانهای تجاری از روف گاردن به عنوان کافی شاپ یا رستوران استفاده میشود.
چرا که زیبایی فضا را بیشتر میکند و سایهبانی را در پشت بام ایجاد میکند.
انتخاب گیاهان
انتخاب کردن گیاهانی که برای طراحی روف گاردن مورد استفاده قرار میگیرد نیاز به تجربه و تخصص دارد.
فاکتورهای زیادی برای انتخاب نوع گیاه وجود دارد که برخی از آنها را بیان میکنیم.
- نوع ریشه گیاهی که میخواهد در خاک قرار بگیرد.
- مقاومتی که گیاه در برابر سرما و گرمای شدید دارد.
- میزان آبی که گیاه به آن نیاز دارد.
- عملکرد گیاهان که مجاور هم قرار میگیرند.
- میزان نوری که به گیاه میرسد.
- جهت و نوع رشد ریشههای گیاهان
- نوع برگهای گیاه که یوزنی، پهن و یا … میباشد.
- عملکرد گیاهان کاشته شده در برابر حشرات
نگهداری از روف گاردن
در حالی که مراقبت از گیاهان با گلدان بزرگ روی پشت بام بسیار شبیه به نگه داشتن آنها روی زمین است.
برخی از اصطلاحات مخصوص پشت بام وجود دارد که باید قبل از شروع حمل و نقل گلدانهای خود در خارج از خانه در نظر بگیرید.
هماهنگی:
ابتدا با مالک کد ساختمان خود را بررسی کنید.
سؤالاتی درباره قابلیت دسترسی، محدودیت ارتفاع ساختمان و مقررات مربوط به آتشسوزی میتواند هر نوع استفاده از سقف را ممنوع کند.
یکپارچگی سازه:
اطمینان حاصل کنید که سقف میتواند بار را نگه دارد.
برای این کار یک مجوز دریافت کنید.
خاک و گلدانها از ابتدا سنگین هستند و با رشد گیاهان سنگینتر میشوند.
اگر تاکنون سعی کردهاید یک گلدان پر از خاک مرطوب را جابجا کنید، میدانید که آب چه مقدار وزنی میتواند اضافه کند.
دسترسی:
چگونه میخواهید مواد و وسایل مورد نیاز خود را وارد و خارج کنید؟
اگر در یک آپارتمان زندگی میکنید، حتماً اجازه استفاده از آسانسور را دارید.
برخی از شهرداریها نیاز به دسترسی خروج چندگانه و احتمالاً روشنایی خروج، آلارم آتش و روشنایی اضطراری دارند.
آب:
آیا میتوانید شلنگ را به پشت بام بکشید؟
قوطیهای آبیاری میتوانند به یک مزاحم تبدیل شوند و ظروف به آب زیادی احتیاج دارند.
نصب بشکه باران و آبیاری قطرهای را در نظر بگیرید.
قرار گرفتن در معرض آفتاب:
آیا شما توسط ساختمانهای مجاور یا تراس بالای سرتان درسایه هستید؟
حتی آفتاب مفید میتواند زمانی مشکل ایجاد کند که گیاهان در بالای بتن متلاشی شوند.
گرما:
علاوه بر آفتاب که روی پشتبام میتابد، گرمای محیط از سطح سقف، ساختمانهای اطراف، خیابانها و لوله فلزی و سازههای آب منعکس میشود.
احتمالاً خواهان ایجاد نوعی سایه هستید، قطعاً نه برای گیاهان، بلکه برای شما.
باد:
باد میتواند خیابانهای مستقیم شهری را پایین بیاورد، خصوصاً در ارتفاعات.
ممکن است بخواهید نوعی دیوار یا نرده را در نظر بگیرید.
در این صورت، احتمالاً لازم است مجدداً کد ساختمان خود را برای ارتفاعات مورد نیاز و پایداری سازه بررسی کنید.
این امر به ویژه هنگام ساخت موانع ایمنی برای بچهها و حیوانات اهلی بسیار مهم است.
حریم خصوصی:
بیشتر پشتبامها توسط ساختمانهای همجوار احاطه شدهاند.
اگر روف گاردن شما کاملاً نمایان باشد، ممکن است بخواهید برای غربالگری برنامهریزی کنید.
میتوانید یک پرچین سبز همیشه سبز را بکارید، تاکها را تا یک دیواره ترنج بکشید یا به راحتی در زیر یک میز چتر گیر کنید.
سیم کشی برق:
برق ضروری نیست، اما مطمئناً کار را آسانتر میکند.
اگر قصد دارید شب هنگام از باغ خود لذت ببرید، شمعها نور مناسب برای علفهای هرز نیستند.
ذخیرهسازی:
موارد زیادی در رابطه با باغبانی وجود دارد:
ابزار، کود، کمپوست، سطل و فضا در یک پشت بام محدود است و استتار یک محل ذخیرهسازی دشوار است.
قفسهها کفایت میکنند.
برخی از باغبانان پشتبام کمدهای باریک را انتخاب میکنند.
گزینه دیگر صندلی نیمکت با فضای داخلی برای کاربرد مضاعف است.
هزینه:
شما میتوانید شروع به اضافه کردن فضا، خرید گلدانها و گیاهان بیشتر کنید.
هزینه واقعی وقتی میآید که میخواهید محوطهسازی و ساخت سقف را شروع کنید.
کاشی و سنگ کاشی، ساخت تختخواب و اضافه کردن روشنایی و مبلمان میتوانند همه چیز را افزایش دهند.
به علاوه، ممکن است برای حمایت از آنها به کارهای ساختاری بیشتری نیاز داشته باشید.
مزایای روف گاردن
تصفیه آلودگی هوا و روف گاردن:
روف گاردن اگر در سرتاسر یک شهر وجود داشته باشند، میتوانند کمک بزرگی باشند برای تصفیه آلودگیها و کاهش ذرات معلق در هوا.
روف گاردن همچنین میتوانند روند گسترش و پخش شدن غبار در هوا را کاهش داده و در نهایت تولید گازهای گلخانهای در مناطق شهری را کاهش دهند.
یاد داشته باشید تنها یک بام سبز در یک شهر نمیتواند تاثیری بسیار بزرگ بر پاکیزگی آن داشته باشد.
بلکه تعداد این باغ بامها زیاد شود آن وقت است که یک اثر مثبت و قابل توجه به وجود خواهد آمد.
صرفهجویی در انرژی و روف گاردن:
جزیره گرمایی شهری، نوعی از افزایش حرارت محیط که عملا در تمام مناطق شهری وجود دارد.
تشعشع نور خورشید بتن، آسفالت و دیگر مواد ساخته دست بشر را سریعتر و با درجه بیشتری نسبت به درختان، گیاهان و فضاهای سرسبز طبیعی گرم میکند.
روف گاردن یا بام سبز میتواند بخشی از این بار جذب گرما را در ساختمانهای مسکونی و تجاری به دوش بکشد.
تحقیقات نشان میدهند یک سقف معمولی و بدون پوشش در یک روز گرم و آفتابی میتواند تا ۷۰ درجه سلسیوس هم گرم شود.
در حالی که همان سقف اگر با یک باغ بام سرسبز و پر از سایه پوشیده شده باشد، دمای خنکتری در حدود ۲۵ درجه خواهد داشت.
در نهایت به صرفهجویی قابل توجه در هزینههای انرژی منجر میشود.
خنک بودن ساختمان به علاوه جریان گرمایی کاهش یافته میتواند تا ۷۵ درصد از مصرف انرژی لازم برای کار سیستمهای خنککننده و تهویه مطبوع را کاهش دهد.
تاثیر مثبت روف گاردن بر سقف:
سقفهای ساختمانها در معرض نور خورشید، باد، برف و باران هستند و بازه گستردهای از دماهای شدید را تجربه میکنند.
این دماهای خیلی گرم و خیلی سرد باعث انقباض و انبساط مداوم سقف در ماههای مختلف میشوند.
در نهایت تاثیر بد خودشان را بر سقف گذاشته و عمر ساختمان را کوتاهتر میکنند.
ایجاد یک بام سبز میتواند کمک بزرگی باشد.
یک سقف خالی به طور متوسط در طول روز دمای حدودا ۳۰ درجه را تجربه میکند اما با وجود یک بام باغ این عدد به حدود ۰ درجه کاهش مییابد.
مدیریت بارشها و کمک به شبکه فاضلاب شهری در روف گاردن:
یک بام سبز علاوه بر کاهش مقدار آبی که به شبکه فاضلاب شهری منتقل میشود، در تمیز کردن آن هم نقشی مهم دارد.
یک روف گاردن مقدار آب ورودی به شبکه فاضلاب را تا ۷۵ درصد کاهش داده و یک تاخیر حدودا ۴۵ دقیقهای ایجاد میکند.
برای شبکههای فاضلاب در شهرهای بزرگ که بعد از طوفانها و رگبارها به سرعت و به راحتی پر شده و مشکلات متعدد بعدی را به وجود میآورند، این یک خبر عالی و جذاب است.
وقتی باران از طریق درختان و گیاهان دریافت شده و پس از آن از فیلتر خاک عبور میکند، حاوی آلودگیهای زیانآور کمتری است.
عایق صوتی و عایق حرارتی روف گاردن:
عایقبندی روف گاردن تنها متوجه دما نیست، بلکه میتواند عایقی برای سر و صدا هم باشد.
ترکیب خاک و گیاهان در یک بام سبز میتواند به کاستن صداهای مزاحم شهری کمک کرده و یک ساختمان با عایق صوتی را به وجود آورد.
تاثیر بام باغ بر کاهش آلودگی صوتی، در مناطق بسیار شلوغ شهری یا مناطقی که نزدیک به فرودگاهها قابل توجه میباشد.
معایب روف گاردن
- باید تصور وزن متحمل شده پشت بام خود را داشته باشید.
در صورتی که پشتبام شما نتواند وزن روف گاردن را متحمل شود، امکان نشست سقف وجود دارد.
در این صورت باید به فکر تغییر ساختاری بام خانهتان باشید.
- کاشت تمام پوششهای گیاهی بر روی روف گاردن ممکن نیست.
شما باید متناسب با شرایط آب و هوایی شهر موردنظرتان به کاشت پوششهای گیاهی اقدام نمایید.
- نفوذ ریشه گیاهان در سقف به خودی خود باعث تهنشین شدن ذرات خاک و نشست سقف میگردد.
تجهیزات روف گاردن
- تجهیزات فیلتراسیون
- تجهیزات زهکشی
- تجهیزات لایه محافظ
- تجهیزات ژئوتکستایل
- تجهیزات ضد ریشه
- تجهیزات عایق
دیزاین بر جسب نیاز:
- آلاچیق
- میز و صندلی
- شومینه
- باکس های گل و گیاهان
ایزولاسیون، زهکشی و فیلترینگ
ایزولاسیون:
مهمترین بخش در روف گاردن ایزولاسیون است.
• عدم عبور آب به فضایی که زیر روف گاردن قرار دارد.
زهکشی:
• حفظ سلامت ریشه گیاهان.
• جمعآوری و هدایت آب مازاد به لولههای خروجی.
از لولههای آب باران برای دفع آبهای مازاد روف گاردن استفاده میشود.
فیلترینگ:
فیلترینگ در روف گاردن با قرار دادن لایهای از الیاف انجام میگردد.
• جلوگیری از انتقال املاح خاک به لایههای پایینتر.
• جلوگیری از تغییر بافت خاک و مسدود شدن مسیرهای زهکشی در روف گاردن.
اصول نورپردازی روف گاردن
نورپردازی در طراحی روف گاردن جایگاه ویژهای دارد.
شما میتوانید با طراحی کردن نورپردازی متناسب به فضای باغچهای که روی بام بوجود آمده عمق و حالت دهید.
علاوه بر این شبها نورپردازی مناسب سبب تشخیص دادن راه ورودی و خروجی میگردد.
نورپردازی ملایم میتواند در شب فضایی دوست داشتنی و صمیمی بخصوص شبها بوجود آورد.
علاوه بر اینها مجسمههای سنگی و چوبی میتواند به زیبایی باغ شما بسیار کمک کند.
جمعبندی
روف گاردن یک تکنولوژی منحصر به فرد به شمار میرود که نه تنها در هزینههای شما صرفهجویی میکند، بلکه میتواند یک محیط زیبا را برای شما فراهم کند.
از این رو اگر قصد دارید تا یک روف گاردن مناسب در تراس و یا پشت بام ساختمانتان داشته باشید باید تمام پارامترها و استانداردهای مورد نیاز آن را در نظر بگیرید.
امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد
نویسنده : سیدعلی منتظری
منبع : بخش مقالات تخصصی سایت استوارسازان
امیدوارم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد
مقاله خوبی بود ممنون از شما
برای روف گاردن باید از شهرداری مجوزی بگیریم ؟
سلام و عرض ادب بله.
دم شما گرم
خواهش میکنم.
ممنون