آشنایی با انواع قالب بندی بتن در صنعت ساخت و ساز - استوارسازان

نحوه اجرای انواع قالب بندی بتن چگونه است؟

آشنایی با نکات مهم در انواع قالب بندی بتن

  • قالب بندی بتن:

برای احداث یک سازه بتن آرمه باید بتن خمیری در قالب‌هایی ریخته شود تا پس از پرکردن تمام حجم قالب‌ها و سفت شدن به شکل لازم درآید.

از مهمترین گام‌ها در احداث سازه‌های بتنی، انجام قالب بندی است.

پایداری از مهمترین خصوصیاتی است که باید در قالب بندی بتن رعایت شود.

از عواملی که در خرابی قالب‌ها تأثیر می‌گذارد می‌توان به:

  1. کافی نبودن مهاربندی پایه‌های اطمینان و یا مهاربندی افقی سکوها.
  2. عدم تنظیم تعادل افقی بتن‌ریزی که منجر به پرشدن یک قسمت از قالب و خالی ماندن قسمت دیگر می‌شود.
  3. عدم حضور کارگران ماهر.
  4. خوب نبستن قطعات قالب به یکدیگر.
  5. در نظر نگرفتن بارهای زنده و مرده وارد به قالب‌ها و لغزش لایه خاک مجاور قالب.

قالب آجری از انواع قالب بندی بتن:

این نوع قالب برای شالوده‌ها و دیوارهای حائل مجاور خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای اجرا بسته به ارتفاع بتن در قالب و نیز نیروهای وارده یک دیوار 11 یا 22 سانتیمتری احداث می‌شود.

 برای جلوگیری از کرموشدگی بتن و مکیده شدن آب آن توسط آجر قبل از بتن‌ریزی، آجرها آبپاشی می‌شوند.

جلوگیری کردن از تجمع آب در کف قالب ضروری است.

برای جلوگیری از خرابی بتن، همچنین می‌توان قالب آجری را قیرگونی کرد.

بهای تمام شده این قالب‌ها کم و تغییر شکل آنها ناچیز است.

ضخامت دیوار به ضخامت شالوده یا دیوار حائل افزوده شده و ضمناً دیوار آجری، تا حدودی بتن را در مقابل عوامل محیطی حفاظت می‌نماید.

مزایای قالب‌های آجری دائمی:

  • نیاز به گودبرداری اضافی ندارد.
  • بعد از چیده شدن امکان جابه‌جایی قالب و تغییر ابعاد آن وجود ندارد.
  • سرعت اجرای عملیات بیشتر بوده و بعد از بتن‌ریزی می‌توان کار شالوده را تمام شده تلقی نمود.
  • چون قالب آجری معمولاً به شالوده می‌چسبد عملاً ابعاد شالوده بیشتر شده و ایمنی بیشتری برای شالوده حاصل می‌شود.
  • قیمت تمام شده آن کمتر از سایر قالب‌های دیگر می‌باشد.
  • شالوده را در مقابل عوامل مخرب مانند سولفات‌ها محافظت می‌کند.

عیب قالب‌های آجری در این است که عملاً کنترلی روی قسمت‌هایی از بتن که بدون کیفیت انجام شده صورت نمی‌گیرد.

  • قالب چوبی از انواع قالب بندی بتن:

این مصالح برای تمام کارهای قالب بندی از درست کردن قاب قالب تا جدار آن و پایه‌های اطمینان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای درست کردن قالب از قطعات الوار، تخته و تخته‌چندلا استفاده می‌شود.

انواع قالب‌های چوبی عبارتند از:

  • قالب خام:

که بدون رنده کردن سطح آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بهتر است سطح این قالب حتی‌الامکان صاف باشد.

  • قالب رنده شده:

برای سطوحی که صافی و زیبایی آنها مدنظر است مورد استفاده قرار می‌گیرد.

  • قالب ممتاز:

که پس از رنده شدن درزهای آن بتونه شده و سپس سمباده می‌شوند.

توجه به درزها جهت جلوگیری از بیرون زدن شيره بتن ضروری است.

در این رابطه باید درزها با یکی از وسایل زیر آب‌بندی شوند:

  1. استفاده از نوار اسفنجی.
  2. ميخ کردن نوار فلزی یا مقوایی در روی قالب.
  3. پوشاندن سطح داخلی قالب با آهن سفید یا ورقه‌های فایبرگلاس.
    پوشاندن سطح قالب با آهن سفید باعث می‌شود که سطح بتن به دلیل ماندن ذرات ریز آب بین بتن و قالب مکدار شود.

این امر هرچند به مقاومت بتن لطمه‌ای نمی‌زند ولی برای سازه‌هایی نظیر سیلوی گندم که این فرو‌رفتگی‌های کوچک بهترین محل برای لانه کردن آفات گیاهی هستند می‌تواند بسیار مضر باشد.

مزایای قالب چوبی:

  • مقاومت مناسب
  • سبک بودن
  • قابلیت اتصال به صورت ساده و طویل شدن با استفاده از میخ
  • عایق حرارت (محافظت از رطوبت و دمای بتن)
  • هزینه کم
  • قالب‌برداری سریع
  • استفاده مجدد (1 تا 20 بار)

قالب فلزی از انواع قالب بندی بتن:

در مواردی که حجم کار زیاد و تنوع سطوح و ابعاد کم باشد استفاده از قالب‌های فلزی کاملاً به‌صرفه خواهد بود.
بهای اولیه این قالب‌ها نسبتاً زیاد است ولی عمر زیاد آنها این مسئله را توجیه می‌نماید.
برای ساخت دیوارهای بتنی، سدهای بتنی، پوشش بتنی کانال‌ها و تونل‌ها و نیز ساخت اجزای پیش‌ساخته با استفاده از قطعات نیمرخ‌های استاندارد و نیز ورق‌ها و برش، شکل دادن و جوشکاری آنها قالب را تهیه و کار را به انجام می‌رسانند.
مسئله مهمی که در استفاده از قالب‌های فلزی باید مورد توجه قرار گیرد عایق کردن آنها در هوای گرم و سرد است، زیرا جدار نازک این قالب‌ها و خصوصیات فولاد سريعاً حرارت و برودت را انتقال می‌دهد.

نکات اجرایی قالب‌های فلزی:

  • توجه شود قالب‌ها انحنا و تاب‌خوردگی نداشته باشند.
  • سطح داخلی قالب‌ها چرب شوند.
  • برای تثبیت پای قالب‌های دیوار از پاشنه بتنی یا صفحات پیچ شده به شالوده استفاده شود.
  • برای اتصال گوشه‌های قالب از نبشی پانچ شده و یا قالب‌های گوشه پخ‌دار استفاده شود.
  • مهار فشار جانبی بتن و ثابت نگهداشتن فاصله قالب‌ها به عهده تنگ‌ها است.
    طول مفید تنگ‌ها معمولاً به اندازه ضخامت دیوار می‌باشد و در داخل بتن باقی می‌مانند.

    این تنگ‌ها با تعبیه یک ورق گرد یا مربع فلزی در وسط آنها آب‌بندی می‌شوند.
    اگر تنگ‌ها را از میان یک غلاف فلزی عبور دهند می‌توان بعد از بتن‌ریزی تنگ را بیرون کشید.
  • برای مسدود کردن سوراخ‌های بلااستفاده سطوح قالب‌ها از پولک‌های فلزی پایه‌دار استفاده می‌شود.
    پایه این قالب‌ها به سادگی انعطاف‌پذیر و خم‌شدنی هستند.

 شکل پولک فلزی

پولک فلزی - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان


اتصال قالب‌های فلزی:

تسمه‌های کناری صفحات و اجزای قالب بندی دارای سوراخ‌هایی هستند که فاصله محور تا محور آنها 5 سانتیمتر است و این امکان را فراهم می‌کنند که بتوان از پیچ و مهره و یا گیره‌هایی پشت قالبی در هرجایی از قالب استفاده کرد.

فواصل کناری قالب‌ها به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که در صورت توسعه قالب بندی فاصله محور تا محور سوراخ‌ها 5 سانتیمتر حفظ شوند.

بعضی از قالب‌های فلزی در دو وجه عمود برهم پیم و در دو وجه دیگر سوراخ دارند که توسعه قالب‌‌ها بدون استفاده از اتصالات خاصی امکان‌پذیر است و سرعت‌ عمل زیادی دارند.

اتصالات قالب‌ها در محل‌های خاص به وسیله تسمه‌های پیم‌دار و یا سوراخ‌دار امکان‌پذیر است.

در سقف‌ها از انواع بدون پیم این قالب‌ها استفاده می‌شود بنابراین اتصال توسط پیچ و مهره می‌باشد تا در زمان قالب‌برداری به سادگی برداشته شوند.

تصویر پین‌های اتصال قطعات قالب

پین‌ های اتصال قطعات قالب - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

تصویر اتصال پشت‌بند لوله‌ای توسط گیره‌ی متوسط به بدنه‌ی قالب

اتصال پشت‌بند لوله ‌ای توسط گیره‌ ی متوسط - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

اتصال پشت‌بند لوله‌ای توسط گیره‌ی متوسط به بدنه‌ی قالب

انواع قالب بندی بتن - اتصال پشت بندی قالب فلزی

در این تصویر یک قالب بدنه، لوله، گیره و پشت‌بند قوی را می‌بینید

انواع قالب بندی بتن - لوله و گیره

تصویر نبشی پانچ شده (گوشه) و اتصال دو بدنه‌ی قالب عمود برهم را به وسیله‌ی نبشی پانچ شده در دو دید (داخل و خارج قالب) مشاهده می‌کنید.

نبشی پانچ شده - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان
اتصال دو بدنه‌ی قالب عمود برهم - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان
  • قالب‌های استاندارد فلزی:

قالب‌هایی هستند که ابعاد آنها مضربی از 5 باشند.

معمولاً مدول پایه قالب بندی در ایران 10 سانتیمتر است بنابراین قالب‌ها با این ابعاد بدون هیج سفارشی یافت می‌شوند.

در مواقعی که هیج ترکیبی از قالب‌های مدولار نتواند قالب بندی مورد نظر را پوشش دهد از ترکیبی استفاده می‌شود که فاصله باقی مانده را به حداقل برساند.

این فاصله همیشه کمتر از 10 سانتیمتر است.

برای پوشش این فاصله از قالب پرکننده‌ای به نام (فیلر) استفاده می‌شود.

شکل فیلر

فیلر - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

کار فیلر به گونه‌ای است که در یک طرف حالت کشویی و روی صفحه قالب قابلیت حرکت دارد و می‌تواند از فاصله نیم سانتیمتری تا 10 سانتیمتری را پوشش دهد.

قالب واسطه‌ی کنج داخلی:

در بعضی مواقع بنابر طرح نقشه، دو صفحه‌ی قالب مسطح توسط قالب کنج ساده با زاویه‌ی ۹۰ درجه یا کنج‌های داخلی پخ‌دار 45 درجه به یکدیگر وصل می‌شوند.

در بعضی مواقع، دو صفحه‌ی قالب مسطح توسط قالب کنج ساده با زاویه‌ی ۹۰ درجه یا کنج‌های خارجی پخ‌دار 45 درجه به یکدیگر وصل می‌شوند.

جزئیات قالب‌بندی کنج خارجی ساده و پخدار

جزئیات قالب بندی کنج خارجی - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

فاصله نگهدارها:

مهار فشارهای جانبی وارد به بدنه‌ی قالب‌ها و ثابت نگهداشتن فاصله‌ی بدنه‌های قالب به عهده‌ی بولت‌ها می‌باشد.

بولت‌ها انواع مختلف دارند که عبارتند از:

الف: ساده‌ترین انواع بولت، بولت‌هایی است که از میان لوله‌های فلزی یا پولیکای فشار قوی که در دو سر آن مخروط ناقصی قرار دارد عبور می‌کند.
طول لوله به اضافه‌ی دو مخروط ناقص باید به اندازه‌ی فاصله‌ی داخلی قالب باشد.

انواع بولت ها و فاصله نگهدار ها - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

روش نصب و استفاده از انکر بولت به این شکل است که پس از گذشتن از لوله و مخروط‌ها و سوراخ‌های بدنه‌های قالب که به این منظور پیش‌بینی شده از پشت‌بند‌ها عبور کرده و به وسیله‌ی واشرهای کاس یا واشر دو لوله (بنابر مورد مصرف) با پیچ خروسکی محکم می‌شود.

در این روش پس از خودگیری بتن، پیچ‌های خروسکی باز شده، بولت از میان غلاف لوله‌ای خارج می‌شود و برای کارهای بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ب: در صورتی که از غلاف لوله فلزی یا پولیکا استفاده نشود بولت در داخل بتن باقی می‌ماند که از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه نیست.

در مواردی که بخواهند از سکوهای بالارونده استفاده کنند برای استقرار این سکوها می‌توان از این بولت‌ها استفاده کرد.

ج: میان بولت‌های فنری: در این روش به جای استفاده از لوله از میان بولت‌های فنری مطابق تصویر زیر استفاده می‌شود.

برای استقرار فاصله نگهدار، از دو قطعه بولت کوتاه بیرونی که در داخل فنرها به وسیله رزوه‌ها بسته می‌شود.

تصویر میان بولت

تصویر میان بولت - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان


جزئیات اجزای میان بولت

قطعات و اجزای فاصله نگهدار ها - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

تصویر اجرای جزئیات اتصال میان بولت را برپشت‌بندهای قوی فلزی مشاهده می‌نمایید.

اجرای جزئیات اتصال میان بولت برپشت‌بندهای قوی فلزی - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

شکل جزئیات استفاده از میان بولت فنری متکی بر پشت‌بند لوله‌ی افقی دیده می‌شود.

جزئیات استفاده از میان بولت - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان


قالب آلومینیومی از انواع قالب بندی بتن:

آلومینیوم به دلیل سبکی و سهولت حمل، روز به روز کاربرد بیشتری در ساخت قالب به دست می‌آورد.

همچنین هزینه کار بر روی آلومینیوم برای دستیابی به یک مقطع نسبت به هزینه مربوطه به همین کار در مورد فولاد کمتر است.

از مزایای قالب‌های آلومینیومی می‌توان به:

  • سبکی (حدود یک سوم وزن فولاد)
  • عدم زنگ‌زدگی
  • شکل دادن به سطوح آن برای بتن‌های نمایان

قالب فایبرگلاس از انواع قالب بندی بتن:

برای استفاده از این قالب‌ها باید هزینه اولیه نسبتاً زیادی را برای درست کردن قالب فولادی لازم متقبل شد ولی هزینه خود مصالح فایبرگلاس که شکل قالب را به خود می‌گیرند نسبتاً کم بوده و در صورت ساخت تعداد زیادی صفحه فایبرگلاس هزینه سرشکن می‌گردد.
با قالب‌های فایبرگلاس می‌توان به شکل‌های زیبایی برای نمای بتنی دست یافت.

  • برداشتن قالب‌ها:

برای آنکه دوره عمل آوری بتن ادامه یابد، بهتر است که قالب‌ها را حد‌الامکان در جای خود نگه داشت.

اما مواقعی پیش می‌آید که لازم است قالب‌ها هرچه سریعتر برداشته شوند.

مثلاً وقتی پرداخت سابیده شده مورد نظر باشد قالب‌ها باید زودتر برداشته شوند تا پیش از آنکه بتن خیلی سخت شود بتوان نخستین مرحله سابیدن را انجام داد.
افزون‌بر این برداشتن سریع قالب‌ها به منظور استفاده مجدد از آنها ضروری است.

در هر حال تا وقتی بتن به اندازه کافی مقاومت پیدا نکرده باشد تا بتواند به نحو رضایت‌بخشی تنش‌های ناشی از بار مرده سازه و نیز هرگونه بار اجرای وارد آمده را تحمل کند، قالب‌ها نباید برداشته شوند.
بتن باید چندان سخت شده باشد که وقتی قالب‌ها با دقت معقولی باز می‌شوند هیچگونه آسیبی به سطوح وارد نیاید.

به طور کلی به ازای محدوده‌های بالاتر از 10 درجه سلسیوس در بتن قالب‌های کناری مقاطع نسبتاً ضخیم دارای تکیه‌گاه را می‌توان 12 تا 24 ساعت بعد از بتن‌ریزی برداشت.

ستونک‌های زیر (شمع ‌زدن) و قالب‌های تیرها و دال‌های کف را بسته به ابعاد عضو و میزان رشد مقاومت بتن می‌توان بین 3 تا 21 روز پس از بتن‌ریزی برداشت.

جدول زمان قالب‌برداری مناسب برای اجزای مختلف سازه بتنی

جدول زمان قالب برداری برای اجرای مختلف سازه بتنی - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان
  • رواداری‌ها:

رواداری‌های سازه‌های بتنی متعارف به قرار زیر می‌باشد:

جدول رواداری‌های سازه‌های بتنی متعارف

جدول رواداری های سازه های بتنی متعارف - انواع قالب بندی بتن - استوارسازان

گردآورنده: گروه آموزشی استوارسازان

2 نظر در “نحوه اجرای انواع قالب بندی بتن چگونه است؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دانلود PDF

لطفا برای دریافت لینک دانلود اطلاعات خواسته شده را وارد نمایید